Ο ήχος των Ανωγείων: Αφιέρωμα στην κρητική μουσική στην Εθνική Λυρική Σκηνή
Ο μεθυστικός ήχος των Ανωγείων της Κρήτης, μέσα από πρωτότυπα ηχοχρώματα, εμπνευσμένους αυτοσχεδιασμούς και οργανικές παραλλαγές, έρχεται να δονήσει την Εναλλακτική Σκηνή της Εθνικής Λυρικής Σκηνής στο Κέντρο Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος, σε ένα διήμερο – αφιέρωμα στην κρητική μουσική στις 26 και 27 Μαΐου 2018.
Από την κορυφή του Ψηλορείτη στην Εναλλακτική Σκηνή της ΕΛΣ, διακεκριμένοι μουσικοί και έμπειροι οργανοποιοί παρουσιάζουν την αστείρευτη παράδοση της Κρήτης μέσα από μια σειρά συναυλιών και έκθεση μουσικών οργάνων. Το αφιέρωμα Ο ήχος των Ανωγείων περιλαμβάνει τις συναυλίες του δεξιοτέχνη μαντολινίστα Μιχάλη Κονταξάκη, του βιρτουόζου της κιθάρας Χρίστου Τζιφάκι, καθώς και των σπουδαίων Xylouris White, το δυναμικό ντουέτο του δεξιοτέχνη του λαούτου Γιώργου Ξυλούρη, ή αλλιώς Ψαρογιώργη, και του εξαιρετικού Αυστραλού ντράμερ των Dirty Three, Τζιμ Γουάιτ.
Στη διάρκεια του αφιερώματος θα πραγματοποιηθεί παρουσίαση κρητικών οργάνων από οργανοποιούς της Κρήτης, η οποία θα φιλοξενηθεί και τις δύο ημέρες στο Φουαγέ και στο VIP Lounge της Εθνικής Λυρικής Σκηνής, όπου θα εκτεθούν και όργανα από το Μουσείο Παραδοσιακών Οργάνων Έρευνας και Τεκμηρίωσης Θύραθεν.
Την πρώτη ημέρα του αφιερώματος (26/5) θα εμφανιστούν στην Εναλλακτική Σκηνή της ΕΛΣ ο δεξιοτέχνης μαντολινίστας Μιχάλης Κονταξάκης και ο βιρτουόζος της κιθάρας Χρίστος Τζιφάκις.
Στη συναυλία του στην Εναλλακτική Σκηνή ΕΛΣ ο Μιχάλης Κονταξάκης θα παρουσιάσει ένα πρόγραμμα βασισμένο στο μαντολίνο, εμπνευσμένο από ήχους της Κρήτης και του κόσμου. Το πρόγραμμα της συναυλίας θα περιλαμβάνει ρεπερτόριο από τη μουσική παράδοση της Κρήτης -διασκευασμένο και μη- και συνθέσεις του Μιχάλη Κονταξάκη.
Το μαντολίνο, ένα όργανο που δύσκολα πρωταγωνιστεί στην ελληνική μουσική σκηνή και δισκογραφία, μας ταξιδεύει μέσα από πρωτότυπους ήχους και λιτούς συνδυασμούς οργάνων. Ο Μιχάλης Κονταξάκης ασχολείται με τη μελέτη και έρευνα του μαντολίνου, τόσο ως ένα όργανο που έχει ενταχθεί στην βιωματική του μουσική (την μουσική της Κρήτης) αλλά και ως ένα μέσο για να εκφράσει ο ίδιος την μουσική του. Ο ίδιος έχει παίξει ένα πολύ σημαντικό ρόλο στην εξέλιξη και διεύρυνση του κρητικού παιξίματος στο μαντολίνο, αλλά ταυτόχρονα με σεβασμό στο παραδοσιακό ύφος και την τεχνοτροπία που έχει αναπτυχθεί στην Κρήτη. Εισάγοντας νέες τεχνικές και εκφραστικά στοιχεία, ανοίγει νέους ορίζοντες και προοπτικές για το όργανο αυτό.
Ο Χρίστος Τζιφάκις θα παρουσιάσει σε πρώτη εκτέλεση ένα νέο κύκλο κομματιών με τίτλο «Επιστροφή» που έχει συνθέσει και διασκευάσει με βασικό εργαλείο την κιθάρα. Έχοντας περιπλανηθεί σε διαφορετικούς τόπους, επιστρέφει στη μουσική της ιδιαίτερης πατρίδας του της Κρήτης, κρατώντας μια επίγευση διάφορων ιδιωμάτων, όπως τζαζ και φλαμένκο, δημιουργώντας έτσι μια προσωπική μουσική προφορά που πατάει με το ένα πόδι στην ανατολή και με το άλλο στη δύση. Οδηγό του αποτέλεσαν οι καταγραφές του μουσικολόγου Baud Bovy που έγιναν σε ορεινές περιοχές της Κρήτης το 1953-54, οι μελωδίες που ηχογράφησαν οι πρωτομάστορες της κρητικής λύρας, τα ηχοχρώματα της μικρασιατικής μουσικής παράδοσης που έφεραν στην Κρήτη οι πρόσφυγες, αλλά και θέματα που βρίσκουμε στο ρεπερτόριο της τζαζ και που θυμίζουν παλιούς τρόπους.
Τη δεύτερη ημέρα του αφιερώματος (27/5) θα εμφανιστούν οι σπουδαίοι Xylouris White, δηλαδή ο Γιώργος Ξυλούρης, γνωστός και ως Ψαρογιώργης, μοναδικός δεξιοτέχνης του λαούτου και τραγουδιστής της κρητικής μουσικής, και ο κορυφαίος Αυστραλός ντράμερ των Dirty Three, Τζιμ Γουάιτ. Οι ίδιοι χαρακτηρίζουν τη μουσική τους “Goatish” («κατσικίσια», δανεισμένη από τον τίτλο του πρώτου τους εξαιρετικού δίσκου «Goats»), θέλοντας με αυτό τον τρόπο να τονίσουν την ατίθαση κατεύθυνσή της και το ελεύθερο πνεύμα της. Από την άλλη, οι αποθεωτικές κριτικές αναφέρονται σε ένα εντελώς ριζοσπαστικό ήχο ο οποίος, πέρα από ταμπέλες και κατηγορίες, συνδυάζει φαινομενικά διαφορετικούς ήχους δημιουργώντας μια νέα μουσική αισθητική, η οποία δεν παραπέμπει στο παρελθόν, αλλά αντίθετα δίνει νέες ερμηνείες στο παρόν.
Οι Xylouris White, μέσα από μια πρωτόγνωρη ελευθερία και δημιουργικότητα, σπάνε τα όρια της τοπικότητας. Χωρίς εμμονές, μας θυμίζουν ότι αυτό που ονομάζεται παράδοση δεν είναι έννοια στατική και παγιωμένη, αλλά μια δυναμική διαδικασία που εκτυλισσόταν στο παρόν, ενώ χωρίς στερεότυπα και μέσα από τον αυτοσχεδιασμό μας συγκινούν θυμίζοντάς μας την πλήρη ελευθερία της μουσικής έκφρασης.
