Status Update: Ελένη Μποζά, σκηνοθέτις

Η απόλυτα καλλιτεχνική πράξη των γονιών μου να με συστήσουν με την μαγεία του βιβλιοπωλείου με επηρέασε καθοριστικά. Η ελευθερία και μάλιστα αποδεσμευμένη από την έννοια της οικονομικής συναλλαγής να επιλεγώ τους τίτλους από ιστορίες γραμμένες από άλλους και μετά να της εικονοποιώ με το δικό μου τρόπο αποτέλεσε σίγουρα την έναρξη του δημιουργικού μου πείσματος.

Πάντοτε είχα μια ισχυρή περιέργεια για το τι συνέβαινε στους ανθρώπους γύρω μου και από πολύ μικρή είχα την ανάγκη να δημιουργώ φανταστικές ιστορίες με βάση όλα αυτά που παρατηρούσα. Έτσι ανακάλυψα την τέχνη του θεάτρου.

Δεν πήρα ποτέ το πτυχίο μου στη Νομική. Βέβαια τότε δεν είχα δώσει την πρέπουσα σημασία στο αδιαβάθμητο των καλλιτεχνικών σπουδών στην Ελλάδα· θεωρούσα όμως από τότε αναγκαίο να ασχολείται ένας άνθρωπος επαγγελματικά με κάτι που αγαπάει πολύ και έτσι σε οποιαδήποτε συνθήκη να αισθάνεται δημιουργικός σε σχέση με αυτό που πράττει για να βιοποριστεί και ταυτόχρονα να έχει κάτι να προσφέρει στην κοινωνία που ζει. Έτσι σε μια εποχή στα τέλη της δεκαετίας του ’80 που διαφαινόταν η αποσάθρωση της έννοιας της πολιτικής πράξης αποφάσισα να ασχοληθώ με την τέχνη του θεάτρου που κανονικά αποτελεί έναν ουσιαστικό διάλογο μεταξύ των μελών μιας κοινωνίας.

Είναι αλήθεια ότι επέλεξα συνειδητά την τέχνη της σκηνοθεσίας. Πιστεύοντας βαθιά ότι η Δημοκρατία και το Θέατρο είναι συγκοινωνούντα δοχεία θέλησα να συνεισφέρω και εγώ σε αυτήν την αλληλεπίδραση θεωρώντας τον εαυτό μου πολίτη μιας κοινωνίας και φορέα μιας πανάρχαιας γλώσσας.

Στις αρχές της δεκαετίας του 2000 το πείσμα του Νίκου Κούρκουλου και το δημιουργικό όραμα του Στάθη Λιβαθινού επέτρεψαν (έστω και για λίγο καιρό) τη δημιουργία ενός σοβαρού προπλάσματος μιας σχολής σκηνοθεσίας στην Ελλάδα. Σύμφωνα με τα πρότυπα του Κρατικού Ινστιτούτου Θεάτρου στη Μόσχα του περίφημου GITTIS. Το γεγονός αυτό νομίζω υπήρξε εκρηκτικό για όλο το ελληνικό θέατρο. Πρώτη φορά δόθηκε η ευκαιρία σε νέους ανθρώπους ακόμα και με την μορφή ενός άτυπου μεταπτυχιακού τμήματος να συνεργαστούν και να εκπαιδευτούν είτε από την πλευρά του ηθοποιού είτε από την πλευρά του σκηνοθέτη να πάνω στην έννοια του θεάτρου συνόλου. Εκεί καταλάβαμε όλοι μαζί ότι η σκηνοθεσία είναι μια τέχνη ξεχωριστή που σκοπός της είναι η συνεργασία πολλών ανθρώπων από διαφορετικές πλευρές ώστε η σκηνική πράξη να αποκτήσει την αξία κοινωνικού γεγονότος.

Η μεταβατική και πολύ οδυνηρή ιστορική στιγμή στο παγκόσμιο διαδιδόμενο χωριό έχει δημιουργήσει ένα ζοφερό τοπίο για την έννοια της καλλιτεχνικής πράξης γενικότερα. Περισσότερο αυτοί που ονομάζουν τον εαυτό τους καλλιτέχνη φαίνεται να ενδιαφέρονται για την έννοια του προσωπικού τους πρεστίζ και τις βιοποριστικές τους ανάγκες παρά για να αρθρώσουν έναν λόγο που να αφορά στα φαινόμενα της εποχής. Ελπίζω αυτό το στάδιο μέσα από την συνειδητοποίηση του να επιφέρει την αναγκαία αναγέννηση για τον ανθρώπινο πολιτισμό.

Το πιο τρελό μου όνειρο στο θέατρο έχει να κάνει με περισσότερες παραστάσεις θεάτρου συνόλου όπου όλοι οι εμπλεκόμενοι να έχουν την ουσιαστική ανάγκη να αντιδράσουν μέσω της τέχνης τους σε αυτά που συμβαίνουν γύρω τους.

Θεωρώ ότι η αναγέννηση της τέχνης του θεάτρου είναι συνδεδεμένη άρρηκτα με τις ουσιαστικές αλλαγές που πρέπει να συμβούν στον τομέα της θεατρικής εκπαίδευσης, δηλαδή της βιωματικής εκπαίδευσης ενηλίκων που πράττουν και διαβιούν ως καλλιτέχνες. Είμαι πολύ περήφανη που συμμετέχω στην ουσιαστική προσπάθεια που λαμβάνει αυτήν την στιγμή χώρα στην δραματική σχολή του Εθνικού θεάτρου ως αναπληρώτρια στην διεύθυνση σπουδών. Η μετεγκατάσταση της δραματικής σχολής στο σχολείο της Ειρήνης Παπά είναι ένα πρώτο σημαντικό και, επί της ουσίας, στάδιο. Το ότι επιτέλους θα λειτουργήσει από φέτος το τμήμα σκηνοθεσίας μετά από επιμονή του καλλιτεχνικού διευθυντή του Εθνικού Θεάτρου αποτελεί το επόμενο πολύ σημαντικό σκαλοπάτι για την αναβάθμιση εν γένει των θεατρικών σπουδών στην Ελλάδα. Σε όλη αυτή την προσπάθεια συμμετέχω με όλες μου τις δυνάμεις.

Έχω την γνώμη ότι η Πολιτεία οφείλει να πάρει τα κατάλληλα μέτρα για την αναβάθμιση των θεατρικών σπουδών στην Ελλάδα ώστε να αντιμετωπιστούν όλα εκείνα τα φαινόμενα εκμετάλλευσης των ονείρων νέων ανθρώπων που έχουν την ανάγκη ενός τέτοιου είδους επαγγελματικού προσανατολισμού.

Τα σύγχρονα κείμενα ελληνικής γραφής αποτελούν δομικό ζήτημα για την εξέλιξη του ελληνικού θεατρικού χώρου. Κάθε φορά που πρέπει να διαπραγματευτώ ένα σύγχρονο έργο ελληνικής γραφής έχω τεράστια ανάγκη να το προστατεύσω και να το αναδείξω. Ένα θεατρικό έργο αποκτά σάρκα και οστά μόνο με το σκηνικό του ανέβασμα. Χαίρομαι πάρα πολύ όταν μου δίνεται η δυνατότητα να συνεισφέρω σε αυτήν την διαδικασία. Έχουμε ανάγκη θεατρικά κείμενα που αναπνέουν στην γλώσσα μας.

Το έργο του Ι.Σίγμα «Ενας στρατιώτης που τον έλεγαν Λαβ» εμπερικλείει δραματουργικούς πυρήνες που έχουν ανοιχτό το βλέμμα σε μια ευρύτερη σύγχρονη ευρωπαϊκή δραματουργία. Το συγκεκριμένο θεατρικό κείμενο με την ιδιαίτερη γλώσσα και το σκωπτικό χιούμορ φέρει έναν εξαιρετικά σύγχρονο προβληματισμό όσον αφορά στις ανάγκες του ανθρώπινου είδους που σε αυτήν την ιδιαίτερη ιστορική μεταβατική στιγμή σχεδόν μεταλλάσσεται.

Αν λάβουμε υπόψιν μας την ανθρώπινη ιστορία θα πρέπει να παραδεχτούμε ότι το ανθρώπινο είδος δεν φημίζεται ιδιαίτερα για την ανθρωπιά του. Παρόλα αυτά, έχουμε πάντοτε την δυνατότητα μας διαφορετικής επιλογής σε σχέση με τους ανθρώπους γύρω μας. Ειδικά σε μια εποχή που οι όροι της κοινωνικής συνοχής έχουν καταστραφεί πλήρως.

Ζούμε σ’ έναν κόσμο χωρίς αγάπη. Το θέμα είναι τι πράττει ο καθένας μας σε σχέση με αυτό και με ποιους όρους.

Η άποψη μου είναι ό,τι ήδη ζούμε σε ένα οργουελικό τοπίο. Θα ήταν καλύτερα να το συνειδητοποιήσουμε ώστε να υπάρξει έστω και η ελάχιστη ελπίδα να αντιδράσουμε.