Βασίλης Μαυρογεωργίου: Ο κόσμος πλέον δεν βγάζει κανένα νόημα. Είναι για τα μπάζα
Ο ηθοποιός, σκηνοθέτης, συγγραφέας και συνιδρυτής του Skrow Theater ισχυρίζεται πως δεν μεγάλωσε ποτέ γιατί – απλούστατα ποτέ δεν μεγαλώνουμε. Κι εξηγεί γιατί αυτό είναι καλό.Φωτογραφίες: Ελίνα Γιουνανλή
Τον παρακολουθείς καθώς ανεβαίνει το πεζοδρόμιο της Αρχελάου στο Παγκράτι, μ’ ένα σακίδιο στην πλάτη· με μικρά διστακτικά βήματα, με τη συστολή ενός εφήβου που καταφεύγει σε αστείες γκριμάτσες για να διασκεδάσει τη στιγμή και την αμηχανία του. Και σκέφτεσαι πως αν υπήρχε ένας Superman ή κάτι τέτοιο, κάπως έτσι θα έμοιαζε στην «κανονική», θνητή του εκδοχή. Τελικά – εκτός κι αν κάτι μου διαφεύγει – ο Βασίλης Μαυρογεωργίου είναι το ανάποδο. Είναι ένας άνδρας με καρδιά παιδιού, εφηβικές αγωνίες που δεν λένε να ησυχάσουν και αγορίστικες φαντασιώσεις για σούπερ – ήρωες που βγάζουν μονομιάς το μπλουτζίν και το t-shirt κι αποκαλύπτουν από μέσα κόκκινα και μπλε σύμβολα μιας άλλης υπερ-διάστασης για να την «παλέψουν» με τα ανθρώπινα.
Ο Μαυρογεωργίου βεβαίως, έχει βρει κι έναν άλλο, παράλληλο τρόπο για να ανταμώνει συχνότερα με τη φαντασία του: Γράφει έργα για το θέατρο – εκτός από το ότι παίζει σ’ αυτά και τα σκηνοθετεί – κι αυτό τον κάνει ταξιδευτή των ηπείρων, του μέλλοντος και του παρελθόντος, των δυνάμεων και των αδυναμιών του, του κόσμου έξω και του κόσμου μέσα του. Σ’ ένα τέτοιο ταξίδι τον συναντάω κι εγώ, σε μια χρονική και συναισθηματική βουτιά στο εφηβικό του δωμάτιο και στην έξοδο από αυτό – κατάσταση που περιγράφει στο έργο του «Μια τεράστια έκρηξη».
Επτά χρόνια μετά, ο Βασίλης Μαυρογεωργίου επιστρέφει στο παρελθόν του κι ανεβάζει ξανά ένα κείμενο που τον χαρακτήρισε προσωπικά όσο και δημιουργικά γιατί όπως εξηγεί «ένιωσα την ανάγκη να το ξανακάνω· είναι ένα κείμενο που το αγαπάω πολύ και μου άρεσε η σκέψη να το ανεβάσω στο Skrow theater, με νέους συνεργάτες που εκτιμώ πολύ. Αυτή τη φορά με τους Ορφέα Αυγουστίδη, Αννα Καλαϊτζίδου και Αριάδνη Καβαλιέρου. Τρεις εξαιρετικούς ηθοποιούς που αναζητούν δικά τους, καινούρια πράγματα στο έργο και κάνουν τη δουλειά πολύ δημιουργική. Επίσης η συνεργασία με τον Φοίβο Δεληβοριά είναι από μόνη της ένας λόγος να ασχοληθώ ξανά με την “Έκρηξη”. Η δουλειά του εμπεριέχει χιούμορ και νοσταλγία. Επίσης ένιωσα την ανάγκη να αφηγηθώ ξανά μια ιστορία, αφήνοντάς τη να βρει πατήματα στο σήμερα. Μερικές φορές μια ιστορία θέλεις να την ξανακούσεις. Άλλες φορές να την ξαναπείς». Τι πιο ηρωικό εξάλλου, από το να έρχεσαι ξανά αντιμέτωπος με όσα ονειρεύτηκες κάποτε για τη ζωή σου.
Η «Έκρηξη» είναι από τις πρώτες σου συγγραφικές απόπειρες. Τι έχει αλλάξει από τότε μέχρι σήμερα σ’ αυτό το δημιουργικό σου κομμάτι;
Ένα πράγμα που μένει σταθερό είναι ότι γράφω τη νύχτα. Κατά τα αλλά γίνομαι όλο και πιο αυστηρός με ό,τι γράφω. Βέβαια νομίζω πως ό,τι και να κάνεις, όσο κι αν εξοικειώνεσαι με τη συγγραφή, στο τέλος πρέπει πάντα να συντονίζεται με κάτι μακρινό και ανεξέλεγκτο. Η καρδιά σου μπορεί να βρίσκεται στη θέση της όμως είναι πάντα πολύ μακριά σου. Το μεγαλύτερο ταξίδι είναι να καταφέρεις να εκφράσεις αυτό που πραγματικά νιώθεις.
Οι ήρωες σου μοιάζουν λίγο (ή πολύ) σε σένα; Θέλω να πω, είσαι το πρώτο δείγμα σκέψης και βιωμάτων για έναν ήρωα σου;
Εξαρτάται από το έργο. Υπάρχουν φορές που δεν φοβάμαι να γράψω απροκάλυπτα τα όσα νιώθω και άλλες, όπως στην «Μπετονένια παραλία», που προσπαθώ να οραματιστώ έναν χαρακτήρα κι έναν κόσμο μακριά από εμένα. Ο αγαπημένος μου συγγραφέας, ο Ντέιβιντ Σεντάρις, γράφει μόνο για τη ζωή του. Αυτό είναι τρομακτικό. Πρέπει να είσαι πολύ ειλικρινής με τον εαυτό σου και να μην σε φοβίζει η μοναξιά.
Βλέπω ακόμα και στον ύπνο μου ότι έχω υπερδυνάμεις. Πραγματικά δεν ξέρω γιατί. Ίσως φοβάμαι το θάνατο
Και κάτι άλλο: Γιατί πάντα – ή σχεδόν πάντα – οι ήρωες των έργων σου φλερτάρουν με τους σούπερ ήρωες;
Έχω σοβαρό πρόβλημα με τους υπερήρωες. Από μικρός, που η μητέρα μου ήθελε να μου αγοράζει εκείνο το φλώρο το Σεραφίνο, εγώ αγόραζα κρυφά Σπάιντερμαν και καταχώνιαζα τα τεύχη κάτω από το κρεβάτι, μέχρι που μια μέρα έκαναν κι εκείνα μια τεράστια έκρηξη και ξεχύθηκαν σε όλο το δωμάτιο. Στο Γυμνάσιο προσπαθούσα να βάλω φωτιά με το βλέμμα στην καθηγήτρια των Θρησκευτικών. Ήμουν ένας υπερήφανος συνδρομητής της Μαμουθκομιξ. Το κεφάλι μου είναι γεμάτο από άπειρες, άχρηστες λεπτομέρειες για όλους τους ήρωες της Marvel και της DC και της Image. Ξέρω πράγματα για τις ζωές τους, τις αδυναμίες τους. Οσο κι αν εξοικειώνεσαι με τη συγγραφή, στο τέλος πρέπει πάντα να συντονίζεται με κάτι μακρινό και ανεξέλεγκτο. Βλέπω ακόμα και στον ύπνο μου ότι έχω υπερδυνάμεις. Πραγματικά δεν ξέρω γιατί. Ίσως φοβάμαι το θάνατο.
Σου δίνω μια ευκαιρία να ζήσεις το μύθο σου: Ποιος ήρωας κόμικ θα ήθελες να γίνεις για μια μέρα (και γιατί);
Ο καλύτερος ήρωας για να είσαι, είναι φυσικά ο Superman. Κάνει τον γύρο της γης. Βουτά στον βαθύτερο ωκεανό, πετάγεται μέχρι τον πλανήτη Άρη και ξαναγυρίζει. Πρέπει βέβαια να φοράει εκείνα τα γελοία κολάν αλλά τουλάχιστον δεν τον νοιάζει τίποτα. Δεν φοβάται τίποτα, εκτός απ’ τον κρυπτονίτη. Από την άλλη για να είμαι ειλικρινής, θα επέλεγα έναν ήρωα εκτός κόμικς. Τον Μάρτιν ΜακΦλάι από το «Back to the Future». Δεν υπάρχει τίποτα που να με συναρπάζει περισσότερο από ένα ταξίδι στο χρόνο. Θα πήγαινα παντού. Θα έβλεπα τα πάντα.
Τι θα έκανες χωρίς το χιούμορ σου;
Θα πέθαινα. Είναι ένα αμυντικό χιούμορ που σώζει ζωές.
Ας υποθέσουμε πως γινόσουν ξανά παιδί· ποιο θα ήταν το πρώτο πράγμα που θα έκανες;
Ξέρω τι δεν θα έκανα. Δεν θα ξαναπήγαινα σχολείο. Ουφ πια.
Τι σου λείπει από το εφηβικό σου δωμάτιο; Αλήθεια, πως έμοιαζε το εφηβικό σου δωμάτιο;
Αφίσες Τζονι Ντεπ στο «Dead man», Τζιμ Μόρισον. Πύργοι από κασέτες βίντεο και μουσικής. Πύργοι από κόμικς. BMX. Πάντως αν μου λείπει ένα πράγμα δεν βρίσκεται μέσα στο δωμάτιο. Είναι ο κήπος της πολυκατοικίας στο πατρικό μου σπίτι και οι φίλοι μου που παίζαμε ατέλειωτες ώρες κάτω ή μπάσκετ δίπλα στην αλάνα.
Όταν ήρθε η ενηλικίωση και η ανεξαρτησία ένιωσες ματαιωμένος μ’ έναν τρόπο; Διαψεύστηκαν οι προσδοκίες σου;
Ποτέ μου δεν κατάλαβα την ακριβή σημασία της λέξης “ενηλικίωση”. Έχω την εντύπωση ότι η ζωή κρύβει αλλεπάλληλες παιδικές ηλικίες, εφηβείες και ενηλικιώσεις. Υπάρχουν στιγμές που αισθάνομαι νεότερος (και ίσως και πιο ανώριμος) από άλλες παρελθοντικές στιγμές που ήμουν πιο ώριμος. Ίσως τον χρόνο να μην τον ζούμε στην ευθεία τελικά. Να είναι σαν το παιχνίδι με τις τελίτσες στα σταυρόλεξα. Ο καθένας κάνει τη δίκη του πορεία και στο τέλος αποκαλύπτεται μια ζωγραφιά. Η δίκη μου θα είναι γελοιογραφία.
Δεν υπάρχει τίποτα που να με συναρπάζει περισσότερο από ένα ταξίδι στο χρόνο. Θα πήγαινα παντού. Θα έβλεπα τα πάντα
Θυμάσαι ωστόσο το μεγαλύτερο ζόρι που χρειάστηκε να αντιμετωπίσεις μόνος σου όντας ανεξάρτητος;
Όταν έφυγα από το σπίτι μου, έκανα, όπως όλοι, διάφορες δουλειές για να μπορώ είμαι ανεξάρτητος. Στην κάβα ενός σούπερ μάρκετ με έναν τρομερό προϊστάμενο που είχε αχρωματοψία και ζητούσε συνεχώς διευκρινίσεις για το χρώμα των κρασιών πριν τα βάλει στη θέση τους. Έπειτα στο ταμείο του σούπερ μάρκετ με τον ρυθμικό ήχο των barcode να σε οδηγεί στην παραφροσύνη. Φυλλάδια για σουβλατζίδικα και πιτσαρίες με συνοδοιπόρο έναν τύπο με μεταφυσικές ανησυχίες. Περίπτερο με εχθρούς τη νύστα και τους πιτσιρικάδες που καραδοκούν να κλέψουν ό,τι μπορούν, έχοντας καταλάβει ότι δεν πιάνεις και πουλιά στον αέρα και τέλος καντίνα σε παραλία με αφεντικό που φιλοσοφεί. Σ’ όλες αυτές τις παραπάνω περιπτώσεις το μόνο πράγμα που δεν άντεχα καθόλου, μα καθόλου, ήταν η συχνότητα με την οποία κοίταζα το ρολόι. 5.000 φορές τη μέρα. Ήταν λες κι είχε παγώσει ο χρόνος. Η ζωή σε slow motion με προϊόντα και πελάτες να περνάνε μπροστά από τη μούρη σου αφήνοντας το αδυσώπητο βλέμμα τους να γλιστρά πάνω στην αβέβαιη ύπαρξή σου, χωρίς κανένα νόημα.
Ειλικρινά τώρα, έχεις αναπολήσει λίγες, πολλές ή κάποιες φορές τη θαλπωρή της πατρικής εστίας;
Πηγαίνω συχνά στον πατέρα μου και παραδίδομαι στην οικογενειακή θαλπωρή και είναι και οι μόνες στιγμές στη ζωή μου πλέον που βλέπω τηλεόραση και το απολαμβάνω πραγματικά.
Η καλλιτεχνική ενηλικίωση ήταν εξίσου οδυνηρή ή όχι; Πως έβλεπες τότε και πως βλέπεις σήμερα τη σχέση σου με το θέατρο;
Είναι τόσο δύσκολο να απαντήσεις σε μια τέτοια ερώτηση χωρίς να πέσεις σίγουρα έξω και χωρίς να το μετανιώσεις ακόμα και τη στιγμή που το λες. Νομίζω ότι αν έχω ξεκαθαρίσει κάτι σε σχέση με την ενηλικίωση στην Tέχνη, είναι ότι πρέπει να ξαναβρίσκει κανείς τις ρίζες του. Να θυμάται την πρώτη του ανάγκη, τον αρχικό του δρόμο και να τον ακολουθεί με τα μάτια κλειστά χωρίς να παρασύρεται από τίποτα, όσο μοναχική κι αν είναι η διαδρομή.
Ποτέ μου δεν κατάλαβα την ακριβή σημασία της λέξης “ενηλικίωση”. Έχω την εντύπωση ότι η ζωή κρύβει αλλεπάλληλες παιδικές ηλικίες, εφηβείες και ενηλικιώσεις
Πως σου φαίνεται που ακόμα σε αντιμετωπίζουν ως «νέο» καλλιτέχνη; Μήπως το ελληνικό θέατρο αρνείται να ενηλικιωθεί κι αυτό με τη σειρά σου;
Πιστεύω ότι ανήκω στην γενιά των ανθρώπων, που όσα χρόνια και να περάσουν, θα πιστεύει πως το 1990 ήταν δέκα χρόνια πριν. Για κάποιο λόγο η γενιά μου αρνείται να μεγαλώσει. Ίσως γιατί γεννηθήκαμε σε μια ιστορική φούσκα ευτυχίας, ίσως γιατί όταν ένας αιώνας τελειώνει, χρειάζεται χρόνος για να το χωνέψουμε και να μπούμε στον επόμενο. Χαίρομαι πάντως που θεωρούμαι νέος καλλιτέχνης και που υπάρχει ακόμα κάτι νέο πάνω μου κι ας είναι και η Τέχνη.
Πως θα περιέγραφες τη μεγαλύτερη συναισθηματική έκρηξη που σου έχει συμβεί; Ήταν όντως μια κατάσταση που προέκυψε κατά τη διαδικασία απογαλακτισμού σου από το σπίτι των γονιών σου;
Πρόκειται για μια σκηνή οικογενειακού καβγά που στο έργο αφηγούμαστε με την μορφή Αρχαίας Τραγωδίας. Ίσως γιατί όντως ήταν εκρηκτική. Σαν ένα κανόνι που με εκτόξευσε μακριά από το πατρικό μου σπίτι και πέρα από το Χαλάνδρι. Ήταν πολλά πράγματα στην περιοχή που μεγάλωσα και πήγα σχολείο που με βάραιναν. Ο τρόπος συμπεριφοράς, οι αντιλήψεις, το μέλλον που σχεδιαζόταν μπροστά σου ολοκάθαρα, ενώ ακόμα πήγαινες Τρίτη Λυκείου. Ένιωσα πολύ ελαφρύς όταν άρχισα να ζω στο Θησείο.
Με τι είδους big bang είσαι αντιμέτωπος σε αυτή τη φάση της ζωής σου;
Τα τελευταία χρόνια βασανίζομαι κυρίως με τη συγγραφή. Αυτός είναι και ο λόγος που δεν θεωρώ τον εαυτό μου κανονικό συγγραφέα. Βασανίζομαι πολύ με το γράψιμο. Χρειάζομαι πολύ χρόνο για να γράψω ελάχιστα πράγματα. Δεν ξέρω τι θα γίνει μ’ αυτή την ιστορία.
Η γενιά μου αρνείται να μεγαλώσει. Ίσως γιατί γεννηθήκαμε σε μια ιστορική φούσκα ευτυχίας
Νομίζεις πως ο κόσμος σήμερα, συγκριτικά με τα επτά χρόνια πριν, είναι πολύ πιο εχθρικό περιβάλλον για το νέο άνθρωπο που αποφασίζει να αφήσει την ασφάλεια της οικογένειας του;
Ο κόσμος πλέον δεν βγάζει κανένα νόημα. Είναι για τα μπάζα. Μοιάζει με τοπίο από το Mad Max. Δεν ξέρεις τι σου ξημερώνει. Δεν υπάρχει ελπίδα. Δεν υπάρχει τίποτα. Παρόλα αυτά πιστεύω πως κανένας λόγος, ούτε καν η οικονομική κρίση, δεν πρέπει να κρατάει έναν 20χρονο στο σπίτι των γονιών του και να καθυστερεί την έξοδο του στον κόσμο. Είναι μια δεύτερη γέννηση. Είναι σίγουρα μια τρέλα, αλλά μόνο με τρέλα αλλάζει ο κόσμος.
Κατανοείς, έχεις δικαιολογίες για τους ανθρώπους που σήμερα λόγω της μεγάλης οικονομικής δυσκολίας αναγκάζονται να αναβάλουν τη «μεγάλη έξοδο» και μένουν εγκλωβισμένοι στο πατρικό ή εξαρτώμενοι από τη σύνταξη του πατέρα τους, ας πούμε;
Κατανοώ απολύτως την ανάγκη για επιβίωση. Όταν ήμουν μικρός η λέξη «φτωχός» σήμαινε ότι κάποιος δυσκολευόταν κάπως. Η φράση «πεινάει ο κόσμος» ότι καθυστερούσε να πληρώσει τους λογαριασμούς και αγόραζε Levi’s από τη λαϊκή. Το «δεν έχει στον ήλιο μοίρα» ότι μόλις πλήρωσε Εφορία και δάνειο και δεν έχει να πάει στα μπουζούκια. Το «ταπί και ψύχραιμος» ότι έμεινε μόνο με τις καταθέσεις του στην τράπεζα και δεν έχει λεφτά στο σπίτι. Πλέον όλες αυτές οι εκφράσεις έχουν συναντήσει την τραγική τους κυριολεξία.
Δεν είναι κάπως τραγικά ειρωνικό που η έννοια της έκρηξης είναι πολύ οικεία (σε ρεαλιστικό και ψυχολογικό επίπεδο) σήμερα που λανσάρεις ξανά το έργο; Σε μια εποχή που το τοπίο είναι εκρηκτικό;
Πάντα κάτι προχωράει και κάτι μένει πίσω κολλημένο. Οι ιδέες περί ισότητςα, ελευθερίας, δημοκρατίας, δικαιοσύνης χάνουν τη δύναμή τους. Λεπταίνουν. Απλώνονται σαν βούτυρο στο ψωμί. Τίποτα από όσα ειπώθηκαν δεν έχει καταγράφει στη συνείδησή μας. Λες και κάνουμε ένα βασανιστικό stretching στον χρόνο. Οι σκέψεις μας επαναλαμβάνονται, αναποδογυρίζουν, μπλέκονται, σκαλώνουν. Η πολιτική στην Ελλάδα μοιάζει με το σκύλο της θείας μου που κυνηγάει την ουρά του. Για να έρθουμε στα συγκαλά μας πρέπει να μαζέψουμε όλες μας τις δυνάμεις και να τραβήξουμε τους εαυτούς μας στο τώρα. Να κάνουμε τη ζωή μας λιγότερο βαρετή. Αυτό που με απασχολούσε όταν δούλευα το κείμενο ήταν “ο φόβος” και πώς μπορεί να σε κάνει να κάτσεις στα αυγά σου για πάντα. Να βολευτείς στο σαλόνι σου, μέσα στην οικογενειακή σου πολυκατοικία και να πάρεις τα πράγματα στη ζωή όσο πιο εύκολα μπορείς. Ένα-ένα. Με τη σειρά, για να μην σου κάτσουν στο λαιμό. Να μην ομολογήσεις ποτέ στον εαυτό σου όλες εκείνες τις οργισμένες σκέψεις και τέλος να φτάσεις στο σημείο να μην τολμάς ούτε τον εαυτό σου να αντικρίζεις στον καθρέφτη. Ο φόβος είναι πάντοτε εδώ και τώρα πιο πολύ από ποτέ.
Τι είδους εκρήξεις – εκτός από τις τρομοκρατικές επιθέσεις – νομίζεις πως έρχονται για την ευρωπαϊκή πραγματικότητα;
Πολύ φοβάμαι ότι οι εκρήξεις που έρχονται ονομάζονται εθνικισμός και θρησκευτική διαμάχη.
