Γιάννη Σκουρλέτη, γιατί ανεβάζεις μόνο ελληνικά έργα;

Taf, παραμονές Χριστουγέννων 2009. H Bijoux de Kant ανεβάζει το «In extremis» – την πρώτη εκδοχή της «Graveyard cafe Band». Το, γοτθικής ατμόσφαιρας, καμπαρέ βασισμένο σε ποιήματα της ρομαντικής αθηναϊκής σχολής (από το Βιζυηνό ως τον Παράσχο και το Μωρεά) κατεβάζει το αθηναϊκό κοινό στο Μοναστηράκι και ναι, γίνεται το talk of the town εκείνου του χειμώνα.

Οκτώ χρόνια μετά, η ομάδα με το γαλλικό όνομα παραμένει – παραδόξως – εμμονική στην ελληνική ποίηση και λογοτεχνία. «Είμαστε εμμονικοί με τα ελληνικά γράμματα, με τον τρόπο μιας εμμονής που σωματοποιείται και δακρύζει πραγματικά. Είναι, θα έλεγα, μια δονητική συγκίνηση» εξηγεί ο Γιάννης Σκουρλέτης, ο εικαστικός που θα στρεφόταν στις παρασταστικές τέχνες μέσα από το project των Bijoux de Kant, μαζί με το συνθέτη Κώστα Δαλακούρα.

_{«In extremis», η πρώτη εκδοχή της «Graveyard cafe Band».}

Ο «Μπολιβάρ», η, κατοχικού και αντιστασιακού παλμού, ποιητική σύνθεση του Νίκου Εγγονόπουλου είναι το τελευταίο απόκτημα στη συλλογή των Bijoux που δοκιμάζουν από σκηνής του Θεάτρου του Νέου Κόσμου να το θεατροποιήσουν αιρετικά γιατί «αγαπάμε το λόγο όπως και όπου αυτός εκφράζεται. Από ένα στίχο του Κάλβου μέχρι μια διαφήμιση για βουλκανιζατέρ στην Αγίου Μελετίου. Η ποίηση πίσω από την ποίηση, πίσω από την ποίηση. Είμαστε σέχτα του παλίμψηστου» λένε.

Εδώ, ο λόγος του πολιτικού και στρατιωτικού ηγέτη Σίμων Μπολιβάρ σε απελευθερωτικά κινήματα της Λατινικής Αμερικής μπλέκεται με το μονόλογο του Λεφτέρη στο «Αμήν» της Γλυκερίας Μπασδέκη (ποιήτριας που προσαρτήθηκε στο σχήμα των Bijoux από την εποχή του εμβληματικού «Στέλλα travel») συστήνωντας ένα ακόμα εθνικό πορτρέτο μετά τη σκηνική ιστορία του Ναπολέοντα Λαπαθιώτη.

Ο Γιάννης Σκουρλέτης αναλύει το εγχείρημα με τη σαρκαστική αυτογνωσία που αρμόζει στην περίπτωση: «Ο Μπολιβάρ έφτασε σ’ εμένα, σ’ εμάς, σ’ αυτή τη χώρα που περιμένει τον Σούπερμαν και τον Οδυσσέα Ανδρούτσο στη τιμή του ενός για να την σώσει. Ο Νίκος Εγγονόπουλος παρέδωσε μια αισθητική και πολιτική παρακαταθήκη αλλά δεν ήταν εύκολο να παρασταθεί χωρίς την αντιφώνηση του Λεφτέρη· γι’ αυτό ήρθε και η Γλυκερία Μπασδέκη να λεφτερώσει το Λεφτέρη από τα παράδημα και τις επωμίδες και να ξεκινήσει το θέατρο».

_{Πλάνο από τον «Μπολιβάρ».} 

Ο «Μπολιβάρ» του Εγγονόπουλου είναι το δωδέκατο ελληνικό κείμενο που τροφοδοτεί σκηνοθετικά τον Σκουρλέτη μην αφήνοντας καμιά αμφιβολία για την παθιασμένη σύνδεση της ομάδας με την ελληνική γραμματεία. «Η αναζήτηση της ελληνικότητας με όρους διεθνισμού, το στριπτίζ της ελληνικής μυθολογίας, το μικρόφωνο στα βωβά πρόσωπα της Ιστορίας απαιτούν την σκοτεινή φωτογένεια της ελληνικής γραμματείας» σημειώνει.

Οι αναζητήσεις του στα κείμενα του Γιώργου Ιωάννου, της Μέλπω Αξιώτη, του Παύλου Μάτεσι, του Ναπολέοντα Λαπαθιώτη δεν εξυπηρετούν απλώς την προβληματική των Bijoux αλλά και το βαθύτερο στόχο τους να αναγνωρίσουν οι θεατές, τον εαυτό, την καταγωγή και την εντοπιότητα τους. «Γι’ αυτήν την αλληλοαναγνώριση προσεύχομαι. Να βρει ο άνθρωπος κάτω από τη σκηνή τη χώρα-γλώσσα του και να φύγει αγκαλιά μαζί της» λέει.

_{«Stella travel» με τους Λένα Δροσάκη και Αινεία Τσαμάτη.} 

Η εμμονή στην ελληνικότητα δεν συνέβαλλε μόνο στο να λυθούν οι παρεξηγήσεις για το ελληνικό έργο – «καθετί παρεξηγημένο είναι και ελληνικό» διαπιστώνει ο Γιάννης Σκουρλέτης – αλλά έβαλε τους Bijoux de Kant σε μια γόνιμη παραγωγική τροχιά γύρω από το ελληνικό έργο. Βασισμένοι σε παραγκωνισμένα έργα όπως η «Κερένια κούκλα» του Χρηστομάνου ή η «Πρώτη αγάπη» του Ιωάννη Κονδυλάκη, σε κείμενα εμβληματικά όπως η «Μήδεια» του Ευριπίδη ή σε λαϊκούς ύμνους όπως η «Στέλλα» του Κακογιάννη, η ομάδα κάλεσε συγγραφείς να συμμετέχουν στο μετά – κρίσης κύμα που δημιουργούσε μια επείγουσα ελληνική εργογραφία.

«Είναι μεγάλη υπόθεση να είσαι ηθικός αυτουργός νεοελληνικής δραματουργίας» παρατηρούν. «Η Γλυκερία Μπασδέκη, ο Ακης Δήμου, ο Δημήτρης Δημητριάδης παρέδωσαν στην Bijoux de Kant και στο ελληνικό θέατρο νέα δραματουργία, έργα που γράφτηκαν “συρμεζύρ” πάνω στο σώμα του νέου ελληνικού θεάτρου που είναι αυτή η χώρα, μόλις στρίβεις τη γωνία. Και δεν είναι μετασκευές ή μεταγγραφές, είναι πρωτότυπα έργα, που πατάνε στο παλιό πατρόν και στα κουρελάκια που γλίτωσαν από την κατεδάφιση. Με τη Γλυκερία ιδίως, η μοδιστρική είναι εντατική· έχουμε τρυπηθεί από πολλές βελόνες σ’ αυτή την επείγουσα διαδρομή».

Τώρα είναι ο Εγγονόπουλος που συναντά τη Μπασδέκη. Μετά, όπως όλα δείχνουν, θα έρθει ο εθνικός ποιητής Διονύσιος Σολωμός τον οποίο ο Γιάννης Σκουρλέτης επιδιώκει απελπισμένα να «προσκυνήσει», όπως λέει χαρακτηριστικά. Αμετανόητος, εννοείται, πως «η ελληνικότητα είναι ένα βαθιά ρομαντικό και σκοτεινό επαναστατικό κίνημα».