Ο Ακραμ Καν στην Αθήνα: Δεν είμαι πια ικανοποιημένος από το σώμα μου

Ο μαυροντυμένος μικροκαμωμένος άνδρας με τον σκούφο που κυκλοφορεί στον τρίτο όροφο της Στέγης του Ιδρύματος Ωνάση, περνάει αρχικά απαρατήρητος μολονότι είναι ένας ζωντανός θρύλος της παγκόσμιας χορευτικής σκηνής. Παρόλα αυτά, στα 43 του χρόνια, ο Ακραμ Καν είναι αποφασισμένος να παρουσιάσει το τελευταίο του μεγάλης διάρκειας σόλο και γι’ αυτό το λόγο βρίσκεται από χθες το βράδυ στην Αθήνα: Αφού εδώ, στη Στέγη ανεβαίνει σε παγκόσμια πρώτη στις 21 Φεβρουαρίου (έως τις 27/2) ο «Xenos», η πολυαναμενόμενη χοροθεατρική δουλειά του – σχόλιο στην ξενοφοβία κι ένα, από καιρό, απόλυτο sold out. «Στην αρχή ήμουν ενθουσιασμένος που θα βρισκόμουν στην Αθήνα για την πρεμιέρα, τώρα που ζω τον πανικό και το άγχος της προετοιμασίας μου φαίνεται πως δεν ήταν καλή ιδέα. Η Ελλάδα είναι η πατρίδα πολλών σπουδαίων αφηγητών του ανθρώπινου πολιτισμού κι αυτό το έχω πάντα στο μυαλό μου». 

Φορέας συναρπαστικών αφηγήσεων και ο ίδιος ανατρέχει για μια ακόμα φορά στο πλούσιο παρελθόν του (γεννήθηκε και μεγάλωσε στο Λονδίνο ως μετανάστης δεύτερης γενιάς από το Μπαγκλαντές) για να χτίσει ξανά ένα μύθο καθώς, όπως λέει, ζούμε ερήμην τους. Στον «Xeno», ο Ακραμ Καν συνδέει, μέσα από μια ποιητική γλώσσα, την προμηθεϊκή φιγούρα (ως σύμβολο θυσίας για το καλό της ανθρωπότητας) με τα εκατομμύρια μεταναστών και συγκεκριμένα Ινδών στρατιωτών που πολέμησαν στον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο συμβάλλοντας καθοριστικά στην έκβαση του. Η έρευνα στην οποία προχώρησε για την πραγμάτωση της παράστασης κινείται στα όρια της προσπάθειας αποκατάστασης της ιστορικής αλήθειας αφού όπως λέει «τα γεγονότα έχουν αλλοιωθεί αντανακλώντας μονομερώς την πλευρά των νικητών».

_{Πλάνο από το σόλο του «Xenos».}

Η Ευρώπη παρουσιάζει ξανά τα σημάδια εκείνης της εποχής – τις διαρκείς μετακινήσεις, τη μετανάστευση, την ξενοφοβία ως αποτέλεσμα τους και, στα μάτια του Καν, αυτά είναι τα συμπτώματα που προηγούνται πάντα ενός πολέμου. «Δεν ισχυρίζομαι ότι θα ξεσπάσει ένας πόλεμος – κανείς δεν το ξέρει αυτό – ωστόσο τα συμπτώματα είναι εδώ και ο πόλεμος, η βία είναι ένα σημείο αναφοράς ώστε να μιλήσω για την ανθρώπινη φύση, την ικανή να δημιουργήσει αριστουργήματα μα και να παράξει ανείπωτη βία» παρατηρεί.

Και οι σύγχρονοι άνθρωποι, όπως εύστοχα παρατηρεί ο Βρετανός δημιουργός, είναι «χαμένοι». «Μας λείπει μια πυξίδα, έχουμε ξεμείνει από μύθους. Και δεν ανατρέχω μόνο στους αρχαιοελληνικούς ή στους ινδικούς μύθους αλλά στη διαπίστωση ότι οι σύγχρονοι μύθοι όπως ο Ιμπεριαλισμός και ο Καπιταλισμός δεν λειτουργούν. Πρέπει να σκοτώσουμε τον τρόπο σκέψης και ζωής μας, να θέσουμε σε αμφισβήτηση όσα πιστεύουμε γιατί, είναι γεγονός, έχουμε φτάσει σε αδιέξοδο. Οπως αναφέρει ο συγγραφέας Ρόις Κράμπτον “είναι σίγουρο πως ο ανθρώπινος πολιτισμός αγγίζει το τέλος του. Το μόνο που δεν ξέρουμε είναι πότε θα καταρρεύσει”». 

Το έργο του Ακραμ Καν ήταν πάντοτε πολιτικά φορτισμένο, ωστόσο ο τρόπος που επιτίθεται πλέον στο σύστημα, στο «θεό του χρήματος», στη φαντασμαγορία των νέων τεχνολογιών και στον Εθνικισμό που ανδρώνεται στο ενδιάμεσο, είναι γλαφυρός και ξεκάθαρος. Ονοματίζει την Τερέζα Μέϊ και τον Ντόναλντ Τραμπ ως αυτουργούς στην άνοδο της ξενοφοβίας στη Δύση – «στο Brexit φτάσαμε εξαιτίας του φόβου για τον Αλλο» λέει χαρακτηριστικά – μα επιρρίπτει ευθύνες και στους απλούς πολίτες, για την ακρίβεια συλλήβδην στη γενιά του, καθώς απέτυχαν σε τεράστιο βαθμό και τελικά κληροδοτούν «έναν απαίσιο κόσμο» στους νεότερους. «Η νέα γενιά πρέπει να σκεφτεί πως εμείς είμαστε οι Αλλοι. Μόλις προχθές διάβαζα έναν άρθρο όπου αναφέρονταν οι πόλεις του κόσμου οι οποίες θα αντιμετωπίσουν άμεσα το πρόβλημα της λειψυδρίας. Στην πρώτη θέση είναι το Κέιπ Τάουν και στην ένατη το Λονδίνο. Οι πηγές ενέργειας στερεύουν κι αυτό δεν μπορεί παρά να μας αφορά όλους. Πρέπει να επανεφεύρουμε το μύθο της συνεργατικότητας κι όχι να ζούμε σε μια χώρα όπου θα υψώνουμε σημαίες, χτίζοντας ένα τείχος ανάμεσα σε εμάς και στους άλλους. Δυστυχώς, όλα γύρω μας περιστρέφονται από το Εγώ, είμαστε η γενιά του Εγώ – σε αντίθεση με τους γονείς μας που ανατράφηκαν με τη φιλοσοφία του Εμείς και του Θεού αφήνοντας ένα περιθώριο για μυστικισμό».

_{O Ακραμ Καν συνομιλεί με τη διευθύντρια Χορού και Θεάτρου της Στέγης, Κάτια Αρφαρά.}

Αυτός ο χαρισματικός ομιλητής που κάθεται τώρα απέναντι μας, καθώς τα πλάνα του «Xenos» εκπέμπουν πάνω από το κεφάλι του, στην παιδική του ηλικία έπασχε από τραυλισμό. Κι έτσι, έμαθε να μιλάει μέσα από το σώμα του και να απορεί που σήμερα οι άνθρωποι αφήνουν τα σώματα τους να αχρηστεύονται ζώντας περισσότερο στο πλαίσιο μιας εικονικής πραγματικότητας. «Νομίζω πως η γνώση είναι μια πληροφορία σωματοποιημένη και για μένα το σώμα μου ήταν πάντα η φωνή μου. Μεγάλωσα σε μια οικογένεια όπου ο παππούς μου ήταν ένας διακεκριμένος μαθηματικός με ακαδημαϊκή καριέρα κι όλοι γύρω μου πίστευαν όταν θα ακολουθήσω τα βήματα του. Οταν όμως άρχισα να αποτυγχάνω στις εξετάσεις, τη μια μετά την άλλη, συνειδητοποίησα ότι το σώμα μου μπορούσε να εκφράσει την αλήθεια μου. Αρχισα να παρατηρώ τα φυσικά μοτίβα, τα μαθηματικά του σώματος και να διαπιστώνω πως όταν μιλούσα κανείς δεν μου έδινε σημασία· όμως, όλοι με πρόσεχαν όταν χόρευα».

_{Ο Βρετανός δημιουργός στις πρόβες της παράστασης.} 

Κι είναι εντυπωσιακό πως αυτός ο καλλιτέχνης που υπάκουσε στις διδαχές του σώματος του κατακτώντας με αυτό όλο τον κόσμο, που ενσωμάτωσε τέλεια το παρελθόν και το παρόν της χορευτικής παράδοσης, αποσύρεται σταδιακά από τη σκηνή. «Δουλεύοντας τον Xenos είχα την επίγνωση πως ήταν το τελευταίο μου σόλο. Κι ίσως αυτό έπαιξε ρόλο στην αρχική μου απόφαση για να μην κάνω μια δραστήρια χορογραφία. Σκεφτόμουν περισσότερο να καθίσω παρά να χορέψω. Αυτό άλλαξε όταν ο συνεργάτης μου Μέιβιν Κου αφαίρεσε όλες τις καρέκλες από το στούντιο όπου δούλευα». Ηταν η ίδια περίοδος όπου ο Ακραμ Καν ετοίμαζε τη «Ζιζέλ» για το Εθνικό Μπαλέτο της Αγγλίας. Κι αυτή η συνύπαρξη λειτούργησε σαν μια υπενθύμιση. «Συνειδητοποίησα πως δεν ήμουν πια ικανοποιημένος από το σώμα μου και πως αυτό το κεφάλαιο έπρεπε να κλείσει. Ημουν όμως ενθουσιασμένος που μπορούσα να εκφράζομαι μέσα από τα σώματα άλλων κι αυτή ήταν μια υπέροχη εμπειρία».

Εξάλλου, η Τέχνη θα είναι πάντα το «σπίτι» του Ακραμ Καν. Το παραδέχεται· οπουδήποτε αλλού νιώθει ξένος.