Η Αποστολία Παπαδαμάκη φέρνει άρωμα ονείρου στο Ναό του Επικούριου Απόλλωνα

Μετά την επίσκεψη του στο όρος Κωτίλιο, στο Ναό του Επικούριου Απόλλωνα, ο Γάλλος συγγραφέας Φιλίπ Σολέρς είχε δηλώσει πως «ο τόπος του μίλησε». Μισό αιώνα μετά, η χορογράφος Αποστολία Παπαδαμάκη μπορεί να επαληθεύσει την αίσθηση· μπορεί και να την κοινωνήσει: Οργανώνοντας μιαν ολονύχτια περφόρμανς στα ερείπια του, κάτω από το ολόγιομο φεγγάρι της 28ης Ιουλίου.

Ο επονομαζόμενος ως Παρθενώνας της Πελοποννήσου θα νανουρίσει με ψιθύρους 50 θεατές και θα φιλοξενήσει έως και 1.000 επισκέπτες που θα περιδιαβούν ανάμεσα στα 8.000 μαρμάρινα ίχνη και στα αρχαία χώματα του πριν την αυγή της Πανσελήνου.

Δεν είναι η πρώτη φορά που η Αποστολία Παπαδαμάκη επιχειρεί μια περφόρμανς σε αστικά ή αρχαία τοπόσημα· ούτε και η πρώτη φορά που θα τους δώσει άρωμα ονείρου. Μετά το Μουσείο Βορρέ, την Κεντρική Σκηνή της Στέγης (στο πλαίσιο του «Ύπνος project») το Δημοτικό Θέατρο Πειραιά (στο πλαίσιο του «Ανοίγματος στην Πόλη»), μετά την περφόρμανς στο ιερό της Δήλου, και την πρώτη υποβρύχια χορευτική παράσταση στο βυθό του αρχαίου ναού του Ποσειδώνα στο Σούνιο, η διακεκριμένη χορογράφος είναι πλέον βέβαιη πως «κάθε τόπος είναι μια οντότητα από μόνος του. Έχει τη δική του ιστορία, την ομορφιά, την ενέργεια, τον πόνο, τη δική του μνήμη. Κάθε φορά που σχεδιάζω μια τέτοια παράσταση σκέφτομαι πως θα ήταν αν αυτός ο τόπος μπορούσε να μιλήσει για όλες εκείνες τις γενιές ανθρώπων που έχουν περάσει από εκεί, που τον έχουν βιώσει, για όλα όσα έχουν υπάρξει πριν από εμάς. Γι’ αυτό και κάθε εγχείρημα για να αφουγκραστούμε έναν τόπο συνιστά μια μοναδική εμπειρία».

Εργο του Ικτίνου

Σε υψόμετρο 1.130 μέτρων, σε απόσταση 14 χιλιομέτρων από την ηρωϊκή Ανδρίτσαινα, χτισμένος – σύμφωνα με τη πηγή του Παυσανία – σε σχέδια του Ικτίνου, ο ναός του Επικούρειου Απόλλωνα είναι ένα από τα σπουδαιότερα και καλύτερα σωζόμενα λατρευτικά μνημεία της αρχαιότητας. Κατασκευασμένος από πέτρες της ορεινής Αρκαδίας συμπυκνώνει τρεις αρχιτεκτονικούς ρυθμούς στο σώμα του. Οι όψεις του είναι δωρικού ρυθμού, στο εσωτερικό κυριαρχεί ο ιωνικός ρυθμός ενώ οι κίονες του κοσμούνται με κορινθιακού ρυθμού κιονόκρανα τα οποία ωστόσο πέρασαν βίαια στα χέρια αρχαιοκαπήλων στο πέρασμα των αιώνων.

Η ηλικία και η μνήμη του χώρου τον διαφοροποιεί ακαριαία από κάθε άλλη παραστατική εμπειρία και είναι εκείνες που, όπως επισημαίνει η Αποστολία Παπαδαμάκη, «τοποθετούν τον άνθρωπο στο κέντρο του. Από τη στιγμή, που φτάνει κανείς στον περιβάλλοντα χώρο του ναού το σώμα του αναλαμβάνει να αντιληφθεί την αρχιτεκτονική του. Οι αρχαίοι Ελληνες ήταν ειδήμονες σ’ αυτό· στο να προσκαλούν τον επισκέπτη να γίνει μέρος του όλου, να μην εισέρχεται εκεί ως κατακτητής όπως συνηθίζει ο σύγχρονος άνθρωπος φέροντας την ψευδαίσθηση ότι του ανήκουν τα πάντα».

Το γύρω τοπίο είναι ανέγγιχτο, σχεδόν μυστηριακό. Η αγνή τύχη έφερε στα ίχνη του την Παπαδαμάκη λίγους μήνες πριν συζητήσει με την Προϊσταμένη Διεύθυνσης Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων του ΥΠΠΟ, Έλενα Κουντούρη το ενδεχόμενο να παρουσιάσει εκεί μια περφόρμανς – καθώς είχε μόλις ολοκληρωθεί με επιτυχία το εγχείρημα στο Σούνιο.

Τρία χρόνια μετά βρίσκεται στην τελική ευθεία για την πιο απαιτητική δουλειά της ομάδας της αφού ο χώρος είναι παρθένος και συνεπώς δεν διαθέτει καμιά τεχνολογική υποδομή. Παρόλα αυτά, η χορογράφος καλεί τους επισκέπτες (που θα διακριθούν σε δύο κατηγορίες στους δεκάδες που θα περιηγηθούν ελεύθερα στο χώρο για ένα τρίωρο μετά τη Δύση του ηλίου και στους 50 που θα συμμετέχουν στην ολονυχτία έχοντας προηγουμένως συμμετάσχει σ’ ένα ειδικό σεμινάριο σκηνικής αντίληψης) να βρεθούν στα ορεινά της Αρκαδίας όσο πιο ελεύθεροι γίνεται· φέρνοντας μαζί τους μόνο τα όνειρα τους.

Ονειρα κατά παραγγελία
Η ολονυχτία με τίτλο «From Darkness to Light» θα είναι ένα ακόμα πείραμα γύρω από το φάσμα των ανθρώπινων ονείρων. Καθένας από τους sleepover θεατές θα μοιραστεί το “σενάριο” από ένα όνειρο του που στη διάρκεια της καλοκαιρινής νύχτας και κάτω από το ηχοτοπίο του συνθέτη Τρύφωνα Κουτσουρέλη θα διαβαστεί από μέλη της ομάδας.

«Οι ολονυχτίες έχουν μια σημαντική ιδιαιτερότητα. Οι θεατές δεν μοιράζονται μόνο τον ίδιο τόπο αλλά και τον κοινό τόπο του ύπνου τους και του υποσυνείδητου πλούτου τους, μ’ έναν τρόπο πολύ άμεσο. Δεν έχω καμιά αμφιβολία πως αυτή η εμπειρία θα ασκήσει έστω και μια μικρή επίδραση στην καθημερινότητα τους από την στιγμή που θα ξυπνήσουν» παρατηρεί η Αποστολία Παπαδαμάκη.

Η εμπειρία των προηγούμενων ολονυχτιών ήταν αποκαλυπτική. Θεατές με περιορισμένη όραση και περιορισμένη κινητικότητα, γονείς με τα παιδιά τους συνυπήρχαν σ’ αυτή την τόσο προσωπική όσο και θεραπευτική εμπειρία. «Μια γυναίκα που μόλις είχε χάσει τη μητέρα της έφερε μαζί της μια αφήγηση ονείρου περιγράφοντας την απώλεια. Μου εξομολογήθηκε πως ακούγοντας από κάποια άλλη φωνή το όνειρο της ένιωσε σαν να αποκαταστάθηκε μέσα της αυτό το τραύμα. Εξάλλου, αν κοιτάξουμε στις ιστορίες που φτάνουν στα χέρια μας, τα θέματα των ονείρων δεν είναι πάνω από τρία ή τέσσερα. Όλοι μοιραζόμαστε τις ίδιες αγωνίες κι επιθυμίες αλλά το κάνουμε στο δημιουργικό χρόνο του ύπνου. μας Είναι πολύ δημοκρατικό όλο αυτό».

Οι φύλακες του μνημείου του Απόλλωνα είναι οι πρώτοι που έχουν καταθέσει τα όνειρα τους στην οργανωτική ομάδα ανυπομονώντας για την βραδιά της Πανσελήνου του Ιουλίου – και λειτουργούν σαν υπόμνηση στον τρυφερό τρόπο με τον οποίο όλοι οι υπάλληλοι του υπουργείου Πολιτισμού έχουν αγκαλιάσει αυτή τη δράση μέσα στην παραδοξότητα της.

Για την Αποστολία Παπαδαμάκη ωστόσο, τίποτα δεν είναι παράδοξο εδώ. Το «From Darkness to Light» είναι μια τελετή για τον καθένα που θέλει να ανακαλύψει ένα δρόμο από το σκοτάδι στο φως με τη μεταφορική ή την κυριολεκτική έννοια – μια πορεία που συμβολίζει αιώνες τώρα και η λατρεία του Απόλλωνα. Είναι ακόμα μια χειρονομία για τη συμμετοχή του καθενός από εμάς στο όνειρο για μια καλύτερη, συμμετοχική κοινωνία. «Σε μια εποχή που τα πνευματικά καταφύγια μας λείπουν αφόρητα κι αυτό μας κάνει φανερά δυστυχείς θα επιχειρήσουμε να δείξουμε έναν τρόπο στους ανθρώπους να υπάρξουν με όλες τις αισθήσεις τους, να ξυπνήσουμε μέσα τους την ανάγκη να εκφραστούν μέσα από έναν άλλο δρόμο, αυτόν της Τέχνης».

Η ίδια πάντως, ομολογεί πως μετά από αυτή την ακολουθία εμπειριών έχει κατανοήσει και αγαπήσει περισσότερο τους ανθρώπους γύρω της.