Ο Ευαγγελισμός της Κασσάνδρας του Δημήτρη Δημητριάδη στο Ξενοδοχείο Μπάγκειον

Η Κασσάνδρα του Δ. Δημητριάδη είναι ένα πρόσωπο που πια δεν ευαγγελίζεται καταστροφές. Αντιθέτως. Ευαγγελίζεται την επικράτηση του έρωτα και την επερχόμενη αυτοκρατορία του πόθου. Πρόκειται για ένα κείμενο-παρτιτούρα που φλέγεται στον πυρετό από λαχτάρα για ζωή εδώ και τώρα, μια λυτρωτική κατάβαση στον πυρήνα του ανθρώπινου πόθου με όχημα την Έλλη Τρίγγου.

Ο Θάνος Σαμαράς ανατέμνει την πυκνή και χειμαρρώδη γραφή του Δ. Δημητριάδη με το ιδιοσυγκρασιακό εικονοποιητικό του αλφάβητο, παραδίδοντας, έτσι όπως πολύ καλά γνωρίζει, μια λεπτοδουλεμένη χειροποίητη παράσταση, υπογράφοντας συνολικά τη δημιουργία της (σκηνοθεσία, κίνηση, σκηνικό, κοστούμια, φωτισμοί, σχεδιασμός ήχου).

Πολυσχιδής και ακούραστος, έχοντας μοιράσει τη ζωή του μεταξύ Νέας Υόρκης, Λονδίνου και Ελλάδας, ο Θ. Σαμαράς είναι ευρύτερα γνωστός για τις ερμηνείες του στο θέατρο (“Καθαροι, Πια”, “Βρικόλακες” κ.ά.) και τον κινηματογράφο (“Delivery”, “Valse Sentimentale”, “Χώρα Προέλευσης” κ.ά.), ενώ πρόσφατα έκανε ιδιαίτερη αίσθηση η ματιά του στον σχεδιασμό και υλοποίηση της καμπάνιας “The Greeks” (2015-16), έπειτα από ανάθεση της Στέγης του Ιδρύματος Ωνάση.

Σημείωμα του σκηνοθέτη

Ο θεός Απόλλωνας ερωτεύεται την Κασσάνδρα, η οποία ζητάει ως αντάλλαγμα του έρωτά της την ικανότητα να μαντεύει αλάνθαστα το μέλλον. Ο Απόλλωνας της εκπληρώνει την επιθυμία, αλλά η Κασσάνδρα αθετεί την υπόσχεσή της και αρνείται να του δοθεί. Της ζητάει μόνο ένα φιλί. Εκείνη δέχεται και ο Απόλλωνας, ως τιμωρία θεού και εκδίκηση εραστή, φτύνει στο στόμα της μια κατάρα, να λέει την αλήθεια αλλά να μη την πιστεύει κανείς. Η Κασσάνδρα, ασφυκτιώντας στις συνέπειες αυτής της κατάρας αλλά και στο πείσμα της να ταυτίζεται μόνο με την αμόλυντη πνευματική και ιερατική της υπόσταση, απαρνούμενη την ανθρώπινη και την γυναικεία, συνειδητοποιεί το λάθος να αρνείται τη ζωώδη της φύση και κάνει έρωτα με τον Απόλλωνα. Η διαύγεια που την κατακλύζει από την έκσταση της ένωσης αυτής την οδηγεί στην υπέρβαση των απαγορεύσεων, των φόβων, της στέρησης και θέλει να προλάβει το κακό. Και το κακό είναι το ανολοκλήρωτο της ζωής• δηλαδή να αρνείσαι τη φύση σου και ό,τι σου ζητάει αυτή. Η γνώση που αποκτά την πλημμυρίζει με τη διάσταση εκείνη, που αυτό που λέει δεν είναι πια πρόγνωση κακού αλλά πρόγνωση καλού, μόνο. Αυτή είναι και η βαθύτερη μεταστροφή. Στον μονόλογο αυτό, εξαγγέλλει στο παρόν πια, ένα μέλλον στους ανθρώπους• να συναντηθούν ξεδιάντροπα με τον πόθο τους, όποιος κι αν είναι αυτός, όποια συνέπεια κι αν έχει αυτό. Η ζωή είναι πάρα πολύ μικρή για να την ζήσεις χωρίς χαρά.

O Δημήτρης Δημητριάδης για τον «Ευαγγελισμό της Κασσάνδρας»

Η Κασσάνδρα είναι το πρόπλασμα τής ξένης, όχι μόνο γιατί είναι Ασιάτισσα, έστω Μικρασιάτισσα, αλλά κι επειδή η μαντική της ιδιότητα την τοποθετεί αυτομάτως σ’ ένα άλλο επίπεδο, κυρίως την θέτει απέναντι στους άλλους στους οποίους απευθύνει τις προβλέψεις της. Στο πρόσωπό της συναιρείται το πρόβλημα τής καταγωγής και της γλώσσας, στοιχεία και τα δύο καθοριστικά για την αποδοχή και την ένταξη.

Στον «Ευαγγελισμό», αυτά τα δύο στοιχεία δοκιμάζονται ριζικά από την ανατρεπτική δύναμη τού πόθου. Εδώ, η Κασσάνδρα αναλαμβάνει η ίδια την διαπραγμάτευση τού προσωπικού της μύθου, που την θέλει ανέραστη και εχθρική προς την ερωτική προσφορά, και ανασκευάζει άρδην την γνωστή και καθιερωμένη εικόνα της. Γίνεται το αντίθετό της.

Απευθυνόμενη και πάλι προς όλους, αφηγείται την μεταστροφή της και τους λόγους που την οδήγησαν σ’ αυτήν. Η απόρριψη τού έρωτα που ένιωθε ο Απόλλων γι’ αυτήν, απόρριψη για την οποία εκείνος την καταράστηκε να προλέγει την αλήθεια αλλά να μην γίνεται από κανέναν πιστευτή, διακόπτεται και αντικαθίσταται από την απόλυτη παράδοση στο ερωτικό πάθος τού άντρα που, με την ανταπόκριση αυτή, την κάνει γυναίκα, αλλά κι από το γεγονός ότι τώρα πια, χάρις στην αποδοχή τού πόθου και στην ανταπόδοσή του, ό,τι λέει γίνεται από όλους πιστευτό.

Ωστόσο, αυτό που συμβαίνει στην Κασσάνδρα, παίρνει, μέσα από τα λόγια της κι από τον τρόπο με τον οποίο αφηγείται την μεταστροφή της, πολύ ευρύτερες διαστάσεις: γίνεται μία παράφορη εξαγγελία υπέρ τής ερωτικής προσφοράς στην οποία η Κασσάνδρα αποδίδει τον καταλυτικό ρόλο για την επίτευξη μιάς ριζικής τομής. Η ιστορία τής ανθρωπότητας χωρίζεται σ’ ένα πριν την προσφορά και σ’ ένα μετά απ’ αυτήν.

Το προσωπικό πριν της Κασσάνδρας είναι το πριν όλων των ανθρώπων, και το προσωπικό της μετά είναι το μετά όλων των ανθρώπων. Το καταδικασμένο πριν και το αναγεννητικό μετά γίνονται, μέσα από τον ενθουσιώδη μονόλογό της, τα δύο άκρα όπου ο κάθε άνθρωπος μπορεί να βρεθεί αλλά και όπου μπορεί να επιλέξει ποιο από τα δύο θα ακολουθήσει, αφού πρόκειται πάντα για θέμα προσωπικής επιλογής και όχι έξωθεν καταναγκασμού.

Με την φρενήρη αφήγησή της η Κασσάνδρα καταρρίπτει όλες τις δεσμεύσεις τού παρελθόντος αποκαλύπτοντάς τες αποτυχημένες, και διακηρύσσει, ως φλεγόμενη συνήγορος, την ολική επικράτηση τής προσφοράς και τής αποδοχής του πόθου στην ζωή τού κάθε ανθρώπου.