Ποιος είσαι Αλέν Πλατέλ;

Και μόνο ένα λεπτό να μοιραστεί κανείς με τον Αλέν Πλατέλ προδίδεται η αλήθεια: Είναι πολύ ψηλός και μ’ ένα χαρακτηριστικό ασταθές βάδισμα. Δεν χρειάζεται μεγάλη φαντασία για να υποθέσεις πως δεν έχει περάσει ποτέ του έξω από σχολή χορού. Παρόλα αυτά συγκαταλέγεται ανάμεσα στους σταρ της ευρωπαϊκής χορευτικής σκηνής και η ιστορία του σ’ αυτήν έχει ξεκάθαρα κινηματογραφική πλοκή. Μαζί με την ομάδα του C de la B επιστρέφει στην Αθήνα και τη Στέγη του Ιδρύματος Ωνάση – μετά το θεαματικό «Coup Fatal» – για να παρουσιάσει την ανατρεπτική απόδοση του «Ρέκβιεμ» του Αμαντέους Μότσαρτ στο «Requiem pour L.». Εδώ τον γνωρίζουμε καλύτερα.

• Πίσω στο 1984. Ο 28χρονος καθηγητής παιδιών με αναπηρία από το Βέλγιο, ο Αλέν Πλατέλ έχει μόλις παρακολουθήσει μια παράσταση μπαλέτου του Μορίς Μπεζάρ. Είναι το λιγότερο απογοητευμένος. Όταν διαφωνεί για την αισθητική του Μπεζάρ με έναν παλιό του καθηγητή από το πανεπιστήμιο εκείνος του θέτει μια ασυνήθιστη πρόκληση: «Θα ήθελα να δω αν μπορείς να προτείνεις κάτι καλύτερο από αυτό». Ο Πλατέλ που μέχρι τότε είχε ασχοληθεί ερασιτεχνικά με το θέατρο, το χορό και τη μιμική, αποφασίζει αιφνιδιαστικά να σηκώσει το γάντι.

• Μαζί με την αδελφή του κι ένα κοινό τους φίλο παρουσιάζουν μια σύντομη περφόρμανς στο loft του Πλατέλ στην Γκεντ. Κατά τύχη, στο κοινό βρίσκεται ο επιμελητής ενός νέου θεατρικού φεστιβάλ που τους καλεί να συμμετέχουν. Κι όχι μόνο δέχονται να το κάνουν αλλά φεύγουν και με ειδικό βραβείο. Αποφασίζουν τότε ότι πρέπει να συνεχίσουν ανεβάζοντας μικρής κλίμακας περφόρμανς. Για κάθε επόμενη παράσταση που ετοιμάζουν βγάζουν στο σφυρί σκηνικά αντικείμενα της προηγούμενης προκειμένου να συγκεντρώσουν χρήματα. Εννοείται πως κανείς τους δεν πληρώνεται.

_{Πλάνο από το «Bonjour Madame», το επίσημο ντεμπούτο των C de la B.}

• Η ομάδα που ξεκίνησε ως αστείο ονομάζεται C de la B, δηλαδή Les Ballets Contemporains de la Belgique, «Τα Σύγχρονα Μπαλέτα Βελγίου» – ένα όνομα για το οποίο ακόμα και σήμερα ο Πλατέλ νιώθει μεγάλη ντροπή. Παρόλα αυτά, δεν το άλλαξε ποτέ.

• Το 1993 η τύχη χαμογελά ξανά στον Πλατέλ. Καθώς η ομάδα βρίσκεται στο Άμστερνταμ για να παρουσιάσει την παράσταση «Bonjour Madame», 30 καλλιτεχνικοί διευθυντές από τα μεγαλύτερα ευρωπαϊκά θέατρα και φεστιβάλ καταφθάνουν στην πόλη για να συμμετέχουν σε ένα συνέδριο. Το τελευταίο βράδυ του «Bonjour» κάθονται όλοι μεταξύ των θεατών. Οι προτάσεις αρχίζουν να πέφτουν βροχή. Οι παγκόσμιες τουρνέ και τα σημαντικά βραβεία θα τις ακολουθήσουν.

• Το λεξιλόγιο της Πίνα Μπάους έχει εγγραφεί δυναμικά στην εκφραστική παλέτα του Πλατέλ. Όπως και η κορυφαία της ευρωπαϊκής πρωτοπορίας στρέφεται σε περφόμερς που τον ενδιαφέρουν για το “κοινωνικό” βιογραφικό τους παρά για τις σκηνικές τους δυνατότητες. Οι παραστάσεις του κινούνται στο περιθώριο της κοινωνικής εμπειρίας και ήρωες τους είναι βίαιοι και θύματα βίας. Ο Πλατέλ επιμένει να ορίζει το δυναμικό του ως «κανονικούς ανθρώπους» και ξεκαθαρίζει πως ποτέ δεν τους έχει ενθαρρύνει για να εκθέσουν μια επώδυνη εμπειρία της ζωής τους. Παρόλα αυτά, όταν αρχίζουν να χορεύουν αποκαλύπτεται η ταυτότητα τους.

_{Από την πρώτη επίσκεψη των C de la B στην Αθήνα με το «Coup fatal».}

• Τι σχέση μπορεί να έχει ένας εκπαιδευτής για παιδιά με αναπηρίες με ένα σκηνοθέτη; Ο Αλέν Πλατέλ θητεύει και στα δύο. Πριν διδάξει τον εαυτό του σκηνοθεσία διδάσκει παιδιά με ειδικές δεξιότητες και για κάποια χρόνια αποφασίζει να συνδυάσει τις δυο του ζωές. Ο ίδιος δεν μπορεί να βρει καμιά σύνδεση μεταξύ των δύο ενδιαφερόντων του κι όμως οι εξωτερικοί παρατηρητές εντοπίζουν κοινές ποιότητες στον τρόπο που διαχειρίζεται την απόγνωση. Κάποτε, ο ίδιος παραδέχεται πως δεν μπορεί να αποκοπεί από την ανάμνηση των παιδιών με αναπηρίες να αναπτύσσουν εντυπωσιακές στρατηγικές προκειμένου να επιβιώσουν.

• Οι παραστάσεις του είναι τα απόλυτα γεγονότα του αυθορμητισμού και της ζύμωσης μεταξύ των περφόρμερς. Για τον Αλέν Πλατέλ εκεί κρύβεται το πιο διασκεδαστικό κομμάτι της δημιουργίας. Αρνείται να προσχεδιάσει τη δομή τους και εμπιστεύεται την περίοδο των προβών καθώς και ό,τι προκύψει από αυτές. Είναι κι αυτό ένα δείγμα της αυτογνωσίας του. Συγκριτικά με τους επαγγελματίες χορευτές άλλωστε ξέρει ότι υπολείπεται δυνατοτήτων. «Δεν μπορούσα να τους καθοδηγήσω σε τίποτε. Κι αν το επιχειρούσα θα κατέληγε σε κάτι πολύ ντροπιαστικό», παραδέχεται. Έτσι, συχνά, τους ζητεί να σκηνοθετήσουν ο ένας τον άλλον ή τους προτρέπει να παρουσιάσουν κάτι που έχουν ανάγκη να παρουσιάσουν. Φροντίζει πάντοτε να δημιουργεί συνθήκες προβών όπου οι χορευτές «αισθάνονται καλά με τον εαυτό τους». Είναι αυτονόητο πως η συνθήκη αυτή καθορίζει μοναδικά τη φυσιογνωμία της ομάδας, καταργώντας συνάμα το μοντέλο του «ενός ανδρός αρχή», το οποίο ευδοκιμούσε μέχρι τότε σε όλα τα χορευτικά σχήματα της Δύσης. 

_{«Requiem pour L.» στη Στέγη του Ιδρύματος Ωνάση.}

• Από την ομάδα περνούν ονόματα που αργότερα θα συνδεθούν με το τοπίο της σύγχρονης ευρωπαϊκής χορευτικής σκηνής. Οι Christine De Smedt, Koen Augustijnen, Hans Van den Broeck, Sidi Larbi Cherkaoui, Damien Jalet είναι μερικοί από αυτούς.

• Λες διαφορετικότητα και περιγράφεις τις διανομές των C de la B. Στην ομάδα μπορεί να συναντήσει κανείς έναν ακροβάτη κι έναν τενόρο αλλά και οι δύο να αναπαριστούν το ίδιο θέμα. Πάντα μέσα από φοβερά ετερόκλητες σκηνές: Στιγμές από καθημερινά ψώνια αναμεμειγμένες με σκηνές πολέμου. Σκηνές από την οικιακή ζωή εφαρμοσμένες σε μια θρησκευτική εικονογραφία. Η αντίφαση είναι μερικές φορές εξωφρενική στις παραστάσεις του Πλατέλ αλλά τις περισσότερες φορές πετυχαίνει να φωτίσει μοναδικά την ανθρώπινη ζωή ως θέαμα.

• Ο λόγος έχει θέση στις παραστάσεις του αλλά η μουσική μοιάζει να είναι το πιο κρίσιμο υλικό τους. Τα κλασικά σκορ του Μπαχ, του Μότσαρτ, του Μοντεβέρντι τον ελκύουν σταθερά και φαίνεται να ασκούν μια αναπάντεχη επιρροή στη λυρική φύση των ηρώων του.

_{Ο στενός συνεργάτης του Αλέν Πλατέλ, Φαμπρίτσιο Κασόλ.} 

• Η διαλεκτική του Πλατέλ διακρίνεται σε προ και μετά Κασόλ εποχή. Η συνεργασία του με τον Βέλγο μουσικό για την εγκαινιαστική παραγωγή του KVS, του Θεάτρου των Βρυξελλών στο χορωδιακό «Wolf» σηματοδοτεί την αρχή μιας νέας σκηνικής γλώσσας όπου τα μοτίβα του πάθους και της επιθυμίας ανυψώνουν τα επίπεδα έντασης των παραστάσεων του.

• Τζαζ, όπερα και αφρικάνικα beat παίζουν Μότσαρτ. Δεκατέσσερις μουσικοί από όλο τον κόσμο συναντώνται με αφορμή την αναδόμηση του «Ρέκβιεμ» του Μότσαρτ αντλώντας ο καθένας από την προσωπική του μουσική βιβλιοθήκη. Ο Φαμπρίτσιο Κασόλ επαναδιαπραγματεύεται ξανά κλασικά στοιχεία και καθώς τα αναμειγνύει με άλλες μουσικές παραδόσεις δημιουργεί μιαν καινούργια αφήγηση. Κάπως έτσι γεννιέται το «Requiem pour L.» πάνω στο οποίο ο Πλατέλ δοκιμάζει να κάνει μια σωματική απόδοση.

_{Αλέν Πλατέλ.}