Status Update: Χαρά Κότσαλη, χορεύτρια – χορογράφος

Φαντάζομαι ότι η πρώτη φορά που χόρεψα στη ζωή μου ήταν τότε που συνέβαιναν όλα για πρώτη φορά. Από την στιγμή που ένα παιδάκι είναι σε θέση να ακούσει ένα μουσικό κομμάτι με groove που θα το αρπάξει από τα μούτρα αρχίζει και το λίκνισμα. Οπότε μάλλον κι εγώ κάπως έτσι την πάτησα.

Η πρώτη φορά που χόρεψα «επαγγελματικά» ήταν όταν φοιτούσα στο δεύτερο έτος της Σχολής Χορού. Επρόκειτο για ένα έργο της χορογράφου Χάρις Ανταχοπούλου στο πλαίσιο πλατφόρμας σύγχρονου χορού στο Μέγαρο Μουσικής.

Μικρή ξεκίνησα μαθήματα μπαλέτου και θυμάμαι να λέω για ένα διάστημα ότι θέλω να γίνω μπαλαρίνα, αλλά μάλλον επειδή υπήρχε εκείνη η μπαλαρίνα στο μεταλλικό καπάκι του κουτιού με τα βουτυρένια μπισκότα. Μάλλον για τα μπισκότα πήγαινα στην πραγματικότητα. Από τότε πάντως συνέχισα, τόσο το μπαλέτο όσο και τα μπισκότα. Παράλληλα έκανα για πολλά χρόνια παραδοσιακούς χορούς, οι οποίοι μου άρεσαν πάρα πολύ. Με είχαν συνεπάρει τα ηχοχρώματα, τα διαφορετικά μουσικά μέτρα και κυρίως το γεγονός ότι σε αντίθεση με το μπαλέτο, μπορούσα ενώ χορεύω να κοιτάζω τις συμμαθήτριες μου κατάματα, μέσω του κύκλου ή των ζευγαρωτών χορών. Εν αντιθέσει με το μπαλέτο που, στο στάδιο που βρισκόμουν, τις έβλεπα μέσω του καθρέφτη. Και ναι, δυστυχώς είχα μόνο συμμαθήτριες. Είμαστε και πολύ βαρβάτη κοινωνία βλέπεις για αντρικά κουνήματα…

Είναι λίγο δύσκολο να ονομάσω τον εαυτό μου καλλιτέχνη, χωρίς να έρθω σε τεράστια αμηχανία. Τόσο ως χορεύτρια ως και ως χορογράφος στο θέατρο, προσπαθώ απλώς να εμβαθύνω στην τέχνη μου, όπως θα έκανε κι ένας τσαγκάρης.

Δεν θεωρώ τον εαυτό μου χορογράφο, ή όχι ακόμα τουλάχιστον. Το ρόλο αυτό τον αναλαμβάνω κυρίως στο θέατρο.

Τα πρόσωπα που με εμπνέουν σε αυτό που κάνω είναι πάρα πολλά και βρίσκονται γύρω μου, στη μνήμη μου, στους ανθρώπους που έχω συνεργαστεί, στις εκκολαπτόμενες χορεύτριες και στους εκκολαπτόμενους χορευτές που μου δίνουν τη δυνατότητα να δοκιμάσω τι μπορώ να διδάξω, στα βιβλία, στους δίσκους, στις ταινίες που αγαπώ και στους δρόμους της αμφισβήτησης και του αγώνα.

Μόλις ολοκληρωθούν οι παραστάσεις του έργου «Ιόν» του Χρήστου Παπαδόπουλου στη Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών, πηγαίνω στην Πορτογαλία όπου χορεύω στην παράσταση «Cementary» της Πατρίσιας Απέργη που είχε ανέβει επίσης στη Στέγη και τώρα περιοδεύει. Μετά θα χορέψω στα καινούργια έργα των χορογράφων Άρτεμις Λαμπίρη και Σοφία Μαυραγάνη. Τέλος, θα είμαι σε πόστο χορογράφου στην «Ηλέκτρα» που θα σκηνοθετήσει ο Θάνος Παπακωνσταντίνου στην Επίδαυρο.

Είμαι πολύ χαρούμενη και τυχερή που με εμπιστεύτηκε ξανά ο Χρήστος Παπαδόπουλος για αυτή τη συνεργασία. Πέρα από την ποιότητα του ως ανθρώπου και τη σχέση που έχουμε (που μάλλον δεν αφορά και σε κανέναν από όσους διαβάζουν αυτές τις γραμμές) με συγκινεί η χορογραφική του ματιά. Το γεγονός ότι εξαίρει «το συλλογικό» στις συνθέσεις του. Ο τρόπος που επιμένει στην πρώτη ύλη και βγάζει τόσο πολλές και διαφορετικές αναγνώσεις από την αρχετυπική κίνηση. Ο χώρος που δίνει στο θεατή να μπει και βγει από το έργο. Ο τρόπος που αναδεικνύει την αξία της απλότητας, μέσα από τους πιο πολύπλοκους και περίτεχνους δρόμους.

Σχεδόν όλες οι συνεργασίες που έχω κάνει είναι σημαντικές για μένα γιατί η καθεμία στη φάση που ήμουν μου αποκάλυψε κάτι. Αν έπρεπε να κάνω ειδική μνεία σε κάποια επαγγελματική εμπειρία αυτή θα ήταν η παρουσία μου στις γυναικείες φυλακές ως εμψυχώτρια/δασκάλα σε εργαστήριο χορού, τόσο στις φυλακές Κορυδαλλού εθελοντικά, όσο και στις στις γυναικείες φυλακές στον Ελεώνα Θήβας στο πλαίσιο των εκπαιδευτικών προγραμμάτων της Λυρικής μαζί με τη συνάδελφο και αδελφή μου Κατερίνα Σπυροπούλου. Και όχι για τον «εξωτισμό» του πράγματος, αλλά για λόγους ουσίας.

Είμαι από τους τυχερούς του επαγγελματικού μας χώρου, που έχω φτάσει να βιοπορίζομαι από το χορό συμμετέχοντας μάλιστα σε δουλειές που οι καλλιτεχνική τους πρόθεση και το έμψυχο δυναμικό είναι κοντά σε μένα· μέχρι νεοτέρας τουλάχιστον. Για να συμβεί αυτό όμως, ο χρόνος που διαθέτω στην εργασία είναι τις περισσότερες φορές όλη η μέρα. Και κυριολεκτώ. Από τις 08.30 το πρωί, οπότε ξεκινάνε οι διδασκαλίες έως τη 01.00 το βράδυ πολλές φορές, που τελειώνει κάποια πρόβα. Αυτό είναι κάκιστο για το σώμα, το μυαλό και την προσωπική ζωή του χορευτή. Έτσι γίνονται όμως τα πράγματα εδώ δυστυχώς. Και όλα αυτά όπως φαντάζεστε για ένα οριακό μηνιάτικο όπως αντιλαμβάνεστε. Ταυτόχρονα, ζούμε σε μία χώρα που δεν έχει ανώτατες σπουδές χορού πανεπιστημιακής βαθμίδας. Και για κάποιο ανομολόγητο λόγο, τα αρμόδια υπουργεία αρνούνται να αναγνωρίσουν τα υπάρχοντα πτυχία χορού ως ανώτερης βαθμίδας. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα οι απόφοιτοι σχολών χορού ακόμα και της Κρατικής Σχολής Χορού να λογίζονται μισθολογικά και εκπαιδευτικά ως απόφοιτοι Λυκείου. Και δεν το λέω αυτό επειδή έχω σε καμία τόσο βαθιά εκτίμηση τις ακαδημαϊκές σπουδές όπως είναι, και ειδικά στην τέχνη. Απλώς υπάρχουν χορευτές που επιθυμούν να συνεχίσουν με μεταπτυχιακή εκπαίδευση πάνω στο χορό και δε μπορούν. Ή αντίστοιχα να προσληφθούν σε ένα καλλιτεχνικό ή δημόσιο ΙΕΚ. Οι περισσότεροι το λύνουν προσκομίζοντας πτυχίο άλλου αντικειμένου από πανεπιστήμιο.

Έχω τελειώσει το Τμήμα Θεατρικών Σπουδών και έχω μπλεχτεί με το θέατρο είτε μέσω της δουλειάς της χορογράφου ή της ερμηνεύτριας, αλλά εξακολουθώ να θεωρώ τον εαυτό μου ακατάλληλο να μιλήσει για το θέατρο γενικά. Προς το παρόν λοιπόν, το θέατρο για μένα είναι ένα μέρος της δουλειάς μου και μια τέχνη που την απολαμβάνω όπως όλοι οι θεατρόφιλοι.

Δεν έχω περιέργεια να δουλέψω μόνο ως ηθοποιός. Ας αφήσουμε αυτούς που ξέρουν να το κάνουν. Ο χώρος του θεάτρου και του χορού είναι όμοροι τρόπον τινά και σε πολλές περιστάσεις καλούμαστε τόσο οι ηθοποιοί όσο και οι χορευτές να μπούμε σε κοινούς πειραματισμούς. Ούτως ή άλλως, τα όρια των παραστατικών τεχνών είναι εντελώς ρευστά πλέον και ευτυχώς. Αυτό που κάνει την διαφορά είναι το φίλτρο μέσα από το οποίο προσεγγίζει κάθε φορά ο ερμηνευτής αυτό που καλείται να κάνει. Εν προκειμένω λοιπόν, μόνο ως χορεύτρια μπορώ να χορογραφώ και μόνο ως χορεύτρια μπορώ να ομιλώ επί σκηνής.

Στην ερώτηση αν σκέφτομαι με το μυαλό ή με το σώμα μου, θα έλεγα ότι όλοι έτσι κι αλλιώς με το μυαλό μας σκεφτόμαστε είτε θέλουμε να πιστεύουμε ότι είμαστε του ενστίκτου ή πιο διανοητικοί. Όπως και να το πεις με το μυαλό σκεφτόμαστε και με το σώμα υπάρχουμε.

Η ενασχόλησή μου με την Κοινωνική Ανθρωπολογία ήρθε σαν μια δική μου ανάγκη να διαβάσω λίγο πιο συγκροτημένα για κάποια ζητήματα που με απασχολούν έτσι κι αλλιώς. Πτυχίο από αυτή τη σχολή δεν έχω ακόμα, δεν ξέρω αν θα πάρω και δεν είναι εκεί το θέμα. Έτσι κι αλλιώς, δεν αποτελώ πρότυπο φοιτήτριας αυτή τη στιγμή… Είναι κάτι που το κάνω για μένα.