Onassis Youth Festival 2018: Οι έφηβοι ανεβάζουν αρχαία τραγωδία

Η γενιά των εφήβων είναι ταυτόσημη με την επόμενη μέρα· με το μέλλον. Φανταστείτε τώρα, να είναι αυτά τα ίδια παιδιά που ανατρέχουν στο βαθύ παρελθόν, στο σύμπαν της αρχαιότητας για να κατανοήσουν το παρόν τους. Σ’ αυτό το υπέροχο παιχνίδι της χρονικότητας και της συνειδητοποίησης το θέατρο έχει κεντρικό ρόλο. Κάπως έτσι σχεδίασε φέτος το Onassis Youth Festival (Παρασκευή 13 – Κυριακή 15 Απριλίου) η Στέγη του Ιδρύματος Ωνάση επεκτείνοντας τη θεματική του αρχαίου δράματος και στις δραστηριότητες του καθιερωμένου Εφηβικού Φεστιβάλ όπου μαθητές από εννιά Λύκεια της Αττικής συνομιλούν με το Προμηθέα και τον Ορέστη του Αισχύλου, την Αντιγόνη του Σοφοκλή, τον Ιωνα του Ευριπίδη.

Οι Αννέτα Στεφανοπούλου, Χριστίνα Στουραΐτη, Θανάσης Ζερίτης, Αριστέα Σταφυλαράκη, Βάσια Ατταριάν, Μυρτώ Μακρίδη, Στέφανος Αχιλλέως, Αγγέλικα Σταυροπούλου, Βίκυ Γεωργιάδου, Κάτια Γκουλιώνη, Άγγελος Φραντζής, Αναστασία Γιαννάκη, Άρης Λάσκος, Ρηνιώ Κυριαζή και Θανάσης Δόβρης, οι ηθοποιοί και σκηνοθέτες που τους καθοδηγούν περιγράφουν – ο καθένας για τη δική του σχολική ομάδα – τις αντιδράσεις και τις κυρίαρχες εντυπώσεις των παιδιών κατά την επαφή τους με το αρχαίο δράμα, υλικό που στην καλύτερη περίπτωση έχουν μελετήσει στο πλαίσιο της σχολικής ύλης. Και διαπιστώνουν μαζί τους πως το αρχαίο μένει πάντα νέο.

7o Λύκειο Νέας Σμύρνης
Ανεβάζουν το «Εν αρχή ην το χάος… Και μετά, και μετά;»
Σκηνοθετούν οι Αννέτα Στεφανοπούλου – Χριστίνα Στουραΐτη

Το στοιχείο που έκανε εντύπωση στην ομάδα είναι ότι το αρχαίο κείμενο ήταν προσβάσιμο και έθεσε επίκαιρα ερωτήματα, όπως ο έρωτας ή η εξουσία. Το μέσο που χρησιμοποιήσαμε για την απόδοση του κειμένου είναι το κουκλοθέατρο, που προσφέρεται ιδανικά για την απόδοση και σύνθεση της ατμόσφαιρας μέσω εικόνων. Επίσης, για την αβίαστη απομνημόνευση του κειμένου χρησιμοποιήσαμε τη μουσική και το ρυθμό, αποκαλύπτοντας έτσι τα πυρηνικά και συνεκτικά στοιχεία της παράστασης.
_{*Το κείμενο έγραψε η Χριστίνα Στουραϊτη}

ΓΕΛ Βάρης
Ανεβάζουν το «Εκεί»
Σκηνοθετούν οι Θανάσης Ζερίτης – Αριστέα Σταφυλαράκη (Ομάδα 4Frontal)

Έχοντας ως αφετηρία την ραψωδία Λ της Οδύσσειας γρήγορα το ενδιαφέρον μας επικεντρώθηκε στο γεγονός της επίσκεψης ενός ζωντανού στον Κάτω Κόσμο. Δουλεύοντας πάνω σε μύθους που έχουν ίδια θεματολογία αυτό που έκανε εντύπωση στα παιδιά είναι το πόσο ακραία σκοτεινός μπορεί να είναι αυτός ο κόσμος αλλά και πόσο εύκολα μπορείς να τον σατιρίσεις, ξορκίζοντας έτσι τον φόβο του θανάτου. Επίσης τους εντυπωσίασαν τα έντονα ανθρώπινα χαρακτηριστικά των θεών της αρχαίας Ελλάδας και το πόσο μπλέκονται στη ζωή των ανθρώπων. Παρόλο που, τόσο η ραψωδία Λ όσο και οι μύθοι ήταν άγνωστοι στα παιδιά, κατάφεραν να βρουν έναν τρόπο να συνδεθούν και να εκφράσουν τις δικές τους αγωνίες και προβληματισμούς, επιβεβαιώνοντας έτσι τη διαχρονικότητά τους.

9ο ΓΕΛ Αθηνών 
Ανεβάζουν το «Forget Domani»
Σκηνοθετούν οι Βάσια Ατταριάν & Μυρτώ Μακρίδη (ομάδα Ντουθ)

Στην περίπτωσή μας τα παιδιά συναντήθηκαν με ένα ποιητικό κείμενο λατινικής προέλευσης – αυτό του Οβίδιου – κι όχι με αρχαία τραγωδία, πράγμα που σημαίνει ότι δεν είχαν καμία προηγούμενη επαφή με το υλικό ούτε μέσα από τη σχολική ύλη. Βέβαια, οι «Μεταμορφώσεις» είναι στην ουσία μυθολογικές αφηγήσεις γύρω από μια θεματική και τα περισσότερα παιδιά είχαν μια επαφή με τη μυθολογία. Η παράσταση κράτησε κάποιες από τις ιστορίες του Οβίδιου καθώς και ιστορίες μεταμορφώσεων στο Σαίξπηρ («Δωδέκατη νύχτα») ή στο σινεμά αλλά κατά κύριο λόγο ασχολήθηκε με την έννοια της Μεταμόρφωσης σε διάφορους τομείς της ζωής. Η πιο σημαντική παραδοχή για τα παιδιά και για μας – αυτή πάνω στην οποία βασίστηκε το έργο που γράψαμε όλοι μαζί – είναι πως η εφηβεία είναι μια φάση μεταμόρφωσης από την παιδική ηλικία στην ενήλικη ζωή.

7ο Γυμνάσιο Κορυδαλλού
Ανεβάζουν «Το Eυχαριστώ»
Σκηνοθετούν οι Αγγέλικα Σταυροπούλου & Στέφανος Αχιλλέως (oμάδα Cheek-Bones)

Καθώς περνούσε ο καιρός και γνωρίζαμε σιγά-σιγά τους μαθητές και τις μαθήτριες του σχολείου μας, παρατηρούσαμε πως τους απασχολούσε ιδιαίτερα το θέμα της φιλίας, της μεταξύ τους σχέσης και επικοινωνίας. Αυτό στάθηκε αφορμή για εμάς για να ασχοληθούμε με την έννοια της φιλίας μέσα από τα «Ηθικά Νικομάχεια» του Αριστοτέλη, μια έννοια διαχρονική και πολύ σημαντική για τη ζωή του ανθρώπου. Ο Αριστοτέλης έζησε από το 384 π.Χ. μέχρι το 322 και όμως, πίστευε πράγματα που από μόνα τους τα παιδιά μας έλεγαν όταν εξέφραζαν την άποψή τους για το τι είναι για τα ίδια η φιλία. Αυτό τα έκανε να έρθουν πιο κοντά στο χθες, στο παλιό και μη γνώριμο, αλλά ταυτόχρονα σαν να είναι κάτι πολύ δικό τους στο σήμερα. Κάτι το οποίο δεν είχαν φανταστεί ή διανοηθεί ότι θα μπορούσε να συνέβαινε, μιας και τα παιδιά έχουν μια διαφορετική αντίληψη για το τι είναι «αρχαίο», μια διαφορετική αντίληψη για την έννοια της ηλικίας και του χρόνου.

1ο ΕΠΑΛ Αιγάλεω
Ανεβάζουν τις «Τυφλές ελπίδες»
Σκηνοθετούν οι Βίκυ Γεωργιάδου και Φοίβος Συμεωνίδης

Με τους μαθητές του 1ου ΕΠΑΛ Αιγάλεω δουλέψαμε έχοντας ως πρώτη ύλη μια συλλογή αρχαίων ελληνικών επιτύμβιων επιγραμμάτων. Πρόκειται για μικρά και πυκνά ποιητικά κείμενα που μιλούν για τη ζωή και τον θάνατο με ποικίλους τρόπους. Ο πλούτος της γλώσσας και η λεπτότητα με την οποία τα κείμενα αυτά επικοινωνούν νοήματα και συνδιαλέγονται με θέματα όπως η ζωή και ο θάνατος, η ελπίδα και η απόγνωση, ήταν το πιο εντυπωσιακό στοιχείο για τα παιδιά που έχουν μεγαλώσει σε ένα ψηφιακό κόσμο στον οποίο η επικοινωνία των ανθρώπων γίνεται κωδικοποιημένα και πρόχειρα με βασικό στόχο την συντομία και την ταχύτητα.

1ο ΕΠΑΛ Καισαριανής 
Ανεβάζουν την «Ορέστεια»
Σκηνοθετούν οι Κάτια Γκουλιώνη και Άγγελος Φραντζής

Αυτό που έκανε πραγματικά εντύπωση στα παιδιά, είναι το γεγονός ότι καθόμαστε και ασχολούμαστε με αυτά τα κείμενα. Η μοναδική σχέση που είχαν οι συγκεκριμένοι έφηβοι με την τραγωδία, ήταν συγκρουσιακή. Ο ποιητικός αρχαίος λόγος τους φαινόταν σαν μια άλλη γλώσσα. Λόγος ακατανόητος και κωμικά σοβαροφανή. Η τραγωδία ήταν γι’ αυτούς σαν εφιαλτικό μουρουνέλαιο που έπρεπε υποχρεωτικά να δοκιμάσουν. Η αντανακλαστική διάθεση τους ήταν να πάρουν το μπουκάλι με το υποχρεωτικό ζουμί και να μας το φέρουν στο κεφάλι. Γιατί και το δικό μας κεφάλι εκπροσωπούσε με κάποιο τρόπο τη εξουσία.

3ο ΓΕΛ Νέας Ιωνίας
Ανεβάζουν «Τ’ αγάλματα είναι στο μουσείο»
Σκηνοθετούν οι Άρης Λάσκος και Αναστασία Γιαννάκη

Την πρώτη φορά που διαβάσαμε όλοι μαζί τον Ίωνα, είδαμε πρόσωπα προβληματισμένα. Χαρακτηριστικά ακούσαμε από έναν μαθητή «δεν με τρελαίνει το έργο». Εμείς βλέπαμε τον Ίωνα σαν ένα έφηβο που έψαχνε να βρει ποιος είναι. Αναδείξαμε λοιπόν ως κεντρικό αυτό το στοιχείο και ξαφνικά, ένα αρχαίο κείμενο έγινε τρομαχτικά σύγχρονο: H εφηβεία είναι η πρώτη αναρώτηση για το ποιοι είμαστε, από που ερχόμαστε, που θέλουμε να πάμε. Νιώθουμε ότι μέσα από τον «Ίωνα» οι μαθητές μας ήρθαν πολύ πιο σύντομα σε αυτή την συνειδητοποίηση.

4ο Λύκειο Πετρούπολης
Ανεβάζουν τον «Προμηθέα, μέρα ή νύχτα;»
Σκηνοθετούν οι Ρηνιώ Κυριαζή και Γιούλη Καρναχωρίτη

«Όμως η Τέχνη είναι λιγότερο ισχυρή από την Ανάγκη». Αυτή η δυσνόητη φράση αποτέλεσε υλικό για πολλές συζητήσεις: Παρά το δώρο του Προμηθέα ο κόσμος δεν άλλαξε. Οι άνθρωποι συνεχίζουν να πλανιούνται άβουλοι κι αβέβαιοι. Να πολεμούν ο ένας τον άλλον. Να εκμεταλλεύονται. Να εγκαταλείπουν. Να αγαπιούνται ανάμεσα στα ερείπια. Να χορεύουν. Να ελπίζουν. Ενθουσιαστήκαμε. Μόλις το φυσήξεις απ’ τη σκόνη το κείμενο λάμπει πιο νέο και από μας τους νέους. Μεγάλη διαδρομή από τις πρώτες σκέψεις για Χόλιγουντ και παραστάσεις με χλαμύδες…
_{* Το κείμενο έγραψε η Ρηνιώ Κυριαζή}

19ο Γυμνάσιο Αθηνών
Ανεβάζουν το «Antigone – hot night cold spaceship»
Σκηνοθετούν οι Θανάσης Δόβρης και Μαρία Παρασύρη

Τα παιδιά είναι ικανά να ξεφεύγουν απ’ την επίβλεψη του εαυτού τους και με τρόπο εξαίσιο να είναι ο ίδιος τους ο εαυτός. Σε αντίθεση με τους επαγγελματίες ηθοποιούς λειτουργούν από έξω προς τα μέσα. Αυτό το αίσθημα αναγνωρίσαμε και εμείς κατά τη διάρκεια των προβών σε στιγμές εμπιστοσύνης, χαλάρωσης. Δεν είναι κάτι ξεχωριστό, τα παιδιά μπορούν να το κάνουν αυτό ανά πάσα στιγμή όταν νιώσουν ότι ανήκουν κάπου. Αυτό που είναι ζητούμενο ζωής και αντικείμενο μελέτης για τους μεγάλους του θεάτρου, ένα παιδί με τις κατάλληλες συνθήκες το κάνει αυτοστιγμεί. Και συ απλά μένεις αποσβολωμένος με την απλότητα και την αλήθεια τους… Χωρίς κανένα άγχος για κάποιο σκηνικό αποτέλεσμα αναπαράγουν ενίοτε μια δημιουργική ραστώνη που είναι ένα μεγάλο ζητούμενο. Αυτό μπορεί να οδηγήσει την πρόβα σε υπέροχες σκηνικές στιγμές η σε στιγμές απίστευτης βαρεμάρας χωρίς καμία ενοχή. Γεγονός λυτρωτικό. Χειροπιαστά, σημασία έχουν, η τρομερή τους αξιοπρέπεια, και ένα «παλιό» ήθος που ορισμένες στιγμές σε αφήνουν με κομμένη την ανάσα κοιτάζοντας τα να δρουν στη σκηνή.
_{* Το κείμενο έγραψε ο Θανάσης Δόβρης}