Πρόκειται για ένα έργο που επιχειρεί μια κατάδυση στην άβυσσο της ανθρώπινης ψυχής, με την υπογραφή του Ζουζέπ Μαρία Μπενέτ ι Ζουρνέτ, τον πατέρα του σύγχρονου καταλανικού θεάτρου («Δυο γυναίκες χορεύουν», «Πώς να το πω»). Στους ρόλους των δύο μυστηριωδών ανδρών ο Θοδωρής Τσουανάτος και ο Θάνος Περιστέρης. Τη μετάφραση υπογράφει η Μαρία Χατζηεμμανουήλ.
Στο «Υπόγειο », μια φαινομενικά τυχαία συνάντηση δύο ανδρών εξαιτίας ενός παρ’ ολίγον δυστυχήματος, εξελίσσεται αρχικά σε μια πολιτισμένη φιλική συζήτηση με θέμα την αγάπη και την αναζήτηση της απόλαυσης. Καταλήγει όμως στην εκ βαθέων εξομολόγηση του ενός, ο οποίος ψάχνει να βρει την εξαφανισμένη γυναίκα του προς τον άλλον, ο οποίος δηλώνει ψυχολόγος. Το «παιχνίδι» του θύτη και του θύματος, είτε διαδραματίζεται μπροστά στον θεατή, είτε περιγράφεται από τα δύο πρόσωπα του έργου (όλα τα πρόσωπα που εμπλέκονται στην υπόθεση του έργου ανάγονται τελικά στο μοντέλο «θύτης-θύμα»), που οδηγεί σε μια κατάδυση στην άβυσσο της ανθρώπινης ψυχής, σε μια επώδυνη κάθαρση. Οι αναφορές στα βασανιστήρια απηχούν σαφώς τον πόλεμο του Ιράκ, τον συγγραφέα όμως απασχολεί κυρίως ένας άλλος πόλεμος. Αυτόν που έχει ως αντίπαλο… το τέρας που κρύβεται μέσα στον καθένα μας.
“Οι ήρωες του Μπενέτ ι Ζουρνέτ, από τον Μπασίρ τού Περιγραφή τοπίου, ως την Εκείνη του Πόθου και τον άντρα που ψάχνει τη γυναίκα του στο Υπόγειο, βασανίζουν και βασανίζονται, είναι θύτες και μαζί θύματα ενός αγώνα ανελέητου – είτε αυτός λέγεται έρωτας, είτε εξουσία, είτε πόλεμος- η στάση τους όμως απέναντι στη ζωή, ο τρόπος με τον οποίο χειρίζονται τις καταστάσεις, είναι πάντα αποτέλεσμα της επιλογής τους. Δεν υπάρχουν εδώ θεοί που χρησιμοποιούν τον άνθρωπο ως «σκεύος εκλογής», δεν υπάρχει μοίρα, άφευκτο πεπρωμένο, γι’ αυτό και δεν υπάρχει δικαιολογία, ελαφρυντικό, άφεση. Οι ήρωες του Μπενέτ ι Ζουρνέτ φαίνεται κάποιες φορές πως είναι θύματα, ποτέ όμως δεν είναι αθώοι, γι’ αυτό και δεν μπορούν να ελπίζουν στη δικαιοσύνη, μόνο στην κάθαρση. Μια κάθαρση που έρχεται είτε ως αποδοχή της αλήθειας και επώδυνη συμφιλίωση με τον εαυτό τους (Πόθος), είτε ως ψυχικός και σωματικός ακρωτηριασμός (Περιγραφή τοπίου), είτε ως κάθοδος στο αμφίσημο Υπόγειο, συντροφιά με τις Ερινύες τους. Η κόλαση, δεν είναι τελικά οι άλλοι”. Μαρία Χατζηεμμανουήλ
Σημείωμα σκηνοθέτη
“Πως είναι άραγε να χάνεις κάτι που σου ανήκει. Να ψάχνεις κάτι που το έχεις δεδομένο όπως μια γυναίκα, μια χώρα, μια πατρίδα; Κι αν κάποιος άλλος τελικά στο είχε πάρει μέχρι που θα έφτανες για να το φέρεις πάλι πίσω. Θα κατέβαινες στο υπόγειο χωρίς να ξέρεις σίγουρα ότι είναι εκεί. Θα ταπεινωθείς για να γυρίσει πίσω σε σένα. Εσύ φταις, το ξέρεις ότι φταις. Γι’ αυτό είσαι εκεί…” Θάνος Περιστέρης
