Ο Γιάννης Ψυχοπαίδης «διαβάζει» Ανδρέα Εμπειρίκο
Ένα μεγάλο πολύχρωμο πορτρέτο του Ανδρέα Εμπειρίκου, φιλοτεχνημένο με βάση τη γνωστή φωτογραφία του ποιητή, σκυμμένου ελαφρά προς τα εμπρός, με το τσιγάρο στο χέρι, υποδέχεται τον επισκέπτη της γκαλερί Ζουμπουλάκη, όπου παρουσιάζεται η καινούργια έκθεση έργων του Γιάννη Ψυχοπαίδη, που είναι εμπνευσμένα από την «Οκτάνα», αυτό το ποιητικό «μανιφέστο ελευθερίας», όπως το χαρακτηρίζει.
Περίπου πενήντα έργα συναποτελούν την έκθεση αυτή, ένας «χείμαρρος από εικόνες και ελεύθερους εικαστικούς συνειρμούς», που δημιουργήθηκαν μέσα στην τελευταία χρονιά, αποτέλεσμα της συνάντησης του ζωγράφου, για άλλη μια φορά, με την ποίηση του Εμπειρίκου.
«Τον αγαπούσα, τον είχα διαβάσει, αλλά διατηρούσα πάντα μια απόσταση, σε σχέση με τον Σεφέρη, τον Καβάφη ή τον Καρυωτάκη, που μου ήταν πιο οικείοι», μας λέει ο Γιάννης Ψυχοπαίδης. «Πριν από ένα χρόνο, δουλεύοντας με πρώην φοιτητές μου για μια ομαδική έκθεση και μια σειρά δράσεις γύρω από την ποίηση του Εμπειρίκου, συνειδητοποίησα τη σχέση μου με το έργο του. Κάτι σαν έτοιμο από καιρό, μου φανέρωσε το μέγεθος της ποίησης αλλά και της προσωπικότητάς του».
Τι ήταν αυτό που παρακίνησε τον ζωγράφο ώστε να εντάξει τον Εμπειρίκο στο πάνθεον των προσωπικών του αναγνώσεων; «Η ποίησή του έχει την ιδιότητα να διαφυλάσσει την αθωότητά της, αλλά και ένα πολύ έντονο κοινωνικό και ερωτικό, φυσικά, στοιχείο. Είναι ένας ρομαντισμός με τόσο αυθεντικά χαρακτηριστικά, που πίσω από τον περίτεχνο λόγο, καθαρεύουσας και δημοτικής ταυτόχρονα, κρύβει μια αρχετυπική λιτότητα. Ήταν μεγάλη αποκάλυψη το πόση συγκίνηση μπορούσε να κρύβει μέσα της αυτή η ποίηση».
Τα έργα που περιλαμβάνονται στην έκθεση «Στον βυθό των ονείρων» έχουν κυρίως τη μορφή ζωγραφικών κολλάζ, ενώ τον κύκλο συμπληρώνουν δύο ζωγραφικά δοκίμια πάνω στο πρόσωπο του ποιητή. «Η φόρμα του κολλάζ και της ζωγραφικής εμπλέκονται εδώ με δυναμικό τρόπο. Το υλικό που είχα μαζέψει απλώνεται σε όλο τον 20ό αιώνα –αποκόμματα εφημερίδων, γυμνές φωτογραφίες, διαφημίσεις, εικόνες από τον Μεσοπόλεμο– και αποτελεί ένα συνδυασμό παλιομοδίτικων και ταυτόχρονα πολύ σύγχρονων στοιχείων. Οι μνήμες ενός κόσμου παρωχημένου, με εμβόλιμα στοιχεία τελείως σημερινά, δημιουργούν ένα μείγμα που αποτυπώνει την εμπειρίκεια ποιητική αυθαιρεσία, που όμως διακρίνεται για τον εσωτερικό της Λόγο».
Η ζωγραφική δεν είναι εδώ υποτελής της ποίησης, αλλά συνεργός στη μυστηριακή κατάσταση που γεννούν τα αισθήματα
Ο τρόπος που δούλεψε αυτά τα έργα ο Γιάννης Ψυχοπαίδης προσεγγίζει τη σουρεαλιστική «αυτόματη γραφή». Οι ελεύθεροι συνειρμοί, τονίζει, «πάντα λειτουργούν στη σχέση μου με την ποίηση, γιατί αυτό που θέλω δεν είναι να εικονογραφήσω το ποίημα, αλλά να βρω μια σχέση τέτοια ώστε να διαφυλάσσεται η αυτονομία της κάθε τέχνης, ώστε κάθε μια να αναπτύσσει τον δικό της κώδικα, αλλά μέσα από μια φαινομενική αυθαιρεσία να ανακαλύπτει ο θεατής την εσωτερική τους σχέση, το κοινό υπέδαφος της ευαισθησίας πάνω στην οποία αναπτύσσονται. Η ζωγραφική δεν είναι εδώ υποτελής της ποίησης, αλλά συνεργός στη μυστηριακή κατάσταση που γεννούν τα αισθήματα».
Μέσα από αυτή τη δουλειά, ο Ανδρέας Εμπειρίκος αποκτά τη θέση που δικαιούται στη «Βιογραφία» της γενιάς του Γιάννη Ψυχοπαίδη –άλλωστε, το πορτρέτο του ποιητή που υποδέχεται τον επισκέπτη παραπέμπει ευθέως στον προηγούμενο κύκλο έργων, με εμβληματικά πρόσωπα της γενιάς του. «Στην πραγματικότητα ήταν παρών, ανάμεσα στους άλλους “ήρωες”, χωρίς να το συνειδητοποιώ, γιατί δεν είχα βρει ακόμη τον τρόπο να το εκφράσω», παραδέχεται ο ζωγράφος.
Η ζωγραφική ανάγνωση της ποίησης του Εμπειρίκου από τον Γιάννη Ψυχοπαίδη θα είναι ανοιχτή στο κοινό για λίγες μονάχα ημέρες, από την Τρίτη 27 μέχρι και το Σάββατο 31 Μαρτίου, στην γκαλερί Ζουμπουλάκη της πλατείας Κολωνακίου.
