Σπάρτακος, ο θρύλος των Μπολσόϊ επιστρέφει στο Ηρώδειο!

Με όλους τους συντελεστές του Γκριγκορόβιτς Μπαλέ (150 άτομα: μπαλέτο, ορχήστρα, χορωδία) αλλά και με κορυφαίους σολίστ του θεάτρου Μπολσόι παρουσιάζει τον Σπάρτακο του Αράμ Χατσατουριάν. Πρόκειται για την παγκόσμια περιοδεία του εορτασμού 50 χρόνων από την πρώτη πρεμιέρα στα Μπολσόι. Επιθυμία του Γιούρι Γκριγκορόβιτς είναι αυτή η περιοδεία να φιλοξενηθεί και στο Ηρώδειο που αποτελεί το φυσικό σκηνικό της παράστασης.

«Όταν παρουσίασα για πρώτη φορά τον Σπάρτακο στο Ηρώδειο με τα Μπολσόι ήταν τέτοια η συγκίνησή μου που έδωσα υπόσχεση να επιστρέφω κάθε φορά που μου δίνεται αυτή η δυνατότητα. Το θεωρώ το ιδανικό σκηνικό γι’ αυτή την παράσταση. Κάθε φορά προετοιμάζω την παράσταση ξανά από την αρχή με βάση αυτό το θέατρο. 

Και κάθε φορά που περπατάω μέσα στο θέατρο και βλέπω από πάνω την Ακρόπολη, θυμάμαι πως η Ελλάδα ήταν και θα είναι η μεγάλη μας έμπνευση. Ο κλασικός χορός είναι η δική μας γλώσσα έκφρασης. Και πηγή έμπνευσης είναι πάντα η μαγεία της τέχνης που μας έμαθαν οι Αρχαίοι Έλληνες. Ο ιδανικός χορευτής, η μπαλαρίνα πρέπει να προσέχει την σιλουέτα της, δεν πρέπει να έχει τίποτε περιττό. Είναι το απόλυτα συγκροτημένο ανθρώπινο σώμα, με βάση τα κλασικά αγάλματα της αρχαιότητας. Εμείς σε αυτό δίνουμε ζωή, προσπαθώντας να μην παραβιάζουμε την ισορροπία και την αρμονία του. Πρέπει να είμαστε σε απόλυτη συμφωνία με τους αρχαίους δημιουργούς. Η Ελλάδα –και για την τέχνη του χορού- σημαίνει πολύ περισσότερα απ’ ό,τι μπορείτε να φανταστείτε…» Γιούρι Νικολάεβιτς Γκριγκορόβιτς, 2018

Ο Σπάρτακος του Αράμ Χατσατουριάν είναι ένα μοναδικό έργο για μπαλέτο βασισμένο σε πραγματικά γεγονότα από την αρχαία ιστορία. Ο ήρωας ήταν μονομάχος θρακικής καταγωγής, που ηγήθηκε μεγάλης επανάστασης δούλων και άλλων καταπιεσμένων εναντίον των Ρωμαίων τον 1ο προχριστιανικό αιώνα, όταν η Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία ήταν αήττητη. Ο δούλος μονομάχος, που επαναστάτησε στην καρδιά της Ιταλίας και έμεινε ασύλληπτος για τρία χρόνια, αποτέλεσε ένα ισχυρό πλήγμα για το γόητρο της Αυτοκρατορίας και αναδείχθηκε σε σύμβολο ηρωισμού και ελευθερίας.
Πρώτα, ο αρμενικής καταγωγής Ρώσος συνθέτης συνέθεσε μια εξαίσια και επική μουσική για το μπαλέτο Σπάρτακος (1956), εμπνεόμενος καθαρά από τη λαϊκή παράδοση του τόπου του.

Στη συνέχεια, ο χορευτής Γιούρι Νικολάγεβιτς Γκριγκόροβιτς που είναι ο σπουδαιότερος εν ζωή Ρώσος χορογράφος, δημιούργησε την εκπληκτική και δυναμική χορογραφία του Σπάρτακου με ομολογουμένως μεγάλες τεχνικές δυσκολίες για τους χορευτές. Η πρεμιέρα του έργου έγινε το 1968. Οι λάτρεις του μπαλέτου θεωρούν τον Σπάρτακο υπέροχο συνδυασμό μουσικής και χορογραφίας και ένα από τα κορυφαία έργα του κλασικού ρεπερτορίου.

Ο Γιούρι Γκριγκόροβιτς μιλάει για τον Σπάρτακο:

«Η διαμάχη του Καλού με το Κακό που αντιπροσωπεύει ο Σπάρτακος είναι διαχρονική, ή καλύτερα σύγχρονη και κλασική μαζί, κάτι που την καθιστά συνώνυμη με την ίδια την αιωνιότητα. Παράλληλα, με εντυπωσίασε το πώς ο Χατσατουριάν εξέφρασε με γλυπτική ακρίβεια και δυναμικότητα αυτή την πάλη. Δεν δημιούργησε απλώς συναρπαστικές μελωδίες που μαγεύουν με τη δραματικότητά τους, αλλά πραγματική μουσική μπαλέτου, ικανή να εκφράσει βαθιά συναισθήματα και να προσφέρει δυνατές συγκινήσεις.

Το 1968 λοιπόν και ενώ είχα ήδη γίνει καλλιτεχνικός διευθυντής του μπαλέτου Μπολσόι αποφάσισα να παρουσιάσω τη δική μου εκδοχή πάνω στη μουσική του Χατσατουριάν. Η βάση του “Σπάρτακου” είναι το κλασικό στοιχείο, εμπλουτισμένο όμως με κάποιες σύγχρονες πινελιές. Στη σύγκριση αυτών των δύο μπορείς να διακρίνεις την αντοχή του κλασικού στον χρόνο και την ικανότητά του να είναι εξίσου σύγχρονο. Η πολιτική αλλάζει, τα καθεστώτα πέφτουν, ο “Σπάρτακος” όμως παραμένει ζωντανός εκφράζοντας υψηλά επιτεύγματα και αιώνιες συγκρούσεις: την επιθυμία για ελευθερία, την αγάπη και το μίσος. Για μένα ο “Σπάρτακος” είναι το σύμβολο των ομαδικών ανθρώπινων αγώνων.

Το 1977 στο Ωδείο Ηρώδου του Αττικού παρουσιάστηκαν από το θέατρο Μπολσόι τα μπαλέτα «Σπάρτακος», «Ζιζέλ», «Λίμνη των κύκνων». Χόρευαν η Νατάλια Μπεσμέρτνοβα και ο Μιχαήλ Λαβρόβσκι, η Εκατερίνα Μαξίμοβα και ο Βλαντίμιρ Βασίλιεβ, η Νίνα Τιμοφέγιέβα με τον Μαρίς Λιέπα και ο Αλεξάντρ Μπογκατιριόβ. Το ιστορικό αμφιθέατρο κάτω από την Ακρόπολη ήταν κατάμεστο. Χορεύαμε, με τα μάτια μας να βλέπουν από πάνω τον Παρθενώνα. Και μας φαινόταν τότε, πως το κλασικό μπαλέτο συναντιέται με το αιώνιο αρχαίο κλασικό, αυτό που έδωσε την αισθητική στον κλασικό χορό. Νιώσαμε τους εαυτούς μας να αγγίζουμε την ενέργεια του τεράστιου πολιτισμού των αρχαίων Ελλήνων.

Νιώθω συγκίνηση και δέος που θα το παρουσιάσω ξανά με τη νέα γενιά χορευτών και μάλιστα στην επέτειο των 50 χρόνων από την πρώτη του πρεμιέρα στο Μπολσόι. Αλλά κυρίως νιώθω συγκίνηση που θα ξαναέρθω στην γενέτειρα του Θεάτρου – αυτής της σπουδαίας ανακάλυψης, χωρίς την οποία δεν μπορούμε να φανταστούμε την ζωή μας…»