Οιδίπους επί Κολωνώ του Σοφοκλή στο Αρχαίο Θέατρο Επιδαύρου – Φεστιβάλ Αθηνών

Στο τέλος της ζωής του, ο Οιδίποδας καταφεύγει στο ιερό της Αθηνάς στον Κολωνό. Κι ενώ ο χορός τον διώχνει, ο βασιλιάς Θησέας τού δίνει χάρη και του επιτρέπει να μείνει, τόσο επειδή είναι ικέτης, όσο και επειδή ο ξένος υπόσχεται να ανταποδώσει το καλό αν τον αφήσουν να πεθάνει εκεί. Ο Κρέοντας καταφθάνει από τη Θήβα για να πάρει μαζί του τον Οιδίποδα, συναντά όμως την αντίσταση των Αθηναίων και του Θησέα. Στην Αθήνα καταφθάνει και ο Πολυνείκης, που ζητά από τον πατέρα του να πάρει το μέρος του στη διαμάχη με τον Ετεοκλή, ώστε εκείνος να επικρατήσει. Κι ενώ ο Οιδίποδας καταριέται τους δύο γιους του, ξεσπάει ο κεραυνός του Δία που δηλώνει πως το τέλος του έφτασε. Ο Οιδίποδας προχωρά μαζί με τον Θησέα προς τον τόπο της ταφής του ευλογώντας την Αθήνα και τον Θησέα για το δώρο της φιλοξενίας που του χάρισε.

Η παράσταση παρουσιάζεται πρώτα στο 54ο Φεστιβάλ Αρχαίου Ελληνικού Θεάτρου των Συρακουσών (8 Μαΐου – 8 Ιουλίου) και κατόπιν, στο Αρχαίο Θέατρο της Επιδαύρου.

Σκηνοθετικό Σημείωμα

Η τελευταία τραγωδία του Σοφοκλή είναι ένας διαλογισμός πάνω στο ανθρώπινο πεπρωμένο και, ταυτόχρονα, ένας ύμνος στην Αθήνα, την αγαπημένη του πόλη. Κουβαλώντας στους γέρικους ώμους του το βάρος τρομακτικών εγκλημάτων, κυνηγημένος από την πατρίδα του, τη Θήβα, ο Οιδίποδας φτάνει ως πρόσφυγας στον Κολωνό, συνοικία των Αθηνών, τόπο της τελευταίας του κατοικίας. Οι θεοί τον έχουν καταδικάσει, οι θεοί τού έχουν υποδείξει τον τόπο της λύτρωσης. Μίασμα ο ίδιος, γίνεται ο ήρωας-προστάτης της πόλης που τον υποδέχεται για λόγους ηθικής αλλά και συμφέροντος. Τραγωδία για τα σύνορα, πραγματικά και μεταφυσικά, για το μυστήριο της ανθρώπινης ελευθερίας παρά την παντοδυναμία των θεών, για την ευθύνη, για τα γηρατειά, για την πολιτική διαχείριση της πόλης, ο Οιδίπους επί Κολωνώ είναι επίσης ένα χαμηλόφωνο ποίημα, ένα πνευματικό ταξίδι. Από τις Συρακούσες στην Επίδαυρο, η παράστασή μας θα μεταφέρει τα βήματα του Οιδίποδα ως το ιερό δάσος των Ερινύων, όπου αποθεώνεται.

Σημείωμα του Roberto Andò, καλλιτεχνικού διευθυντή του Φεστιβάλ Συρακουσών:

Το 2018, το Ινστιτούτο Αρχαίου Δράματος του Φεστιβάλ Συρακουσών θα προσκαλέσει το κοινό στο Ελληνικό Θέατρο των Συρακουσών για τρία έργα που πραγματεύονται το ζήτημα της εξουσίας και θίγουν τον πολυπρόσωπο και μεταβαλλόμενο ρόλο του ήρωα και του τυράννου στην αρχαιότητα, όπως αυτά κορυφώνονται στην τραγωδία ή όπως παρουσιάζονται στην εκφυλισμένη μορφή τους, μέσα από τη φάρσα και τη γελοιοποίηση. Πρόκειται για τα έργα Οιδίπους επί Κολωνώ του Σοφοκλή, Ηρακλής του Ευριπίδη και Ιππείς του Αριστοφάνη.

Στον Οιδίποδα επί Κολωνώ, μια τραγωδία για τα γηρατειά, ο Οιδίποδας επιλέγει τον Κολωνό σαν τόπο ανάπαυσής του, τόπο που θα στοιχειώσει ως πνεύμα, έχοντας προηγουμένως περιπλανηθεί ως αποδιοπομπαίος τράγος (Οιδίπους Τύραννος). Το τελευταίο έργο του Σοφοκλή αποτελεί ένα είδος πνευματικού τεκμηρίου: μας δείχνει έναν ολόκληρο πληθυσμό ανθρώπων στο χείλος της καταστροφής. Η τραγωδία αυτή αναστοχάζεται πάνω στα μεγάλα ζητήματα του ανθρώπου: το μυστήριο της ύπαρξης και τον θάνατο, τη σύγκρουση μεταξύ πολιτικής και θρησκευτικής ηθικής, τη σχέση ανάμεσα στην αντικειμενικότητα της ενοχής και την υποκειμενικότητα της τιμωρίας, το αναπόδραστο της μοίρας που καθορίζεται από πανίσχυρες δυνάμεις, την ευθραυστότητα της λογικής και της ανθρώπινης δικαιοσύνης. Η Αθηνά αντιπροσωπεύει τις προαιώνιες αξίες, όπως είναι η φιλοξενία προς τους ικέτες, η αντίθεση προς τους αλαζόνες, ο σεβασμός προς τους νόμους, η λατρεία των θεών. Η τραγωδία κορυφώνεται με την τελική εξιλέωση του άνδρα που πρώτα ταπεινώθηκε και κατόπιν ανυψώθηκε στην τάξη του ήρωα. Ο Σοφοκλής μάς παραδίδει στίχους απίστευτης καθαρότητας, με πλέον χαρακτηριστικούς αυτούς της υπέροχης ποίησης του χορού, ο οποίος δοξάζει «την καλύτερη κατοικία του κόσμου, τον άδολο Κολωνό».

Είναι μεγάλη τιμή για μας να παρουσιάζουμε το έργο Οιδίπους επί Κολωνώ σε σκηνοθεσία του καλλιτέχνη και κοσμοπολίτη διανοούμενου Γιάννη Κόκκου. Και μάλιστα στο Θέατρο της Επιδαύρου, ξεκινώντας μια συνεργασία πολύτιμη και σημαδιακή, εδραιωμένη στη γεωγραφία της ψυχής που αναδίδουν τα πέτρινα θέατρα της Σικελίας και της Ελλάδας.

Όπως έχει γράψει και ένας σπουδαίος σύγχρονος συγγραφέας: οι πολιτισμοί που παίρνουν το μέλλον τους στα σοβαρά έχουν σαν βασικό τους μέλημα να διαφυλάσσουν και να κληροδοτούν στους επόμενους την ομορφιά, το κάλλος.