Πέντε (ή και παραπάνω) παραστάσεις που θα θυμάμαι από το 2017

Ο χρόνος περνάει και χάνεται. Το θέατρο περνάει και χάνεται. Πάνω σε αυτή τη σύμπτωση – σχεδόν φιλοσοφικού χαρακτήρα – συναντιόμαστε ξανά. Εμείς, οι επαγγελματίες θεατές που μετράμε τις μέρες και τους μήνες με τον ίδιο τρόπο που μετράμε τις πρεμιέρες και τις παραστάσεις. Σ’ αυτό το blending που πυροδοτεί ο ερχομός του νέου έτους, γυρίζουμε να κοιτάξουμε προς τα πίσω. Πίσω στο χρόνο, πίσω από τις αυλαίες: Σεζόν 2016-2017.

Γράφουμε οι (σε αλφαβητική σειρά):

Κατερίνα Ι. Ανέστη, γράφει στο Protagon.gr και στην Ελευθερία του Τύπου

• Αύγουστος (Θέατρο Δημήτρης Χορν, σκηνοθεσία: Κωνσταντίνος Μαρκουλάκης). Όλες οι κλωστές μιας δυσλειτουργικής οικογένειας, ξηλωμένες, κρέμονται μπροστά στο κοινό σε αυτό το αριστουργηματικό έργο, με την σκηνοθεσία του Κωνσταντίνου Μαρκουλάκη να σκάβει βαθιά, να διαρρηγνύει, να καυτηριάζει, πριν σκεπάσει με ένα ανεπαίσθητο φευγαλέο χάδι τους ήρωες του έργου.
• Μήδεια (Φεστιβάλ Επιδαύρου – Μικρή Επίδαυρος & Πορεία, σκηνοθεσία: Δημήτρης Καραντζάς) Τρεις άνδρες λένε την ιστορία της Μήδειας με σώματα σε παύση φύλου: Καμία έκρηξη τεστοστερόνης, καμία θηλυπρεπής μίμηση. Στήθηκε επί σκηνής ένα εργαστήριο για τη Μήδεια, «που καλύτερα να έμενε άγριο θηρίο και να μη γινόταν γυναίκα από τον Ιάσονα». Ιδιοφυής προσέγγιση του Καραντζά με ηχεία το κείμενο του Ευριπίδη αναφορές από τον Παζολίνι, τον Ανούιγ, τον Χάινερ Μίλερ.
• Ερωτόκριτος (Εθνική Λυρική Σκηνή, Εναλλακτική Σκηνή & Ηρώδειο, λιμπρέτο- μουσική Δημήτρης Μαραμής, σκηνοθεσία-χορογραφία Κωνσταντίνος Ρήγος) Το κείμενο του Βιτσέντζου Κορνάρου, όπως γράφτηκε, σε ένα μιούζικαλ που ο Κωνσταντίνος Ρήγος – παρά τη χρήση της τεχνολογίας και τις μοναδικές δυνατότητες της Εναλλακτικής Σκηνής – έφτιαξε χωρίς να προδώσει τίποτα από την αυθεντικότητα μιας χειρονομίας χειροποίητης και εύθραυστης. Έρωτας προαιώνιος και έφηβοι με hoodies σε μια παράσταση ευφρόσυνα απενοχοποιημένη.
• Αυτή η νύχτα μένει (Θέατρο Ροντήρης, σκηνοθεσία: Κίρκη Κάραλη) Tα σκυλάδικα με τις γλιστερές πίστες από λουλούδια, σπασμένα πιάτα, πόθο και απόγνωση, συνάντησαν τον Ρολάν Μπαρτ, την πιο λάγνα πολιτική φωνή των τελευταίων δεκαετιών (ναι, αυτή του Ανδρέα Παπανδρέου), τα σκοτάδια της ελληνικής επαρχίας των ‘80s. Απρόσμενα απολαυστική και ευθύβολη.
• Ο Μεγάλος Δαμαστής (Στέγη Ιδρύματος Ωνάση, σκηνοθεσία – χορογραφία: Δημήτρης Παπαϊωάννου) Ένα παράδοξο αυτοσχέδιο τσίρκο, μια κάψουλα που θα μπορούσε να σταλεί στο διάστημα με θραύσματα εικαστικών στιγμών που μας καθόρισαν και αφηγήσεις με πρωταγωνιστή το σώμα. Η έλξη προς το ένστικτο – την αγάπη, τη βία, τον αφανισμό, τον έρωτα, την προστασία όλα εκεί, σε αυτό το genre που μόνο ο Παπαϊωάννου ξέρει να φτιάχνει ξανά και ξανά.

_{«Ερωτόκριτος» σε σκηνοθεσία Κωνσταντίνου Ρήγου και μουσική Δημήτρη Μαραμή.}

Μανώλης Βαμβούνης, blogger – ιδρυτής του gkoultoura.gr

Να μοιραστώ με την ευκαιρία της όμορφης αυτής ετήσιας μάζωξης τη μεγάλη προσωπική επιτυχία της περσινής σεζόν – πως κατάφερα να περιοριστώ σε κάτω από 150 παραστάσεις. Δεν φταίω εγώ, τί εξαιρετική επιλογή παραστάσεων και φέτος, τί χαρά να μένεις Αθήνα, τί τέλειος κωλοεθισμός το θέατρο!
Με λένε Μανώλη και είμαι καλά – και αλήθεια δυσκολεύτηκα να αφήσω εκτός πεντάδας τις ερμηνειάρες του Ξάφη στη Λαμπεντούζα ή της Καραμπέτη στην Πλατεία Ηρώων ή το μεγαλούργημα που ήταν η Κίττυ Παϊτατζόγλου στη Μύτη και την Άλκηστη. Να όμως εδώ η γκουλτουροπεντάδα μου:

• Γιοσίρου Γιαμαγκούσι (Vault Theatre Plus, σκηνοθεσία: Γιάννης Κεντρωτάς). Εκεί, εκεί, στη λασπουριά, μια μαύρη σαν πίσσα και πνιγμένη ως τον λαιμό στα σκατά κωμωδία στα πρότυπα του Ταραντίνο και των αδερφών Κοέν, από τον καλύτερο Έλληνα κωμικό συγγραφέα (και ομάδα). Η τελευταία ευφυής κάφρικη ελπίδα της ελληνικής κωμωδίας.
• Το Γελοίο Σκότος (Εθνικό θέατρο, Πειραματική Σκηνή -1, σκηνοθεσία: Κατερίνα Γιαννοπούλου). Το μεγαλύτερο στοίχημα και επένδυση της Πειραματικής φέτος, αλλά και η μεγαλύτερη της καλλιτεχνική επιτυχία – μια νεαρή σκηνοθέτις που διερευνά μέσω μιας ανατρεπτικά absurdist πολεμικής περιπέτειας την τυραννία της θεατρικής σύμβασης.
• Ματωμένος Γάμος (Από Μηχανής, σκηνοθεσία: Κωνσταντίνος Ντέλλας). Ο Ντέλλας ως Θεός/Σκηνοθέτης επί Σκηνής, η Μοίρα ή ο Θάνατος που Σιδερώνει, ξεκοιλιάζει και αποδομεί με δρεπάνι τον Λόρκα και το θέατρο στο πιο primal κομμάτι αυτού που είναι.
• Αύγουστος (Δημήτρης Χορν, σκηνοθεσία Κωνσταντίνος Μαρκουλάκης). Το απόλυτο οικογενειακό δράμα του Letts, σε ένα α-ψε-γά-δια-στο mainstream ανέβασμα, με μερικές από τις δυνατότερες σύγχρονες ερμηνεύτριες να πονούν, να αγαπιούνται και να αλληλοξεμαλλιάζονται δίχως έλεος. Είμαι εκεί γι’ αυτό.
• Δωδέκατη Νύχτα (Εθνικό Θέατρο, σκηνοθεσία: Δημήτρης Καραντζάς). Οι ήρωες του Σαίξπηρ δοκιμάζουν κάθε φανταστικό όριο απέναντι στον θεατή, αναγκασμένοι όμως στο αδυσώπητο συναισθηματικά φινάλε να σταματήσουν τα «παιδιάστικα» καμώματα τους, να αποδεχτούν το γενετήσιο φύλο τους και να συμβιβαστούν με το κοινώς αποδεκτό.

_{«Αύγουστος» σε σκηνοθεσία Κωνσταντίνου Μαρκουλάκη.}

 Σάκης Ιωαννίδης, γράφει στην Καθημερινή

• Μια τεράστια έκρηξη (Θέατρο Skrow, σκηνοθεσία: Βασίλης Μαυρογεωργίου). Τρυφερή, χιουμοριστική, σαρκαστική με πλείστες όσες αναφορές σε μια γενιά που μεγάλωσε με την ασφάλεια των Τζεντάι, ονειρεύεται και τρώει τα μούτρα της επειδή είναι ευαίσθητη αλλά δεν θέλει να το δείχνει. Έκπληξη ο Δημήτρης Τάσαινας στα τραγούδια του Φοίβου Δεληβοριά. 
• Στέλλα κοιμήσου (Εθνικό θέατρο, Νέα Σκηνή, σκηνοθεσία: Γιάννης Οικονομίδης) Γιατί η ένταση στην ατμόσφαιρα ήταν τόσο πυκνή που την έκοβες με το μαχαίρι, τα θέματα στην υπερβολή τους είναι υπαρκτά και είναι ωραίο να βλέπεις έναν δημιουργό να μένει πιστός σε αυτό που κάνει – είτε σου αρέσει είτε όχι.
• Γκιακ (Skrow, σκηνοθεσία: Θανάσης Δόβρης). Τα συνταρακτικά κείμενα του Δημοσθένη Παπαμάρκου μεταφέρθηκαν με τον καλύτερο τρόπο από το Θανάση Δόβρη στην σκηνή. Δεν υπάρχει περίπτωση να δώσω νερό σε κανέναν Χάρο καβάλα σε άλογο που να με παρακαλάει. 
• Διάφορες επιλογές Πέτρος (Θέατρο Τέχνης, Φρυνίχου, σκηνοθεσία: Αργυρώ Χιώτη) Αν και περιέγραφε την φρικιαστική τροπή που πήρε η σχέση δύο αδελφών ο Χρήστος Στέργιογλου ήταν υπέροχος και ανατριχιαστικά μειλίχιος. Ευτυχώς μας κέρασαν σφηνάκι βότκα μετά. Χρειαζόταν. 
• Πέτρες στις τσέπες του (Θέατρο του Νέου Κόσμου, σκηνοθεσία Μ. Παπαδημητρίου – Γ. Χρυσοστόμου). Ο Μάκης Παπαδημητρίου και ο Γιώργος Χρυσοστόμου αφηγήθηκαν μια τραγική αλληγορία με έναν χιουμοριστικό και συγκινητικό τρόπο, δείχνοντας ότι το θέατρο μπορεί να πει πολλά χωρίς να μας τα σερβίρει όλα στο πιάτο.  

_{«Πέτρες στις τσέπες του» με τους Γιώργο Χρυσοστόμου και Μάκη Παπαδημητρίου.}

Σπύρος Κακουριώτης, γράφει στο Monopoli.gr και στο Δρόμο της Αριστεράς

«Επαρκής» μάλλον παρά «επαγγελματίας» θεατής φέτος (ό,τι κι αν σημαίνει αυτό), η αποτίμησή μου είναι όχι μόνο υποκειμενική αλλά και περιορισμένη σε ό,τι πρόφτασα να δω. Αυτό είναι το δικό μου «top 5+1» για το 2017, με σειρά εμφανίσεως:

• Οι Τρειςευτυχισμένοι (Πορεία, σκηνοθεσία: Γιάννης Χουβαρδάς) Γιατί απέδειξε ότι μπορεί εξίσου καλά να σκηνοθετήσει μια κωμική φάρσα, αναδεικνύοντας το σουρεαλιστικό μαύρο χιούμορ της.
• Γενικός Γραμματεύς (Εθνικό Θέατρο, Πειραματική Σκηνή -1, σκηνοθεσία: Σοφία Μαραθάκη). Για τη γόνιμη προσέγγισή της στο κωμειδύλλιο μέσα από φόρμες του μουσικού θεάτρου.
• Η αποστολή. Ανάμνηση από μια επανάσταση (Αττις, σκηνοθεσία: Σάββας Στρούμπος). Για την εξαιρετική δουλειά με τους ηθοποιούς της ομάδας, που οδήγησε σε μια άκρως σωματική ερμηνεία.
  Ξαφνικά πέρσι το καλοκαίρι (Φεστιβάλ Αθηνών, σκηνοθεσία: Γεωργία Μαυραγάνη). Γιατί με αυτήν την καλοκουρδισμένη παράσταση αποδεικνύει πως μπορεί να αναμετρηθεί επιτυχώς με τα δραματικά μεγέθη.
• Μήδεια (Φεστιβάλ Επιδαύρου, Μικρή Επίδαυρος & Πορεία). Για μια προσέγγιση που τοποθετεί τον τραγικό λόγο στο επίκεντρο, χωρίς να παραιτείται από τις σύγχρονες παραστασιακές κατακτήσεις.

+ Το «+1» αποτελεί η Εναλλακτική Σκηνή της ΕΛΣ: Αποδείχθηκε μια εστία προβληματισμού και δημιουργικότητας που ήρθε για να μείνει στο πολιτιστικό μας τοπίο.

_{«Γενικός γραμματεύς» σε σκηνοθεσία Σοφίας Μαραθάκη.}

Γιώργος Μητρόπουλος, γράφει και μεταδίδει στο Euronews

Η περσινή σεζόν είχε πολλές και καλές παραστάσεις σε σχέση με τη φετινή θεατρική χρονιά, που μέχρι στιγμής κυλά σε μέτριους ως απογοητευτικούς ρυθμούς. Οι παραστάσεις που ξεχώρισα:

• Αύγουστος (Θέατρο Χορν, σκηνοθεσία: Κωνσταντίνος Μαρκουλάκης). Το πιο καλοδουλεμένο υποκριτικό σύνολο της περσινής χρονιάς με τη Θέμιδα Μπαζάκα να λάμπει. Ο Κωνσταντίνος Μαρκουλάκης έκανε μετά τον «Θεό της Σφαγής» και πάλι το θαύμα του.
• Η Δίκη του Κ. (Πόρτα, σκηνοθεσία: Θωμάς Μοσχόπουλος). Ο Θωμάς Μοσχόπουλος φώτισε υποδειγματικά το μυθιστόρημα του Κάφκα, με μια νέα ομάδα ηθοποιών. Ο Μιχάλης Συριόπουλος ήταν η μεγάλη ανακάλυψη της χρονιάς, παρέα με την Αμαλία Καβάλη στο «Ορλάντο».
• Στέλλα κοιμήσου (Εθνικό θέατρο, Νέα Σκηνή, σκηνοθεσία: Γιάννης Οικονομίδης). Η Στέλλα Βιολάντη στο σήμερα, δοσμένη ωμά, ρεαλιστικά. Μια παράσταση δυναμίτης, διά χειρός Γιάννη Οικονομίδη κι όλη η Αθήνα να παραμιλά από την ερμηνεία του Στάθη Σταμουλακάτου.
• Πλατεία Ηρώων (Θέατρο της Οδού Κυκλάδων, σκηνοθεσία: Δημήτρης Καραντζάς). Ο Δημήτρης Καραντζάς είναι και πάλι στη λίστα των κορυφαίων με το κύκνειο άσμα του Μπέρνχαρντ. Η ερμηνεία της Καρυοφυλλιάς Καραμπέτη συγκλονιστική.
• Ανκόρ (Αττις, σκηνοθεσία: Θόδωρος Τερζόπουλος). Η αιώνια πάλη του ανθρώπου σε ένα τελετουργικό, ποιητικό θέατρο, που μόνο ο Θεόδωρος Τερζόπουλος μπορεί να κάνει. Αντώνης Μυριαγκός και Σοφία Χιλ είναι τα τέλεια “όπλα” γι’ αυτή τη σύγκρουση.
• Relax Mynotis (Θέατρο Τέχνης, Φρυνίχου, σκηνοθεσία: Βασίλης Παπαβασιλείου) Ο Βασίλης Παπαβασιλείου αποδεικνύει για νιοστή φορά πόσο σπουδαίο κεφάλαιο είναι σ’ ένα έργο για την ελληνική ιστορία, το θέατρο και την αγωνία μπροστά στο θάνατο.
• Θερισμός (Εθνικό θέατρο, Νέα Σκηνή, σκηνοθεσία: Δημήτρης Τάρλοου). Ο Δημήτρης Τάρλοου απογείωσε το δύστροπο έργο του Δημήτρη Δημητριάδη, έχοντας στο πλευρό του μια πανάξια ομάδα ηθοποιών.
• Οπερέττα (Εθνικό Θέατρο, σκηνοθεσία: Νίκος Καραθάνος) Για το ολοκληρωμένο σύμπαν που έχτισε άλλη μια φορά Νίκος Καραθάνος και οπωσδήποτε για τις ερμηνείες του πρωταγωνιστικού διδύμου Μιχάλη Σαράντη- Χάρη Φραγκούλη.
  

+ Δύο παραστάσεις που σφραγίστηκαν από τους ηθοποιούς τους: Μήδεια (Φεστιβάλ Επιδαύρου, Μικρή Επίδαυρος & Πορεία, σκηνοθεσία: Δημήτρης Καραντζάς) με το Γιώργο Γάλλο να παρουσιάζει μια Μήδεια, διαφορετική, που μας αφορά σήμερα και Λαμπεντούζα (Θέατρο Νέου Κόσμου, σκηνοθεσία: Βαγγέλης Θεοδωρόπουλος) με τον Αργύρη Ξάφη σε μια αφοπλιστική ερμηνεία να ψαρεύει ανθρώπινες ψυχές στη Μεσόγειο.

_{«Στέλλα κοιμήσου» σε σκηνοθεσία Γιάννη Οικονομίδη.}

Κώστας Μοστράτος, παρουσιάζει εκπομπή στον 9.84

Μου ζητήθηκαν πέντε, αλλά στάθηκε αδύνατο να παραλείψω κάποια από τις παρακάτω:

• Τα στοιχειώδη σωματίδια (Φεστιβάλ Αθηνών, σκηνoθεσία: Ζυλιέν Γκοσλέν). Ανυπέρβλητο μάθημα μεταγραφής σε θέατρο ενός σύγχρονου εμβληματικού μυθιστορήματος, χωρίς να χάνεται διόλου η ουσία του πρωτοτύπου. Η αγάπη δεν μπορεί να υπάρξει σε μία κοινωνία, όπως η δική μας. Μοναδική λύση η ολική καταστροφή, ώστε να δημιουργηθεί ένα ανώτερο, πιο εξελιγμένο είδος. Μετά το περσινό, αν και χρονικά μεταγενέστερο, «2666», ο Γκοσλέν έχει αναδειχτεί στο επόμενο enfant terrible του παγκόσμιου θεάτρου. Και ναι, είναι μόλις 30 ετών.
• Οπερέττα (Εθνικό Θέατρο, σκηνοθεσία: Νίκος Καραθάνος). Βασισμένος σε ένα έργο του Πολωνού συγγραφέα, ο Καραθάνος μας χάρισε ένα μαγικό μουσικό θέαμα για την αιώνια βλακεία μας. Μετά την ουτοπία των «Ορνίθων», τίθεται το ενδιαφέρον ερώτημα μήπως πρέπει να μηδενίσουμε τα πάντα και να γυρίσουμε στη ζωώδη φύση μας.
• Αύγουστος (Δημήτρης Χορν, σκηνοθεσία: Κωνσταντίνος Μαρκουλάκης). Ιδανικός συνδυασμός καλογραμμένου έργου από το σύγχρονο ρεπερτόριο, αξιοζήλευτου καστ ερμηνευτών και άριστης παραγωγής. Τυπικό δείγμα ενός είδους που δυστυχώς πλέον σπανίζει, του καλού ‘‘εμπορικού’’ θεάτρου.
• Οι τρειςευτυχισμένοι (Πορεία, σκηνοθεσία: Γιάννης Χουβαρδάς). Ενορχηστρωμένοι στην εντέλεια, αυτοί οι Τρειςευτυχισμένοι αρκούντως τραγελαφικοί έως και τρομακτικοί, ήρθαν να απαντήσουν στο γιατί να μας ενδιαφέρει ένα τέτοιο έργο σήμερα. Γιατί απλά η γελοιότητα των ηρώων συνάδει απόλυτα με τη δική μας.
• Η επανένωση της Βόρειας με τη Νότια Κορέα (Θέατρο Τέχνης, σκηνοθεσία: Νίκος Μαστοράκης). Σπαραξικάρδιες ιστορίες από την πένα του του Ζοέλ Πομερά. Ανεξάρτητα από το αν σε αγγίζουν ή όχι όλες οι ιστορίες, είναι αναμφισβήτητη η χορογραφική ακρίβεια τη εκτέλεσης.
• Ο μεγάλος δαμαστής (Στέγη του Ιδρύματος Ωνάση, σκηνοθεσία-χορογραφία: Δημήτρης Παπαϊωάννου). Πλάνα εικαστικής τελειότητας σε μία από τις πιο ώριμες στιγμές του γνωστού δημιουργού για τον ανελέητο εχθρό όλων μας, τον αδηφάγο χρόνο. Κανονικά θα έπρεπε να προβάλλεται αιώνια σε μία μεγάλη οθόνη για να ομορφαίνει τη σύντομη ύπαρξή μας.
  

+ Ο Χαρτοπόλεμος (Ιλίσια-Βολανάκης, σκηνοθεσία: Γιώργος Παλούμπης). Με πέντε αψεγάδιαστες ερμηνείες, η θετική απάντηση στο ότι μπορεί να υπάρξει καλογραμμένο σύγχρονο ελληνικό έργο, έστω και με χίλια άλλα δάνεια. Μια φρέσκια παράσταση που μπορεί να δει ο θεατής χωρίς να απογοητευτεί ή, κυρίως, να προσβληθεί.

_{«ΤρειςΕυτυχισμένοι» σε σκηνοθεσία Γιάννη Χουβαρδά.}

Αργυρώ Μποζώνη, γράφει στο Thetoc.gr και στο elculture,gr

Είμαι από αυτούς που πιστεύουν στο εφήμερο του θεάτρου, στην άυλη αξία του που συγκρατεί μόνο η μνήμη και η περιοχή των αισθημάτων. Αυτά ξεχύνονται πρωτίστως, γι’ αυτό στις παραστάσεις που μας αρέσουν, θυμόμαστε με ποιον πήγαμε, πώς ήμασταν, τι κάναμε μετά. Τα ωραία πράγματα αξίζει να τα μοιραζόμαστε γι’ αυτό θα κάνω σε μια γρήγορη βόλτα στην προηγούμενη σεζόν.

• Η παράσταση με την οποία συνδέθηκα περισσότερο ήταν ο Ιππόλυτος (Παρνασσός, σκηνοθεσία: Δημήτρης Καμαρωτός) μια παραγωγή εκτός Στέγης – από τη Στέγη – με την Αμαλία Μουτούση. Άλλη φάση. Όσες φορές είχα δει την παράσταση στο παρελθόν, δεν είχα καταλάβει πώς πεθαίνει ο Ιππόλυτος. Ε! Πρώτη φορά το άκουσα, καθαρά, χωρίς να βαρεθώ. Και πρώτη φορά προβληματίστηκα τόσο πολύ με την αξία του λόγου ως έννοιας. Αυτή η ανάγνωση πρέπει να γυρίσει τα πανεπιστήμια του κόσμου.
• Την ίδια περίοδο είδα ένα εντελώς διαφορετικό έργο, το Lasciatemi Morire με τη Βάσω Καμαράτου (Εθνικό Θέατρο, Πειραματική Σκηνή, σκηνοθεσία: Β. Καμαράτου και Κ. Κουτσολέλος). Διαμάντι. Η παράσταση επαναλαμβάνεται· μη τη χάσετε!
• Το καλοκαίρι, οι Τιτάνες (Φεστιβάλ Αθηνών, σκηνοθεσία: Ευριπίδης Λασκαρίδης), για τη μοναδική γλώσσα που έχει αναπτύξει στις παραστάσεις του, η Πορτογαλέζα Μαρλένε Μοντέιρο Φρέιτας, και η ομάδα της, P.OR.K με τις συγκλονιστικές Βάκχες (Φεστιβάλ Αθηνών, σκηνοθεσία: Μαρλένε Μοντέιρο Φρέιτας). Αυτό είναι ένα νέο θέατρο.
• Τα Στοιχειώδη σωματίδια -βασισμένα στο έργο του Μισέλ Ουελμπέκ (Φεστιβάλ Αθηνών, σκηνοθεσία: Ζυλιέν Γκοσλέν) το αφιέρωμα στην Φόλκσμπύνε – άσχετα με το πόσο μου άρεσαν οι παραστάσεις – ως εποχή θεάτρου που τελειώνει, οι Πέρσες (Φεστιβάλ Επιδαύρου & Ηρώδειο, σκηνοθεσία Δημήτρης Μπινιάρης).
• Και η Μήδεια (Φεστιβάλ Επιδαύρου, Μικρή Επίδαυρος & Πορεία, σκηνοθεσία: Δημήτρης Καραντζάς).
• Το Greek Freak (Φεστιβάλ Αθηνών, Ολύμπια & θέατρο Χώρος, σκηνοθεσία: Σίμος Κακάλας). Για κάποιο λόγο θεωρώ τον Κακάλα μάστορα του θεάτρου. 
• Την Οπερέτα (Εθνικό θέατρο, Rex σκηνοθεσία: Νίκος Καραθάνος) για τον κόσμο που πλάθει· αν δε το έκανε έτσι, ούτε αυτό το έργο θα άντεχα.
• Την Επανένωση της Βόρειας με τη Νότια Κορέα (Θέατρο Τέχνης, σκηνοθεσία: Νίκος Μαστοράκης), μια από τις καλύτερες σκηνοθεσίες της χρονιάς. 
• Το Μεγάλο δαμαστή (Στέγη του Ιδρύματος Ωνάση, σκηνοθεσία -χορογραφία: Δημήτρης Παπαϊωάννου).
• Να μη ξεχάσω Το πεπρωμένο ονομάζεται Κλοτίλδη (Bios, σκηνοθεσία Α. Καβάλη -Γ. Σοφολόγης) και το Έξυπνο πουλί (Tempus, σκηνοθεσία: Μάνος Βαβαδάκη- Γιώργος Κατσής) με τις οποίες πολύ διασκέδασα.

_{«Ιππόλυτος» σε σκηνοθεσία Δημήτρη Καμαρωτού.}

Γιώργος Νάστος, γράφει στο BΗΜΑgazino

Αυτά που μου άρεσαν πολύ και που δεν είναι ακριβώς πέντε: 

• Η παράσταση του Nederlands Dans Theater στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών – ειδικά η αριστουργηματική χορογραφία The Statement της Κρίσταλ Πάιτ. Σύγχρονο χοροθέατρο που βρίσκεται σε απολύτως απευθείας σύνδεση με την εποχή του.
• Η συγκλονιστική μπεκετική φιγούρα του Αρη Σερβετάλη στις Αποτυχημένες απόπειρες αιώρησης στο εργαστήριό μου (Φεστιβάλ Αθηνών, σκηνοθεσία: Δημήτρης Κουρτάκης). Η παράσταση μου φάνηκε ταυτοχρόνως άψογη και άψυχη, όμως επανέρχομαι ενίοτε στο φινάλε της όπως επιστρέφουμε στα όνειρα που τα περάσαμε για πραγματικές αναμνήσεις. 
• Η συγκινητική Οπερέττα του (Εθνικό θέατρο, σκηνοθεσία: Νίκος Καραθάνος), το έξοχο δίδυμο Φραγκούλης-Σαράντης, η μουσική που ντύνει τη σκηνή του χορού.
• «Τα Παιδιά», το τραγούδι του Σταμάτη Κραουνάκη από τον Βικτώρ (Θέατρο Τέχνης, σκηνοθεσία: Μαριάννα Κάλμπαρη).
• Ο Ερωτόκριτος του Δημήτρη Μαραμή (Εθνική Λυρική Σκηνή, Εναλλακτική Σκηνή, σκηνοθεσία: Κωνσταντίνος Ρήγος) και τον Θοδωρή Βουτσικάκη σε φάση «Ένα Αστέρι Γεννιέται».
• Το πανέμορφο Grand Finale (Φεστιβάλ Αθηνών, χορογραφία: Χόφες Σέχτερ).
• Η σκηνή που το σώμα σπάει σαν κέλυφος στο Μεγάλο Δαμαστή (Στέγη του Ιδρύματος Ωνάση, σκηνοθεσία- χορογραφία: Δημήτρης Παπαιωάννου.)
• Η συναρπαστική Αλκηστις (Εθνικό θέατρο, σκηνοθεσία: Κατερίνα Ευαγγελάτου).

_{«Αλκηστη» σε σκηνοθεσία Κατερίνας Ευαγγελάτου.}

Γεωργία Οικονόμου, γράφει στο Spirto.net

Οι παραστάσεις που επέλεξα με συγκίνησαν ιδιαίτερα με τη θεματολογία τους, τη σκηνοθετική τους σύλληψη/προσέγγιση, αλλά και με τις ερμηνείες των πρωταγωνιστών τους.

• Οπερέττα (Εθνικό, θέατρο, Ρεξ, σκηνοθεσία: Νίκος Καραθάνος). Γιατί ο Νίκος Καραθάνος απογείωσε τη σκηνοθετική του σύλληψη και μας προσέφερε ένα ονειρικό ταξίδι στην κορυφή των… Ιμαλαϊων, ή αλλιώς ένα ταξίδι στο όνειρο γεμάτο ποίηση, συγκίνηση, λυρισμό και σουρεαλισμό σε μία τρίωρη δόση.
• Αποτυχημένες απόπειρες αιώρησης στο εργαστήριο μου (Φεστιβάλ Αθηνών, σκηνοθεσία: Δημήτρης Κουρτάκης). Γιατί ο Δημήτρης Κουρτάκης εμπνεύστηκε και δημιούργησε μια παράσταση πρωτόγνωρη για τα ελληνικά δεδομένα και καθ’όλα άρτια και γιατί ο Αρης Σερβετάλης σαν καθαρόαιμη μπεκετική φιγούρα έδωσε όλο του το είναι με μια αποκαλυπτική υποκριτική ικανότητα.
• Πλατεία ηρώων (Θέατρο Οδού Κυκλάδων, σκηνοθεσία: Δημήτρη Καραντζά). Γιατί ο καταγγελτικός λόγος του Τόμας Μπέρχαρντ ακούστηκε πιο εκκωφαντικός από ποτέ στα αυτιά μας μέσα από την εξαντλητική μελέτη και επεξεργασία του εκφερόμενου λόγου του από τον Δημήτρη Καραντζά.
• Χαρτοπόλεμος (Μικρό Γκλόρια, σκηνοθεσία: Γιώργος Παλούμπης). Για το στιβαρό νεοελληνικό κείμενο του Βαγγέλη Ρωμνιού που σφύζει από τις σύγχρονες οικογενειακές νευρώσεις που προέρχονται από τα «βάρη» της προηγούμενης γενιάς, αλλά και από τις συνέπειες της κρίσης στους νέους ανθρώπους.
• Δίκη του Κ. (Θέατρο Πόρτα- σκηνοθεσία: Θωμάς Μοσχόπουλος). Γιατί η σκηνοθεσία έδωσε σάρκα και οστά στο πυκνότερο σε νοήματα -μη θεατρικό- λογοτεχνικό έργο του Κάφκα και απέδειξε πως για να κάνεις μία άριστη δουλειά δε χρειάζεσαι ένα καστ αστέρων, αρκεί ένας ταλαντούχος θίασος νεότερων, ακόμη και «άγνωστων» ηθοποιών.

+ Στοιχειώδη Σωματίδια (Φεστιβάλ Αθηνών σκηνοθεσία: Ζυλιέν Γκοσλέν). Γιατί απεικόνισε με τραγικά γλαφυρό τρόπο την παρακμή του δυτικού πολιτισμού και παράλληλα απότισε ένα ειρωνικό μεν, ουσιαστικό δε φόρο τιμής στον ίδιο τον άνθρωπο.

Επανένωση της Βόρειας με τη Νότια Κορέα (Θέατρο Τέχνης, Υπόγειο, σκηνοθεσία Νίκος Μαστοράκης). Γιατί ο Νίκος Μαστοράκης κατάφερε να συνθέσει με κινηματογραφική ροή μία παράσταση- τοιχογραφία από μικρές ετερόκλητες ιστορίες- εικόνες που μιλούν με μελαγχολία, σκληρότητα, μεταφυσική διάθεση, αλλά και πολύ χιούμορ για το αδιέξοδο της αγάπης.

_{«Η δίκη του Κ.» σε σκηνοθεσία Θωμά Μοσχόπουλου.} 

Νίκος Ρουμπής, γράφει στο Μonopoli.gr

• Lenz (Bios, σκηνοθεσία: Χάρης Φραγκούλης). Ασύμβατο θεατρικά κείμενο για τη ζωή του -χτυπημένου από σχιζοφρένεια- συγγραφέα Γιάκομπ Λεντς, άρτια σκηνοθετημένο, με υψηλές ερμηνείες, μετατράπηκε σε πετυχημένο σύνθετο πείραμα από την ομάδα Kursk.
• Η επανένωση της Βόρειας με τη Νότια Κορέα (Θέατρο Τέχνης, Υπόγειο, σκηνοθεσία: Νίκος Μαστοράκης). Ιστορίες αγάπης που μιλούν κατευθείαν στην καρδιά, παρουσιάζονται με λιτά μέσα, επιδέξια σκηνοθετημένες και υποδειγματικά ερμηνευμένες.
• Σοφία Λασκαρίδου μια αγάπη μεγάλη (Θέατρο 104, σκηνοθεσία: Παντελής Δεντάκης). Η ημερολογιακή βιογραφία της ζωγράφου Σοφίας Λασκαρίδου από την ομάδα 4Frontal έμεινε στη μνήμη μας για το περιεχόμενο, τα συναισθήματα και για την πρωτότυπη απόδοσή της.
• Aμάραντα (Faust, σκηνοθεσία: Γιάννης Σκουρλέτης). Κωμωδία ζωής και θανάτου, που κινείται θεματικά στα δίπολα των αντιθέσεων, αναπαριστώντας έναν παράξενο κόσμο αριστοτεχνικά πλασμένο και ερμηνευμένο.
• Αύγουστος (Δημήτρης Χορν, σκηνοθεσία: Κωνσταντίνος Μαρκουλάκης). Σκηνοθετική ακρίβεια, σπουδαίες ερμηνείες, σε μια εύστοχη και ολοκληρωμένη ματιά για τις συμπεριφορές-αδιέξοδα και την αποδόμηση της “αγίας” οικογένειας.

+ Πέρσες (ΘΟΚ, Φεστιβάλ Επιδαύρου, σκηνοθεσία: Άρης Μπινιάρης). Η αθόρυβη έκπληξη του φετινού Φεστιβάλ, η καλύτερη επιδαύρια παράσταση, στην ουσία της ήταν μια δουλειά-σταθμός, πρωτότυπη, καθαρή, αεικίνητη, ολοκληρωμένη.

_{«Η επανένωση της Βόρειας με τη Νότια Κορέα» σε σκηνοθεσία Νίκου Μαστοράκη.}

Ολγα Σελλά, γράφει στo Artplay.gr

Είναι πάντα από τα πιο δύσκολα ερωτήματα: «Ποιες παραστάσεις θυμάσαι;». Ναι, αλλά είναι ερώτημα που σε καλεί να ξανακρίνεις· ό,τι κράτησες, ό,τι σε ακολουθεί ως θέαμα. Και μ’ αυτό, κυρίως, το δεδομένο συνεισφέρω στο τι κρατώ χωρίς αξιολογική σειρά- υπενθύμιση.

• Μήδεια (Φεστιβάλ Επιδαύρου, Μικρή Επίδαυρος, σκηνοθεσία: Δημήτρης Καραντζάς). Ηταν μια νέα «Μήδεια», με τρεις άντρες ηθοποιούς να κάνουν όλους τους ρόλους, που συνομιλούσε με άλλα κείμενα, πιο σύγχρονα, για τη Μήδεια πάντα. Κρατάω την πρόταση, την εκτέλεση, τη συγκίνηση.
• Αποτυχημένες απόπειρες αιώρησης στο εργαστήριό μου (Φεστιβάλ Αθηνών, σκηνοθεσία: Δημήτρης Κουρτάκης). Η παράσταση που έκλεισε το περυσινό Φεστιβάλ Αθηνών και όπως φαίνεται πρόκειται να ανοίξει αυτό του 2018. Και ήταν η παρουσία του Αρη Σερβετάλη που περπάτησε, πέταξε, αιωρήθηκε, σύρθηκε σ’ εκείνο το κομμένο στα δύο «σπίτι» και μας μετέφερε την αγωνία, την αναζήτηση, τη συγκίνηση, τη φιλοσοφία του Σάμιουελ Μπέκετ.
• Festen- Οικογενειακή γιορτή (ΚΘΒΕ- Φεστιβάλ Αθηνών σκηνοθεσία: Γιάννης Παρασκευόπουλος). Είχε ήδη κάνει τη διαδρομή της στο Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδος, εγκαταστάθηκε στην Αίθουσα Εκδηλώσεων του Εθνικού Θεάτρου, ανακάτεψε καρέκλες, θεατές και ηθοποιούς και μας μετέδωσε, με δύναμη και με έμπνευση, μια σκληρή και οδυνηρή οικογενειακή ιστορία, με πολλά επίπεδα ανάγνωσης.
• Γκιακ (ΚΘΒΕ – Εθνικό θέατρο, σκηνοθεσία: Γεωργία Μαυραγάνη). Η Γεωργία Μαυραγάνη, που της αρέσει να συνομιλεί με τις μνήμες των ηρώων, θεατροποίησε το σύγχρονο λογοτεχνικό κείμενο, του Δημοσθένη Παπαμάρκου. και γύρω από ένα τραπέζι είδαμε ατόφια κομμάτια της πρόσφατης ιστορίας αυτού του τόπου. Μια ευτυχής συνάντηση θεάτρου και λογοτεχνίας.
• Στέλλα κοιμήσου (Εθνικό θέατρο, Νέα Σκηνή, σκηνοθεσία Γιάννης Οικονομίδης). Μια ιστορία ενδοοικογενειακής βίας – η πρώτη θεατρική σκηνοθεσία του Γιάννη Οικονομίδη – που γρήγορα έγινε talk of the town.

+Η Δίκη του Κ. (Πόρτα, σκηνοθεσία Θωμάς Μοσχόπουλος). Χαμηλόφωνα εργάζεται, εδώ και χρόνια ο Θωμάς Μοσχόπουλος. Κι ας κάνει ηχηρές επιλογές όπως αυτή βασισμένη, ασφαλώς στο βιβλίο του Φραντς Κάφκα. Και αφηγήθηκε μια ιστορία ζόφου και παράνοιας με χιούμορ, σαρκασμό και ακρίβεια. Επαναλαμβάνεται κι αυτή τη σεζόν. Να τη δείτε.

_{«Μήδεια» σε σκηνοθεσία Δημήτρη Καραντζά.}

Μάρη Τιγκαράκη, γράφει στο Μonopoli.gr

Ανέτρεξα στις παραστάσεις εκείνες που με απογείωσαν, που τις σκεφτόμουν μήνες μετά, που τις υπερασπίστηκα σε συζητήσεις με διαφωνούντες και που, χωρίς αμφιβολία, θα κοσμούσα με την ετικέτα του «μη χάσετε». Η λίστα που προέκυψε -χωρίς περισσότερα λόγια- είναι η εξής:

• Ο μεγάλος δαμαστής (Στέγη του Ιδρύματος Ωνάση, σκηνοθεσία: Δημήτρης Παπαϊωάννου).
• Στέλλα Κοιμήσου (Εθνικό θέατρο, Νέα Σκηνή, σκηνοθεσία: Γιάννης Οικονομίδης)
• Πλατεία Ηρώων (Θέατρο της Οδού Κυκλάδων, σκηνοθεσία: Δημήτρης Καραντζάς)
• Θερισμός (Εθνικό θέατρο, Νέα Σκηνή, σκηνοθεσία: Δημήτρης Τάρλοου).
• Oπερέττα (Εθνικό θέατρο, Ρεξ, σκηνοθεσία: Νίκος Καραθάνος)

+ Άγριος Σπόρος (Επί Κολωνώ, σκηνοθεσία: Ελένης Σκότη). Χαρτοπόλεμος (Μικρό Γκλόρια, σκηνοθεσία: Γιώργος Παλούμπης). Μήδεια (Φεστιβάλ Επιδαύρου, Μικρή Επίδαυρος & Πορεία σκηνοθεσία: Δημήτρης Καραντζάς). Αύγουστος (Δημήτρης Χορν, σκηνοθεσία: Κωνσταντίνος Μαρκουλάκης).

_{«Θερισμός» σε σκηνοθεσία Δημήτρη Τάρλοου.} 

Στέλλα Χαραμή, γράφει στο Μonopoli.gr, στο Spirto.net και στο Documento

• Στέλλα κοιμήσου (Εθνικό θέατρο, Νέα Σκηνή, σκηνοθεσία: Γιάννης Οικονομίδης). Ο βίαιος ρεαλισμός, οι γεμάτες, ψυχολογική ένταση, ερμηνείες – με την αποκάλυψη του Στάθη Σταμουλακάτου – και η ωμή δραματουργία που εφορμά από ρο κλασικό του Ξενόπουλου συντείνουν στην πιο ροκ θεατρική εμπειρία της περασμένης σεζόν.
• Η δίκη του Κ. (Πόρτα, σκηνοθεσία: Θωμάς Μοσχόπουλος). Αντιμέτωπος με τη μεγαλύτερη σπαζοκεφαλιά της πρόσφατης καριέρας του, να μεταφέρει τον υπαρξιακό εφιάλτη του Κάφκα επί σκηνής, ο Θωμάς Μοσχόπουλος δρέπει δάφνες. Μια ευρηματική, άψογα οργανωμένη – σκηνικά, μουσικά, δραματουργικά – παράσταση που απογειώνεται, σε δυστοπία και παραλογισμό, από τις ερμηνείες ενός ελπιδοφόρου ensemble.
• Αύγουστος (Θέατρο Χορν, σκηνοθεσία: Κωνσταντίνος Μαρκουλάκης). Μια αλληγορία για την πτώση του δυτικού κόσμου μέσα από το δράμα μιας μέσης αμερικανικής οικογένειας γίνεται αφορμή για έναν ακόμα θρίαμβο από τον Κωνσταντίνο Μαρκουλάκη. Κοινωνική ανατομία ολκής χάρη στην ακρίβεια και το βάθος της σκηνοθετικής παρτιτούρας, με ένα σύνολο ερμηνευτών, εν πολλοίς σε κατάσταση ρεσιτάλ.
• Άλκηστη (Φεστιβάλ Επιδαύρου, Εθνικό θέατρο, σκηνοθεσία: Κατερίνα Ευαγγελάτου). Η κοφτερή ισορροπία στο σατιρικό δράμα του Ευριπίδη δίνει το επιχείρημα στην Κατερίνα Ευαγγελάτου να ντεμπουτάρει στο αργολικό κοίλον με μια παράσταση δουλεμένη εξαντλητικά στην κόψη αναδεικνύοντας όλες τις ποιότητες του: Ποίηση, πολιτικό και οντολογικό βάρος. Ερμηνείες κλάσης αντάμα με ένα σφριγηλό και καλοκουρδισμένο Χορό.
• Οπερέττα (Εθνικό θέατρο, Ρεξ, σκηνοθεσία: Νίκος Καραθάνος). Το ανένταχτο και, στους πολλούς, άγνωστο έργο του Γκομπρόβιτς θα ταυτίζεται για καιρό με την ευαίσθητη ματιά του Νίκου Καραθάνου. Λυρισμός, συγκίνηση, θεατρικότητα γεννώνται ολοένα από ένα έξοχο θέατρο συνόλου – όπως αυτό που μοναδικά ξέρει να εμψυχώνει ο Καραθάνος.
  

+ Ο αντιφασιστικός βομβαρδισμός της Πλατείας Ηρώων (Θέατρο της Οδού Κυκλάδων, σκηνοθεσία: Δημήτρης Καραντζάς), η υποδειγματική τοιχογραφία εκφάνσεων της αγάπης στην Επανένωση της Βόρειας με τη Νότια Κορέα (Θέατρο Τέχνης, Υπόγειο, σκηνοθεσία: Νίκος Μαστοράκης), οι ανατρεπτικοί και σουρεαλιστικά απολαυστικοί ΤρειςΕυτυχισμένοι (Πορεία, σκηνοθεσία: Γιάννης Χουβαρδάς) και ο αλλόκοτος κυνισμός του Δημητριάδη ως τσεχωφική τραγικωμωδία στο Θερισμό (Εθνικό θέατρο, Νέα Σκηνή, σκηνοθεσία: Δημήτρης Τάρλοου).

_{«Οπερέττα» σε σκηνοθεσία Νίκου Καραθάνου.}