Σίλας Σεραφείμ: Οι σταντάπ κωμικοί είναι οι νέοι ροκ σταρ, σ’ όλο τον κόσμο αυτή τη στιγμή

Πώς προέκυψε η ενασχόληση σας με την κωμωδία και συγκεκριμένα με το Stand Up Comedy;

Η κωμωδία, το χιούμορ του πάτερα μου, οι παλιές ελληνικές ταινίες, οι Λογοθετίδης, Χατζηχρήστος, Κωνσταντάρας κι οι άλλοι. Ε, κάπως έτσι ήθελα να κάνω τους άλλους να γελούν, από το σχολείο ακόμα. Μετά τη Δραματική Σχολή του ΚΘΒΕ, ήθελα να γράφω και να παίζω έργα, που να προκαλούν το γέλιο. Η επιθεώρηση δεν ήταν στα καλύτερα της στις αρχές της δεκαετίας του 90, όμως τότε, η συγχωρεμένη η Λουκία Ρικάκη συνέστησε την πρώτη ομάδα stand-up comedy στην Ελλάδα. Ε, από κει και πέρα, όλα τα υπόλοιπα είναι Ιστορία.

Πώς ήταν το ξεκίνημα σας σε ένα είδος που ακόμα δεν ήταν και τόσο γνωστό; Πώς αντιμετώπιζε το κοινό αρχικά το Stand Up Comedy και πόσο εξοικειωμένο είναι σήμερα;

Ήταν όντως terra incognita το είδος, όχι μόνο για το κοινό, αλλά και για μας που θα το υπηρετούσαμε. Σκεφτείτε ότι απ την αρχή θεωρήθηκα ο πιο ειδικός απ όλους, γιατί ερωτηθείς απ τη Λουκία, είχα απαντήσει ότι «το stand-up είναι αυτό που βλέπουμε στις αμερικάνικες ταινίες, που ένας τύπος λέει αστεία στο κοινό». Βέβαια πολλές βασικές λειτουργίες του στανταπ, στηρίζονται στον επιθεωρησιακό μονόλογο κι ως εκ τούτου δεν είναι – ήταν, κάτι εντελώς καινούργιο. Ωστόσο η φόρμα του απ την επιθεώρηση, είναι διαφορετική.

Στην αρχή και το κοινό ήταν επιφυλακτικό κι εμείς κάναμε αρκετά λάθη, που ήταν φυσικό, με την άγνοια που είχαμε. Σήμερα δεν είναι μόνο η πληθώρα καλών κωμικών και η μικρή έστω παράδοση του είδους. Είναι και το ίντερνετ, το οποίο σου φέρνει τους καλύτερους κωμικούς ανά πάσα στιγμή μες το σπίτι σου. Κανείς δεν μπορεί πλέον να ξεγελάσει κανέναν κι όλοι ξέρουν.

Η κωμωδία κυνηγάει μια φαυλότητα, η σάτιρα έναν φαύλο.

Θεωρείτε πχ ότι σατιρικές τηλεοπτικές εκπομπές με ζωντανό κοινό βοήθησαν κατά κάποιον τρόπο στην εξοικείωση του κοινού με το Stand up comedy;

Ενδεχομένως. Βέβαια, διαφέρει κατά πολύ το τηλεοπτικό στανταπ με το κανονικό επί σκηνής, αλλά έχω πει και το επαναλαμβάνω, πως ταλαντούχοι κωμικοί, όπως ο Λαζόπουλος κι ο Πανούσης, θα μπορούσαν να είχαν κάνει stand-up, με την παραδοσιακή φόρμα του, ωστόσο δεν το έκαναν. Τότε θα βοηθούσε ν’ απενοχοποιηθεί και να γίνει γρηγορότερα γνωστό, απ’ τους ήδη αναγνωρισμένους, αλλά αυτό δεν έγινε. Δεν τους καταλογίζω κάτι, απλώς το επισημαίνω.

H δική σας σχέση με την τηλεόραση ποια είναι; Τι ρόλο έπαιξε στην πορεία σας η συμμετοχή σας σε τηλεοπτικά προγράμματα;

Η τηλεόραση για μένα, ήταν πάντα ένας επικουρικός τρόπος για να ζω, να βγάζω κάποια επιπλέον λεφτά και ν’ αποκτήσω μια κάποια αναγνωρισιμότητα, η οποία ήταν εντελώς άχρηστη, όταν δεν αποτελούσε κι εμπόδιο, στην στανταπική μου καριέρα. Εγώ στις παραστάσεις μου, παίζω πολύ με το μυαλό αλλά και με θέματα δύσπεπτα όπως η θρησκεία ή ο φασισμός και οι σειρές που έπαιξα στην τηλεόραση, ήταν πολύ συμβατικές. Βασικά όλη η τηλεόραση είναι πολύ συμβατική, μ’ αυτή την έννοια. Επομένως, μπορεί εκεί η εικόνα μου να παραπλανούσε το κοινό, που θα περίμενε να δει κάτι αστείο κι ανώδυνο. Σε κάθε περίπτωση, η στανταπική μου πορεία δεν έχει καμία σχέση με όλες τις υπόλοιπες καλλιτεχνικές μου δραστηριότητες.

Τι είναι αυτό που κάνει το Stand Up Comedy ιδιαίτερα δημοφιλές στην εποχή μας;

Είναι η φρέσκια, ευέλικτη και πολλά υποσχόμενη μορφή κωμωδίας και σάτιρας. Υπάρχουν πολλοί νέοι κωμικοί της γενιάς του ίντερνετ και το αντίστοιχο κοινό, που είναι εναρμονισμένο με τους κώδικες του στανταπ κι επιπλέον είναι η χαρά του παραγωγού. Πολλές φορές δε χρειάζεσαι καν παραγωγό, αλλά κι όταν χρειαστείς, μπορείς άνετα να έχεις μια υπερπαραγωγή, μ’ ένα μικρόφωνο κι έναν προβολέα. Το μόνο που χρειάζεται το στανταπ είναι ταλαντούχους κωμικούς.

Πώς κρίνετε το επίπεδο της ελληνική Stand up σκηνής;

Νομίζω ότι είναι σε αρκετά καλό και ικανοποιητικό σημείο. Είναι σίγουρα στο καλύτερο του σημείο και τα τελευταία 5 χρόνια, ζούμε την έκρηξη του. Το καλό με το σταντάπ, είναι πως δεν έχει ανάγκη από συνεργασίες και δεν κρέμεται απ την καλή θέληση των άλλων. Θέλω να πω πως η επιθεώρηση παρήκμασε και φτώχυνε, γιατί τα κοστούμια τα σκηνικά τα μπαλέτα κι οι ζωντανές ορχήστρες, είναι αριστοκρατικό σπορ. Εδώ όσο θα γεννιούνται ταλαντούχοι κωμικοί, το είδος θα εμπλουτίζεται, θα μεγαλώνει, θα δημιουργεί παράδοση, θα επικρατήσει. Οι σταντάπ κωμικοί είναι οι νέοι ροκ σταρ, σ’ όλο τον κόσμο αυτή τη στιγμή.

Πώς ερμηνεύετε το γεγονός ότι πλέον παραστάσεις stand up comedy από τα εναλλακτικά θέατρα μεταφέρονται πλέον σε μεγαλύτερες σκηνές, που παραδοσιακά στέγαζαν άλλου είδους παραστάσεις;

Για μένα ήταν αυτονόητο εδώ και πολλά χρόνια. Ένας καλός σταντάπ κωμικός, προσφέρει μια ολοκληρωμένη παράσταση. Απ’ τη στιγμή που είναι άρτια, γιατί να βάλεις στο θέατρο ένα μάτσο ηθοποιούς, σκηνοθέτες, σκηνογράφους, μουσικούς, που θα πρέπει να συνεννοηθείς μαζί τους, να μπεις στη διαδικασία για δικαιώματα έργου και γενικώς, να μπλέξεις με πολλή δουλειά, ενώ μπορείς απλώς να πεις στον κωμικό, «έρχεσαι;». Εδώ προσοχή, δεν απορρίπτω καλλιτεχνικώς μια θεατρική παράσταση – και πως θα μπορούσα άλλωστε, πρακτικώς όμως, δε γεννάται ζήτημα. Ποιος παραγωγός δε θέλει μια επιθεώρηση χωρίς σκηνικά, κοστούμια, μπαλέτα κι ορχήστρα; Ξέρετε, ούτε πρόβα δε χρειαζόμαστε. Ένα sound check των 5 λεπτών είναι αρκετό.

Εσείς με την δουλειά σας κάνετε τους άλλους να γελούν. Εσείς ο ίδιος όμως με τί γελάτε;

Με τη δουλειά μου κι εγώ. Όχι εντάξει… απλώς καμία φορά δουλεύοντας το αστείο, πολλές φορές ταξιδεύει το μυαλό σε ανατροπές που αυτό-ξαφνιάζεσαι και γελάς. Γελάω πολύ με τον γιο μου που είναι τριών χρονών κι ετοιμάζω ήδη την επομένη παράσταση… γιατί κι αυτός πρέπει να κάνει απόσβεση τις πάνες του, γελάω με τη γυναίκα μου (Λιλά τρου στόρι) με τους φίλους, με τις ειδήσεις, με άλλους σταντάπ κωμικούς, δικούς μας και ξένους.

Η αναγνωρισιμότητα που μου προσέφερε η τηλεόραση ήταν εντελώς άχρηστη, όταν δεν αποτελούσε κι εμπόδιο στην στανταπική μου καριέρα

Tι σημαίνουν οι λέξεις “κωμωδία” και “σάτιρα” για εσάς; Πιστεύετε πως στο χιούμορ και στη σάτιρα πρέπει να υπάρχουν όρια, όταν αυτά υπηρετούν την Τέχνη;

Σύμφωνα και με τον Ντιντερό, η κωμωδία καταφέρεται εναντίον του Ταρτούφου, ενώ η σάτιρα, εναντίον ενός Ταρτούφου. Η κωμωδία κυνηγάει μια φαυλότητα, η σάτιρα έναν φαύλο. Ως εκ τούτου η σάτιρα κρατάει ένα στιλέτο πίσω απ’ την πλάτη της. Είναι επικίνδυνη, δεικτική, αδυσώπητη κι «ανθρωποκτόνος». Κανένα καθεστώς δε φοβάται την κωμωδία, όλα κυνηγούν τη σάτιρα. Όσο για τα όρια, επαναλαμβάνω την πάγια θέση μου, πως τα όρια της σάτιρας είναι η ευστοχία της. Ας πούμε για παράδειγμα πως κάνεις όση πλάκα θες με τα αγγλικά του Τσίπρα και με τα αγγλικά του Μητσοτάκη. Ε, μάντεψε ποια θα πιάσει.

Πότε γίνεται αυτό που λέμε “κακή” σάτιρα; Έχετε νιώσει ποτέ ότι έχετε υπερβεί το όριο; 

Ουσιαστικά «κακή σάτιρα», είναι είτε τα χοντροκομμένα αστεία, είτε τα άστοχα, φαντάζομαι. Προσωπικά δεν έχω υπερβεί κανένα όριο, γιατί δεν το αναγνωρίζω ως τέτοιο. Αν πιστεύω πως αξίζει κάποιο πράγμα ν’ ακουστεί, θα το κάνω. Αν πάλι εννοείτε “κακό stand-up comedy” φυσικά και γίνεται και γινόταν ακόμη περισσότερο στα πρώτα χρόνια κι είναι κάτι που είχα επισημάνει και τότε και διαφωνούσα, αλλά όσο κι αν διαχώρισα τη θέση μου, όσο κι αν αυτονομήθηκα, ενδεχομένως να μ’ ακολούθησε ως φήμη για κάποιον καιρό. Το θέμα είναι πως τα πράγματα, έχουν αλλάξει πια. Τότε έλεγες «σταντάπ» κι εννοούσες μια συγκεκριμένη ομάδα, που έκανε κάτι συγκεκριμένο. Τώρα, όπως όταν λέμε θέατρο και ξέρουμε ότι δεν είναι ένα πράγμα, με την έννοια του ότι θέατρο κάνει κι ο Κιμούλης, θέατρο κι ο Σεφερλής, έτσι και το σταντάπ έχει τους δικούς του πρωταγωνιστές με τα χαρακτηριστικά τους και το κοινό τους, που ξέρει τι να περιμένει από τον κάθε κωμικό. Τώρα είναι αναγνωρίσιμο και το είδος αλλά και οι κωμικοί που το υπηρετούν.

Ποιά στοιχεία πρέπει να έχει ένας νέος για να ασχοληθεί με το είδος; Tί θα τον συμβουλεύατε εσείς για το ξεκίνημα του;

Να του αρέσει να κάνει τους άλλους να γελούν. Από ‘κει ξεκινώντας, ας πάρει σβάρνα τα open mic, που στις απαρχές δεν είχαμε ιδέα τι είναι, πως γίνονται και γιατί, κι ας δοκιμαστεί εμπράκτως στη σκηνή. Από εκεί και μετά, ο δρόμος θα του φανεί στενοσόκακο ή λεωφόρος. Α και δουλειά, έτσι; Χωρίς δουλειά, προκοπή δεν έχει. Πολλοί με ρωτούν πως γίνεται να παίζεις 90 λεπτά στη σκηνή, χωρίς μια γουλιά νερό, ακατάπαυστα. Τους απαντώ, ότι με 10 λεπτά ξεκίνησα κι ότι μετά από 23 χρόνια, η εξέλιξη απ τα 10min στα 90min είναι φυσιολογική. Άλλωστε, κλείνω 10ετια προσωπικών παραστάσεων και η τωρινή, η “Ιστορία του Ελληνικού Έθνους –Αλλιώς”, είναι κι η μικρότερη σε χρόνο μπορώ να πω.

Ποιός τομέας της καθημερινής ζωής παρέχει την πιο “πλούσια” θεματολογία για σάτιρα;

Αυτό είναι σχετικό με τον κάθε κωμικό. Ο Γκάφιγκαν για παράδειγμα, θεωρείται κορυφή στο να σου περιγράφει φαγητά και διατροφικές συνήθειες. Γενικώς οι σχέσεις, οι δουλειές, τα παιδιά και οι συνήθειες των ανθρώπων είναι μια μεγάλη δεξαμενή θεμάτων σχολιασμού. Σε μένα η πολιτικοθρησκευτική σάτιρα, εμφιλοχωρεί στα κείμενα μου, ακόμα κι αν θα ήθελα να μείνει απ’ έξω. Ο παραλογισμός της μαζικής ιδεοληψίας, ασκεί τεράστια γοητεία κι έχει μεγάλο ενδιαφέρον από σατιρικής πλευράς.

Στις μέρες μας ο χώρος της πολιτικής αποτελεί μια “καλή πηγή” για σάτιρα;

Στις μέρες μας, είναι σχεδόν υποχρέωση του σατιρικού δημιουργού ν’ ασχοληθεί με την πολιτική, γιατί αυτή ακριβώς η κακή σχέση του πολίτη με τα κοινά, είναι που μας έχει φέρει σ αυτή την κατάσταση. Είμαστε αυτό που εκλέγουμε. Ή να το πω με τα λόγια του Ισοκράτη: Το της πόλεως όλης ήθος, ομοιούται τοις άρχουσιν. Η σάτιρα είναι ενοχλητική γιατί υποδεικνύει τα λάθη κι όταν όπως προείπα είναι εύστοχη, στεναχωρεί και πολύ κόσμο. Ο σατιρικός δημιουργός είναι απέναντι σε κάθε εξουσία και σε κάθε στρεβλότητα, όποιος κι αν την προκαλεί. Αν θέλει να είναι δημοφιλής, ας αλλάξει δουλειά. Πολλοί δεν μπορούν να καταλάβουν με ποια μεριά είμαι κι αν γέρνω δεξιά ή αριστερά. Είμαι απέναντι απ’ το Μαξίμου λοιπόν, όποιος κι αν είναι μέσα, αλλά κι απέναντι απ τον ψηφοφόρο, όταν δεν αναλαμβάνει τις ευθύνες του. Το τίμημα της Δημοκρατίας είναι η συνευθύνη. Επομένως ο χώρος της πολίτικης είναι καλή πηγή σάτιρας, αλλά κι ένα πεδίο επώδυνο.

Ο σατιρικός δημιουργός είναι απέναντι σε κάθε εξουσία και σε κάθε στρεβλότητα, όποιος κι αν την προκαλεί

Εσείς από που εμπνέεστε κυρίως;

Έχω ήδη απαντήσει. Τώρα πάντως εμπνέομαι κι απ την οικογενειακή ζωή. Απ’ την ευτυχία της ταλαιπωρίας συγκεκριμένα. Αρκεί ν αγαπάς τα παιδιά. Με το θηριώδες κουράγιο και τη δύναμη της γυναίκας μου, απολαμβάνω τη μαγεία των μικρών, καθημερινών συνηθειών, της φροντίδας που απαιτούν δυο μικρά παιδάκια.

Τι πρόκειται να δούμε στην παράσταση “Η Ιστορία του Ελληνικού Έθνους Αλλιώς”; Πείτε μας μερικά λόγια γι’ αυτή.

Σου παραθέτω ένα πρόσφατο ποστ που έκανα για την παράσταση. Αυτό το έργο, αποτελεί μια φρέσκια στανταπικη ματιά, σε μια «παλιά» Ιστορία. Θα γελάσετε. 
 Ωστόσο ΜΗ ΔΕΙΤΕ αυτή την παράσταση:
 Αν είστε Χρυσαυγίτες. Αν είστε θρησκόληπτοι. Αν θεωρείτε ότι είμαστε ο εξυπνότερος λαός του κόσμου. Αν νομίζετε ότι είμαστε έθνος ηρώων. 
Αν πιστεύετε ότι ζούμε στη Δημοκρατία των θεσμών κι όχι στη Δημοκρατια των φύλων. Αν το πρόβλημα στο παραμύθι με την κοκκινοσκουφίτσα και τον κακό λύκο, είναι ο κακός λύκος. Αν σας αρέσει να διδάσκεστε Μυθιστορία κι όχι Ιστορία, αν σας αρέσει το εθιμικό Δίκαιο να είναι ισχυρότερο του νομοθετικού, αν σας αρέσει που παράγουμε ήρωες κι όχι αγαθά, ΜΗ ΔΕΙΤΕ ΑΥΤΗ ΤΗΝ ΠΑΡΑΣΤΑΣΗ. Όσοι τη δείτε, φροντίστε να έχετε χρόνο την επομένη μέρα, γιατί θα σκέφτεστε έντονα, τι σας συνέβη την προηγούμενη.