Φεστιβάλ Αθηνών: o χορός στο προσκήνιο

Οι παραστάσεις χορού/κίνησης δεν ήταν ποτέ πιο πολιτικές –με την έννοια ότι η αρχική ιδέα και η ανάπτυξή τους εκκινούν από γεγονότα, καταστάσεις και φαινόμενα του κοινωνικού και πολιτικού πεδίου. Ντοκιμαντέρ και βιντεοσκοπήσεις από την «πραγματική ζωή» εμπλουτίζουν τη σκηνική γλώσσα.

Arkadi Zaides, TALOS

Μερικές φορές, όπως στις παραστάσεις του Αρκάντι Ζαΐντες, η εικόνα θέτει ερωτήματα με τα οποία συνδιαλέγεται ο ερμηνευτής. Το γεγονός ότι ο Ζάιντες γεννήθηκε στην Λευκορωσία κι έζησε χρόνια στο Ισραήλ φορτίζει τον τρόπο που αντιμετωπίζει τα πράγματα και τον στρέφει σε θέματα πολιτικού ενδιαφέροντος.

Έτσι στο ”Quiet“, αρκετά χρόνια πριν, ασχολήθηκε με την εξάπλωση της βίας στο Ισραήλ και την Παλαιστίνη, υποστηρίζοντας ότι η κατάσταση διαρκούς σοκ στο οποίο βρίσκονται οι δύο κοινότητες, εμποδίζει την ψύχραιμη απόσταση, τον προβληματισμό και την αλλαγή που θα μπορούσε να φέρει ειρήνη στην περιοχή.

Στο φετινό φεστιβάλ Αθηνών ο Αρκάντι Ζάιντες έρχεται με την τελευταία του παράσταση, «Τάλως», από την ονομασία ενός πειραματικού προγράμματος ασφαλείας για τα σύνορα της Ευρωπαϊκής Ένωσης, στο οποίο συνεργάστηκαν 14 ερευνητικά ινστιτούτα από 10 χώρες, από το 2008 έως το 2013. Το πείραμα αφορούσε κινούμενα, ημιαυτόνομα ρομπότ σε ρόλο φυλάκων των συνόρων αλλά δεν προχώρησε ως την υλοποίησή του. Ο Ζάιντες στο «Talos» ενδιαφέρεται για τα συστήματα ασφαλείας στο πλαίσιο μιας σειράς ερωτημάτων για τις ροές πληθυσμών που μετακινούνται για να ξεφύγουν από τον πόλεμο ή τη φτώχεια. O ίδιος δεν χορεύει (!) αλλά δια-δρά μπροστά στο video-maping, στο βάθος της σκηνής.

[Στις 4 Ιουνίου, μετά την παράσταση θα γίνει ανοιχτή συζήτηση με τον Αρκάντι Ζάιντες, την Έφη Λατσούδη (μέλος της Αλληλεγγύης Λέσβου) και τον Κωστή Παπαϊωάννου (ιστορικό, τ. Γενικό Γραμματέα Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων). Συντονίζει η Στεριανή Τσιντζιλώνη (καλλιτεχνική σύμβουλος για το χορό του Φεστιβάλ Αθηνών].

Πότε; 4, 5, 6 Ioυνίου, Πειραιώς 260 (χώρος Ε)

Ομάδα Jukstapoz, Art of Dying

Xoρός, πολυμέσα και ζωντανή μουσική είναι τα βασικά μέσα της παράστασης «Art of Dying» της Χριστίνας Γουζέλη και του Paul Blackman. Οι δύο τους ίδρυσαν την ομάδα Jukstapoz το 2010, ακολουθώντας τρόπους του physical theatre και ύφος κινηματογραφικό. Το θέμα της καινούργιας παράστασής τους αφορά το ευ θνήσκειν, αντιστροφή της έννοιας του ευ ζην.

Το τρίπτυχο του Ιερώνυμου Μπος «Ο κήπος των επίγειων ηδονών» ενέπνευσε το σόλο που θα ερμηνεύσει η ίδια η χορογράφος. Η παρουσία του λαουτίστα και συνθέτη Jozef Van Wissem επί σκηνής δίνει άλλη δυναμική στην παράσταση αφού οι συνθέσεις του είναι ιδιαίτερα ατμοσφαιρικές, σχεδόν μυστικιστικές, και το μπαρόκ λαούτο που παίζει, έχει εκπληκτικό ήχο. Ο Jozef Van Wissem είναι ο μουσικός που έγραψε τις απόκοσμες συνθέσεις για την ταινία του Τζιμ Τζάρμους «Mόνο οι εραστές μένουν ζωντανοί».

Πότε; 11-12 Ιουνίου, Πειραιώς 260 (χώρος Ε)

Bruno Beltrão – Grupo de Rua, Inoah

Ο 39χρονος Βραζιλιάνος χορευτής και χορογράφος Bruno Beltrão φτάνει στο Φεστιβάλ Αθηνών με την ομάδα του (Grupo de Rua) σχεδόν αμέσως μετά τον κύκλο παραστάσεων που έδωσε στις Βρυξέλλες από 4 έως 26 Μαΐου στο πλαίσιο του KUNSTENFESTIVALDESARTS. Θα παρουσιάσει την τελευταία δουλειά με τίτλο Inoah.

Ο τίτλος αφορά την Inoã, μία γειτονιά στην Μαρίκα, κοντά στο Νιτερόι, έδρα του Μπελτράο και της ομάδας. Το Νιτερόι είναι η πόλη στην μητροπολιτική περιοχή του Ρίο Ντε Τζανέιρο με τους πιο εύπορους κατοίκους. Ο Μπελτράο έψαχνε έναν μεγάλο χώρο προβών, δεν βρήκε στο Νιτερόι αλλά στην Inoa, 40 λεπτά από το Ρίο. Έμεινε εκεί και εργάστηκε με τους χορευτές του επί 6 μήνες.

Στο έργο του προσπαθεί ν’ απαντήσει σε ζητήματα που τον απασχολούν από παλιά: πώς να χορέψεις μαζί με άλλους ένα εγωκεντρικό χορευτικό κώδικα και πώς ο χορός εκφράζει και αποκαλύπτει τη σχέση σώματος-περιβάλλοντος. Δέκα άνδρες χορευτές δείχνουν πώς εκκινώντας από το hip-hop και το street-dance ο Μπελτράο δημιούργησε το δικό του χορευτικό λεξιλόγιο, παίζοντας με αντιθετικές έννοιες.

Πότε; 13-15 Ιουνίου 2018, Πειραιώς 260 (χώρος Η) 

Marlene Monteiro Freitas, «of ivory and flesh – statues also suffer»

Η Μαρλένε Μοντέιρο Φρέιτας γεννήθηκε στο Πράσινο Ακρωτήρι αλλά σπούδασε χορό στις Βρυξέλλες (P.A.R.T.S.) και στη Λισαβώνα. Έχει δημιουργήσει 11 έργα από το 2005, με μια ιδιαίτερη σκηνική και χορευτική ματιά που επιμένει στο γκροτέσκο. Στην Αθήνα θα δούμε το «of ivory and flesh – statues also suffer» του 2014. Έμπνευση στην χορογράφο έδωσε ο μύθος του Πυγμαλίωνα που ερωτεύτηκε το άγαλμα της γυναίκας που δημιούργησε.

Η ποιητική μεταμόρφωση είναι το θέμα που δούλεψε με τους χορευτές της και μουσικούς. Η χορογραφία και η όψη έχουν και πάλι καρναβαλική διάσταση, με τους τέσσερις ερμηνευτές να μιμούνται τη μηχανική κίνηση ρομπότ ή αγαλμάτων που ζωντάνεψαν. Το σάουντρακ περιλαμβάνει μουσική ποπ, οriental ήχους, απόσπασμα από τον “Καρυοθραύστη” του Τσαϊκόφσκι και κρουστά επί σκηνής. Υποτίθεται ότι οι χειρονομίες και ο λόγος τους επηρεάζονται από ήρωες του Χίτσκοκ, του Μπέργκμαν και του Κοκτό –και λέω «υποτίθεται» γιατί πολλές ιδέες και επιρροές αναφέρουν οι χορογράφοι για κάθε έργο τους, αλλά αυτές συχνά δεν είναι ευδιάκριτες στις παραστάσεις του.

Μία ακόμη επιρροή γι’ αυτήν την παράσταση της Φρέιτας, όπως δείχνει ο υπότιτλος «Statues also suffer» («Kαι τα αγάλματα υποφέρουν»), υπήρξε η ασπρόμαυρη ταινία του Αλαίν Ρενέ και του Κρις Μάρκερ «Les statues meurent aussi» (1953). Μέσα από ένα πλήθος αντικειμένων (μάσκες και γλυπτά με διάφορες ιδιότητες και συνδεδεμένες με τελετουργίες για όλες τις φάσεις της ζωής) από την υποσαχάρια Αφρική, η ταινία (εικόνα και και αφήγηση ροής) εξετάζει πώς η αποικιοκρατία επηρέασε τη σχέση των γηγενών με την παράδοσή τους και προσάρμοσε την αυθεντική αφρικανική τέχνη στα γούστα των καταναλωτών της Γαλλίας, των άλλων αποικιοκρατικών χωρών και της Αμερικής. Λόγω της κριτικής της στην αποικιοκρατία, το δεύτερο μισό της ταινίας είχε λογοκριθεί και μόνο έπειτα από 12 χρόνια, αποκαταστάθηκε. Η ιδέα του νεκρού αγάλματος αφορά τα γλυπτά στα μουσεία, εκεί όπου πια έχει χαθεί η αρχική σημασία της δημιουργίας του, σε σχέση με τη ζωή της κοινότητας από την οποία προήλθε.

Πότε; 24-25 Ιουνίου, Πειραιώς 260 (Χώρος Η) 

El Conde de Torrefiel, LA PLAZA

Έξι χορευτές συμμετέχουν στην παράσταση «La plaza» της ομάδας Εl Conde de Torrefiel, δηλαδή της Tanya Beyeler από την Ελβετία και του Pablo Gisbert από την Ισπανία. Τα χαρακτηριστικά του προσώπου τους δεν φαίνονται (κάτι σαν καλσόν καλύπτει το κεφάλι του με). Η σκηνή είναι η πόλη, ένα τετράγωνό της. Οι κάτοικοί της, με την κίνησή τους σε σχέση με τον χώρο που βρίσκονται, δημιουργούν καινούργιες ιστορίες και φόρμες, καθώς υφίστανται και ανατροφοδοτούν δυνάμεις που συγκρούονται.

Στη νέα τους δημιουργία, που κι αυτή είχε παγκόσμια πρεμιέρα στο φετινό Kunstenfestivaldesarts, το δίδυμο El Conde de Torrefiel διαπραγματεύεται την έννοια «Μέλλον» ως μία διαδοχή απρόβλεπτων γεγονότων, μικρών και μεγάλων, σαν ταμπλώ βιβάντ από την «πραγματική ζωή», στιγμές και εντυπώσεις που επηρεάζουν την οπτική και την αισθητική μας, και βέβαια την πολιτική στάση ως προς τα πράγματα. Η πόλη αλλάζει και αλλάζουμε και μεις εντός της.

Η Tanya Beyeler λέει πως για την ίδια το «La Plaza» θα μποορύσε να χαρακτηριστεί «ιμπερσιονιστικός πίνακας». Το σχήμα των ερμηνευτών θα ενισχυθεί για τις δύο παραστάσεις στην Πειραιώς 260 και με Έλληνες χορευτές.

Πότε; 30 Ιουνίου – 1 Ιουλίου, Πειραιώς 260 (χώρος Δ)