Στην κουζίνα του συγγραφέα: Γιώργος Κούβας

Έναυσμα για να γράψω λογοτεχνία αποτέλεσε για μένα η σύλληψη της ιδέας του ΚΑΡΜΠΟΝ. Μέχρι τότε η συγγραφική μου δραστηριότητα περιοριζόταν σε τεχνικά κείμενα και επιστημονικά άρθρα, μερικά από τα οποία δημοσιεύτηκαν σε διεθνείς εκδόσεις. Η λογοτεχνία με κέρδισε ως συγγραφέα αφού πρώτα εμπνεύστηκα το εύρημα του ανθρώπου που προικίζεται με διαπεραστική ακοή. Ένιωσα ότι ήταν ένα θέμα πρωτότυπο που άξιζε να το επεξεργαστώ. Αισθάνθηκα χρέος, αλλά και συνάμα ευχαρίστηση, να αφηγηθώ την ιστορία του Άρη Κοντού μέσω του μυθιστορηματικού λόγου.

Η κεντρική ιδέα του ΚΑΡΜΠΟΝ γεννήθηκε σε μία περίοδο της ζωής μου που άκουγα πολύ μουσική. Ιδιαίτερα ambient μουσική. Η ambient δίνει έμφαση στους επιμέρους τόνους και νομίζω πως αυτό το στοιχείο σε συνδυασμό με αναγνώσματά μου εκείνης της εποχής έπαιξαν καθοριστικό ρόλο στη σύλληψη της ιστορίας του ανθρώπου που ζει μέσω των ήχων. Έτσι, το ΚΑΡΜΠΟΝ, από την πρώτη στιγμή, το συνέλαβα ως «μυθιστόρημα των ήχων».

Τα πρόσωπα της ιστορίας είναι φανταστικά. Πηγή έμπνευσης ωστόσο αποτέλεσαν καθημερινές περιπέτειες, δικές μου αλλά και κοντινών μου ανθρώπων. Νιώθω πολύ τυχερός που περιβάλλομαι από ανθρώπους με ανησυχίες. Ένα δεύτερο πεδίο έμπνευσης αποτέλεσε για μένα η «αντιλογοτεχνική» θητεία μου στο επάγγελμα του μηχανικού. Μια θητεία που αποβαίνει όμως χρήσιμη σε μια εποχή που η τεχνολογία διαμορφώνει τα ήθη των καιρών μας. Η ενασχόλησή μου με την καινοτομία με φέρνει αντιμέτωπο μία ώρα αρχύτερα με τον άνθρωπο της νέας εποχής και μέσω αυτού αναζητώ νέες απαντήσεις στα βασικά ερωτήματα: Πόσο διαφορετικός θα είναι ο κόσμος μας αν όλοι αίφνης προικιστούμε με οξύτατη ακοή; Με ποιον τρόπο θα εκφραστεί η υπαρξιακή αναζήτηση στην εποχή που έρχεται;

O ήρωας του ΚΑΡΜΠΟΝ, Άρης Κοντός, είναι ένας εσωστρεφής αντιήρωας. Είναι σπιτόγατος και παζλάκιας. Το παρελθόν του κρύβει συναισθηματικές απώλειες κι ο ίδιος έχει αποτραβηχτεί από τους ανθρώπους. Παρ᾽ όλα αυτά ονειρεύεται να ζήσει μεγάλες στιγμές, εντούτοις δεν κάνει τίποτα γι’ αυτό. Ώσπου προικίζεται ξαφνικά με οξύτατη ακοή. Μια παρεκκλίνουσα πορεία στο βασίλειο των ήχων αρχίζει. Τα περιστατικά κλιμακώνονται και ο άτολμος Άρης ανακαλύπτει έναν άλλο εαυτό. Οδηγείται όμως σε εξύψωση ή μήπως σε ελεύθερη πτώση;

Το ΚΑΡΜΠΟΝ δεν είναι μία ιστορία επιστημονικής φαντασίας. Οι χαρακτήρες θέλησα να είναι ρεαλιστικοί. Το φανταστικό στοιχείο υπεισέρχεται τόσο όσο απαιτείται για να στρεβλώσει την κανονικότητα και να δημιουργήσει νέες οπτικές γωνίες. Το «υπερφυσικό» παίζει δηλαδή το ρόλο καταλύτη για την εξέλιξη της ιστορίας και, όπως ισχύει στις χημικές αντιδράσεις, οι καταλύτες πρέπει να προστεθούν στη σωστή αναλογία. Σκηνοθετώ έτσι έναν κόσμο φανταστικό μα και καθημερινό ταυτόχρονα και τον τοποθετώ στο πιο χαρακτηριστικό αστικό σύμβολο: μια αθηναϊκή πολυκατοικία. Και η πολυκατοικία εάλω στο ΚΑΡΜΠΟΝ.

Μου είναι δύσκολο να υπολογίσω το συνολικό χρόνο που δούλευα το βιβλίο. Κι αυτό γιατί η γραφή του έγινε εν μέσω της πιο πολυάσχολης περιόδου της ζωής μου. Η συγγραφή του ξεκίνησε στην Ελλάδα αλλά ολοκληρώθηκε στην Ελβετία όπου οι επαγγελματικές μου υποχρεώσεις αυξάνονταν συνεχώς. Έτσι, το ΚΑΡΜΠΟΝ γραφόταν στα κλεφτά, σε μικρού μήκους επεισόδια συγγραφής, όπως ένα παζλ χιλίων τεμαχίων που το συμπληρώνεις κομμάτι-κομμάτι. Απ’ όλη αυτή τη διαδικασία κρατώ μόνο τα ορόσημα: Η σύλληψη της ιδέας έγινε μέσα στο 2009. Οι πρώτες λέξεις του μυθιστορήματος πληκτρολογήθηκαν το 2010. Η πρώτη εκδοχή ολοκληρώθηκε το 2014. Ακολούθησε η αναζήτηση εκδότη, νέα επεξεργασία από εμένα και επιμέλεια από τον εκδοτικό οίκο.

Για να γράψω το βιβλίο έπρεπε ν’ αντιμετωπίσω ένα προς ένα όλα τα στάδια της συγγραφικής διαδικασίας. Λευκή σελίδα, πλοκή, γραφή, επιμέλεια. Και πάλι από την αρχή. Σε κάθε στάδιο κρυβόταν κι από ένα φαινομενικά ανυπέρβλητο εμπόδιο. Για να ανταπεξέλθω στα δύσκολα επιδίωξα τον διάλογο με άλλους συγγραφείς, αναζητώντας πάντα τη δική μου φωνή. Αρχικά, αντάλλαξα ιδέες για την αποτελεσματικότητα της εξιστόρησης. Ύστερα ζήτησα τη γνώμη έμπειρων πεζογράφων που μου έδειξαν κατευθύνσεις. Και τελικά, όταν άρχισε η διαδικασία της επιμέλειας, ο γόνιμος διάλογος που είχα με την εκδότρια της Κίχλης συνέβαλε στην αρτιότητα του βιβλίου.

Η συγγραφή αποτελεί για μένα κρησφύγετο από τον τεχνοκρατικό τρόπο σκέψης που ώρες-ώρες με φοβίζει

Υπάρχουν αναρίθμητα κοινά στοιχεία μεταξύ ενός μηχανικού ιατρικών συσκευών και ενός συγγραφέα. Αναφέρω εδώ μερικά: 

• Το βιβλίο μπορεί κάλλιστα να θεωρηθεί ένα είδος ιατρικής συσκευής.
• Η έμπνευση ενός συγγραφέα αντλεί υλικό από την ίδια δεξαμενή που αντλεί ιδέες η καινοτομική σκέψη ενός μηχανικού.
• Σε μία εποχή που η τεχνολογία ορίζει τη φυσιογνωμία της καθημερινότητας, ο μηχανικός γράφει σενάρια ζωής.
• Οι μοντέρνες μεθοδολογίες για την ανάπτυξη πολύπλοκων συσκευών βασίζονται στην ιδέα των πολλαπλών επαναλήψεων παραγωγής και ελέγχου, με σκοπό τη βελτιστοποίηση του παραγόμενου αποτελέσματος. Το ίδιο ακριβώς ισχύει και στη συγγραφή: γράψιμο και επιμέλεια σε πολλά στάδια. Και έμφαση στη λεπτομέρεια.

Και λέω όλα τα παραπάνω απλά και μόνο για να μην παραδεχτώ πως η συγγραφή αποτελεί για μένα κρησφύγετο από τον τεχνοκρατικό τρόπο σκέψης που ώρες-ώρες με φοβίζει.

Το ότι ζω στην Ελβετία είχε φυσικά επίδραση στη διαδικασία της συγγραφής. Αρχικά τη φρέναρε. Όντας μακριά από την Ελλάδα ένιωσα τη μητρική μου γλώσσα να μπαίνει σε γυάλα. Τη μιλούσα μέσα στο σπίτι αλλά έξω έπρεπε να επιχειρηματολογώ σε άλλες λαλιές. Ώσπου συνειδητοποίησα ότι η γραφή και η ανάγνωση θα γινόταν ο προσωπικός μου δίαυλος επανασύνδεσης με τα ελληνικά. Και τότε το γράψιμό μου πήρε ξανά μπροστά. Υπάρχουν όμως στιγμές που φοβάμαι μήπως μακροπρόθεσμα χάσω την επαφή με τη ζωντανή γλώσσα – ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η αργκό που μιλούν σήμερα οι μαθητές. Αχ, και να μπορούσα να τους κρυφακούω από το διαμέρισμά μου στη Γενεύη!

Πιστεύω ότι αν είχα μείνει στην Ελλάδα θα είχα αντλήσει έμπνευση από διαφορετικά στοιχεία. Θετικά ή αρνητικά δεν έχει σημασία. Το αποτέλεσμα δεν θα ήταν το ίδιο. Το τέλος θα ήταν μάλλον διαφορετικό. Ο ήρωας θα είχε οδηγηθεί σε άλλες διαδρομές. Υποθέτω όμως πως συνολικά το βιβλίο θα ήταν εφάμιλλης ποιότητας.

Το feedback που έχω πάρει για το ΚΑΡΜΠΟΝ είναι πολύ θετικό. Το βιβλίο εκδόθηκε στο τέλος Νοεμβρίου και η πρώτη θετική κρίση που έλαβα ήταν από την εφημερίδα ΤΟ ΒΗΜΑ, στις 10 Δεκεμβρίου 2017. Οι συντάκτες του ΒΗΜΑΤΟΣ παρουσίασαν τότε μια λίστα με τα 10 καλύτερα βιβλία της χρονιάς. Ανάμεσά τους συμπεριέλαβαν και το ΚΑΡΜΠΟΝ! Η τιμή για εμένα ήταν μεγάλη, αν μάλιστα συνυπολογίσει κανείς ότι στη συγκεκριμένη λίστα οι Έλληνες συγγραφείς ήταν μόνο δύο. Αυτή η δημοσίευση εκκίνησε ένα ντόμινο θετικών κριτικών. Σε διάστημα ενός μήνα, το ΚΑΡΜΠΟΝ, μεταξύ άλλων, εντάχτηκε στα προτεινόμενα βιβλία για τις γιορτές (Καθημερινή), στα 10 καλύτερα βιβλία για το 2018 (Το Ποντίκι) και στα 10 συναρπαστικά βιβλία (περιοδικό Γυναίκα), ενώ το όνομά μου εμφανίστηκε σε λίστες επιλεγμένων πρωτοεμφανιζόμενων πεζογράφων. Όλη αυτή η θετική υποδοχή μου έδωσε μεγάλη χαρά, όμως περιμένω να διαβάσω και τις κριτικές που ελπίζω ότι θα ακολουθήσουν.

Αυτή την εποχή στο ερευνητικό κέντρο που εργάζομαι έχω αναλάβει την κατασκευή μιας πρωτότυπης συσκευής νευροτεχνολογίας που προορίζεται για ασθενείς με νευρολογικές δυσλειτουργίες όπως η επιληψία, οι εμβοές και η δυσλεξία. Αυτό το έργο με κρατάει άγρυπνο τα βράδια. Η συγγραφή θα παραμείνει στη ζωή μου το αντίβαρο. Ένα αντίβαρο που όμως για να λειτουργεί θα πρέπει να έχει κι εκείνο σημαντική ισχύ. Ένα νέο μυθιστόρημα έχει αρχίσει να με απασχολεί.