Η εποχή της Μελισσάνθης του Μάνου Χατζιδάκι στην Εθνική Λυρική Σκηνή

Ο Μάνος Χατζιδάκις αφιέρωσε την Εποχή της Μελισσάνθης (έργο 37) στη μνήμη της μητέρας του. Πρόκειται για μια καντάτα για ώριμη γυναικεία φωνή, δύο νεανικές ανδρικές, μεικτή και παιδική χορωδία, ορχήστρα δωματίου και στρατιωτική μπάντα, με βασικό μουσικό όργανο το μπουζούκι.

Η Μελισσάνθη είναι ένα βαθιά πολιτικό έργο με υψηλή ποιητική διάσταση. Στον επίλογο του σημειώματός του, ο Χατζιδάκις αναφέρει: “Η εποχή της Μελισσάνθης τέλειωσε. Σήμερα ζω για πάντα το χαμό της. Κι ο κόσμος μας δεν πάει να γίνει καλύτερος. Με όλα όμως αυτά, δε θέλω να δώσω ιστορικές διαστάσεις στη Μελισσάνθη και στην εποχή της. Επιθυμώ να καταγράψω μόνο, την προσωπική μου περιπέτεια και συμμετοχή στην πρόσφατη ιστορία του κόσμου, έτσι καθώς την έζησα μέσ’ από το σπίτι μου και μέσα από την πόλη που εξακολουθώ να ζω”.

Το θέμα της Μελισσάνθης άρχισε να απασχολεί τον συνθέτη από το 1945. Ωστόσο, η πρώτη εικόνα του έργου σχηματίζεται το 1965, όταν ο Χατζιδάκις γράφει το ποίημα “Η Εποχή της Μελισσάνθης”, που περιλαμβάνεται στην ποιητική συλλογή Μυθολογία. Τα κεντρικά μέρη του ποιήματος αυτού θα αποτελέσουν τον πυρήνα του μουσικού έργου, το οποίο ο συνθέτης ξεκίνησε να συνθέτει το 1970, στην Αμερική. Η Εποχή της Μελισσάνθης απασχόλησε τον συνθέτη επί μία δεκαετία – περισσότερο από κάθε άλλο έργο του, μετά την Αμοργό. Το έργο παρουσιάστηκε για πρώτη φορά το 1980 στο Δημοτικό Θέατρο του Πειραιά, και κυκλοφόρησε το ίδιο έτος σε διπλό άλμπουμ από τη δισκογραφική εταιρία ΝΟΤΟΣ της Lyra.

Η Εθνική Λυρική Σκηνή και ο Γιώργος Χατζιδάκις θα παρουσιάσουν στις 4 και 5 Νοεμβρίου μια νέα ανάγνωση του έργου σε μουσική διεύθυνση του διακεκριμένου αρχιμουσικού της ΕΛΣ, Λουκά Καρυτινού και με σολίστ τρεις νέους ερμηνευτές, τη μεσόφωνο Θεοδώρα Μπάκα και τους ερμηνευτές Γιώργο Περρή και Σταύρο Νιφοράτο, ο οποίος επελέγη μετά από ακροάσεις που προκήρυξε η ΕΛΣ.

Κατά την παρουσίαση της Μελισσάνθης, στη σκηνή της Αίθουσας Σταύρος Νιάρχος θα στηθεί το έργο Sipario – Uscite (Αυλαία – Έξοδοι) του διεθνώς αναγνωρισμένου Έλληνα εικαστικού Γιάννη Κουνέλλη. Με αυτό το έργο, η Εθνική Λυρική Σκηνή επιθυμεί να αποτίσει και έναν φόρο τιμής στον σπουδαίο Έλληνα εικαστικό της διασποράς, ο οποίος έφυγε από τη ζωή τον Φεβρουάριο του 2017. Το έργο αυτό, δημιουργήθηκε το 1981, λίγους μήνες μετά την πρώτη παρουσίαση της Εποχής της Μελισσάνθης, και συνδέει τον θεατή με την εύθραυστη μνήμη της “γυάλινης γυναίκας”, εν προκειμένω τη μορφή της Μελισσάνθης.

Η Εθνική Λυρική Σκηνή παρουσιάζει ένα μοναδικό αφιέρωμα στον «μεγάλο ερωτικό» της ελληνικής μουσικής δημιουργίας, τον αξεπέραστο Μάνο Χατζιδάκι. Σε συνεργασία με τον γιο του Γιώργο Χατζιδάκι, από το 2017 έως το 2020 η ΕΛΣ θα παρουσιάσει «εκείνα που ξεχάσαμε, αλλά και αυτά που δεν γνωρίσαμε».

Παράλληλα με την επανασύσταση και παρουσίαση του σπουδαίου έργου του Χατζιδάκι, στις δύο σκηνές της ΕΛΣ στο ΚΠΙΣΝ θα ερμηνευτούν επίσης ανέκδοτα έργα του. Κύκλοι τραγουδιών, πιανιστικά έργα, σουίτες, έργα για μπαλέτο, οπερατικά, μεταγραφές θα ερμηνευτούν από τα σύνολα της ΕΛΣ (Ορχήστρα, Χορωδία, Παιδική Χορωδία) και από διακεκριμένους και νεότερους ερμηνευτές.

Επιθυμία της ΕΛΣ δεν είναι απλώς να τιμήσει τον συνθέτη και διανοητή Μάνο Χατζιδάκι, αλλά κυρίως να φέρει το έργο του στο σήμερα, να το κάνει κτήμα της καθημερινής μας ζωής, να το συστήσει στις νεότερες γενιές, να το ηχογραφήσει εκ νέου, να το επαναπροσδιορίσει, να το διασκευάσει και να του προσδώσει μια νέα περίοδο ακμής και διαχρονικότητας.

Στην πρώτη καλλιτεχνική περίοδο 2017/18, στο πλαίσιο του αφιερώματος θα παρουσιαστούν, μεταξύ άλλων, οι νέες ερμηνείες πάνω στα έργα Η Εποχή της Μελισσάνθης (Αίθουσα Σταύρος Νιάρχος), τα σπουδαία πιανιστικά έργα Για μια μικρή λευκή αχιβάδα, Το καταραμένο φίδι,  Ιονική Σουίτα, Ερημία, Ρυθμολογία, Έξι λαϊκές ζωγραφιές, Ρώμη 1970 & Πέντε αυτοσχεδιασμοί για πιάνο (ανέκδοτα), καθώς και τα έργα 15 Εσπερινοί, Μυθολογία, Ο σκληρός Απρίλης του ’45, Πασχαλιές μέσα από τη νεκρή γη (Εναλλακτική Σκηνή).