Κωνσταντίνος Μπιμπής: Το θέατρο οφείλει να είναι πολιτικό

Πώς αποφασίσατε να ασχοληθείτε με την υποκριτική;

Δεν έχω ιδέα, μάλλον γιατί ένιωθα την ανάγκη να εκφράσω κάτι… Οποιοσδήποτε βρίσκεται πάνω στη σκηνή βρίσκεται για κάποιο λόγο, κάτι θέλει να πει, κάτι θέλει να εκφράσει, χωρίς να ξέρει τι. Aυτό κάνω κι εγώ, και το ψάχνω αυτό που θέλω να εκφράσω όλα αυτά τα χρόνια.

Κι αυτό το είχατε από μικρός;

Νομίζω ναι. Απλώς τότε είχε  άλλη μορφή, έγραφα, τραγουδούσα, έκανα τέτοια πράγματα. Μετά κατάλαβα ότι μάλλον προς τη σκηνή θα πρέπει να απευθυνθώ.

Κάποιο έργο που σας σημάδεψε;

Νομίζω ότι ο Ρωμαίος κι Ιουλιέτα για 2 ήταν το έργο που μας έκανε ομάδα, το έργο που με σύστησε στη θεατρική Αθήνα ως νέο ηθοποιό. H παράσταση που μας έδωσε αυτή την οικονομική δυνατότητα, τη μικρή οικονομική δυνατότητα, αλλά σημαντική, να πάρουμε αυτό το θέατρο (Άλφα Ιδέα), να το τρέχουμε εμείς. Επομένως ναι, αυτή είναι η πιο σημαντική μου παράσταση.

Κάποιο έργο που παρακολουθήσατε και σας έμεινε;

Νομίζω ότι μόνο όταν βιώνω κάποια πράγματα βλέποντας μια παράσταση μπορώ να την συμπεριλάβω στις παραστάσεις που είναι σημαντικές για μένα. Θα πω τον Βυσσινόκηπο του Νίκου Καραθάνου, πρόπερσι. Επειδή αγαπώ πολύ και το έργο, νομίζω ότι έπιασε το έργο στην ουσία του, στην σπαραχτική στιγμή που χάνεις την ομορφιά από τη ζωή σου. Που ήταν για μένα συγκλονιστική στιγμή.

Πριν ασχοληθείτε με το θέατρο;

Πριν ασχοληθώ με το θέατρο δεν έβλεπα καθόλου θέατρο. Ασχολήθηκα πολύ μικρός, ήμουν δηλαδή 18 χρονών όταν μπήκα στο Θέατρο Τέχνης, οπότε τότε ξεκίνησα να βλέπω παραστάσεις. Πριν δεν με ενδιέφερε καθόλου το θέμα.

Ο κινηματογράφος;

Πολύ σινεμά έβλεπα, πολύ. Αλλά θέατρο καθόλου.

Αν δεν ήσασταν ηθοποιός, τι θα κάνατε;

Τίποτα μάλλον, νομίζω ότι δεν μπορώ να κάνω τίποτα άλλο. Θεωρώ ότι είμαι απολύτως ανίκανος να κάνω το οτιδήποτε άλλο στη ζωή μου. Πραγματικά στο λέω. Δεν μπορώ να βιδώσω μια λάμπα. Εντάξει, μπήκα στη Φιλολογία, αλλά δεν την τελείωσα ποτέ. Δεν μπορώ να φανταστώ τον εαυτό μου φιλόλογο, δεν ξέρω.

Εντοπίζετε κάποια “παθογένεια” στο ελληνικό θέατρο;

Όλοι όσοι είμαστε στο θέατρο και μάλιστα όσοι έχουμε εμπλακεί και με κάποιον χώρο, όπως εμείς εδώ στο θέατρο, έχουμε ένα όνειρο κι ένα όραμα. Πολλές φορές, εδώ πέρα σ’ αυτή τη μικρή χώρα που βρισκόμαστε, παίρνουμε πολύ στα σοβαρά τα πράγματα και τους εαυτούς μας. Και στο θέατρο, κάποιοι παίρνουν πολύ περισσότερο στα σοβαρά το πράγμα από ό, τι πρέπει. Λέμε ιστορίες, that’s it. Υπάρχει πολλές φορές κάτι το προσποιητό, κάτι το επιτηδευμένο. Προσπαθούμε με λόγια να δημιουργήσουμε την εντύπωση στον εαυτό μας -κι εμείς οι ίδιοι πολλές φορές πέφτουμε σε αυτή την παγίδα- ότι κάνουμε κάτι πιο σημαντικό από αυτό που κάνουμε. Και αυτό δεν ξέρω αν είναι παθογενές, σίγουρα όμως είναι κατασταλτικό σε σχέση με την ορμή που έχει η έκφραση, στην οποία δεν χρειάζεται να βάζουμε φιοριτούρες. Είναι από μόνη της καθαρή.

Με αφορά το θέατρο που το αντιλαμβάνεται ο θεατής με τη συναισθηματική του νοημοσύνη

Εσάς ποιό θέατρο σας αφορά και εκπροσωπείτε;

Εμένα με αφορά το θέατρο που αφορά τον θεατή. Με αφορά το θέατρο που δεν κάνει τον θεατή να αισθάνεται εξόριστος από τη θεατρική αίθουσα. Το θέατρο το οποίο μπορεί να γίνει αντιληπτό από όλους και ο καθένας να δώσει φυσικά τις δικές του προεκτάσεις. Το θέατρο που το αντιλαμβάνεται ο θεατής με τη συναισθηματική του νοημοσύνη κι όχι με τη μόρφωση, τη διανόηση που μπορεί να έχει. Κατά τη γνώμη μου, το θέατρο είναι μέσο εκπαίδευσης και στην εκπαίδευση οφείλουμε να τους αντιμετωπίζουμε όλους με τον ίδιο τρόπο. Είτε έχουμε έναν μαθητή ο οποίος για κάποιο λόγο είναι υπερδιαβασμένος και υπερπροσεχτικός και χωρίς καμία διάσπαση προσοχής, είτε έχουμε έναν άλλο που δεν είναι διαβασμένος κι έχει διάσπαση προσοχής. Πρέπει να αντιμετωπίζονται το ίδιο όλοι και στο θέατρο.

Ρωμαίος κι Ιουλιέτα για δύο, 8 ρόλοι. Ίωνας, πάλι κάπου τόσοι. Είναι τυχαίο ή επιδιώκετε να είστε ο “ηθοποιός – ορχήστρα”;

Δεν είναι τυχαίο. Κατ’ αρχάς, με σύστησε στη θεατρική Αθήνα αυτή η παράσταση (Ρωμαίος και Ιουλιέτα για 2), οπότε όταν η Ιόλη (Ανδρεάδη) με συνάντησε, απ’ την πρώτη μας συνάντηση μου είπε “σε έχω δει να κάνεις πολλούς ρόλους, άρα δεν στο κρύβω, αυτός είναι ο βασικός λόγος που σε φωνάζω, γιατί κι εγώ σκέφτομαι ο ηθοποιός να κάνει πολλούς ρόλους. Οπότε, επειδή ο χρόνος που έχουμε δεν είναι και πολύς, θέλω να ξέρω ότι έχω έναν ηθοποιό που μπορεί να το κάνει”. Γιατί κι εγώ όταν ξεκίνησα με τον Ρωμαίο δυσκολεύτηκα. Όταν κάποιος ξεκινάει να κάνει ένα τέτοιο πράγμα που δεν το έχει ξανακάνει, είναι ένα σχολείο από την αρχή, το να κάνεις πολλούς ρόλους.

Ήταν ρυθμικά πολύ δύσκολο;

Πολύ. Τεχνικά πολύ δύσκολο, ναι. Οπότε, γι αυτό έγινε μετά από την Ιόλη η επιλογή. Βέβαια, δεν έχουν καμία σχέση οι παραστάσεις μεταξύ τους. Αλλά δεν είναι τυχαίο, με αυτή την έννοια.

Τελικά είναι πιο εύκολο να υποδύεσαι τόσους πολλούς ρόλους, από ό, τι μόνο έναν; Τι ελευθερίες και τι περιορισμούς δίνει το καθένα;

Το καθένα έχει τις δυσκολίες του. Το να κάνεις πολλούς ρόλους έχει την ελευθερία και το ελαφρυντικό, αν θες, ότι παίρνεις πιο πολύ την αίσθηση από κάθε χαρακτήρα και δεν βουτάς τόσο πολύ μέσα στις ακριβείς λεπτομέρειες και ακριβείς μεταβάσεις από στιγμή σε στιγμή. Παίρνεις την αίσθησή του και όπου σε πηγαίνει, και γι αυτό και από παράσταση σε παράσταση διαμορφώνονται πολύ οι χαρακτήρες. Και στον Ρωμαίο συνέβη, και στον Ίωνα συμβαίνει. Γιατί και ο Ίωνας κλείνει σχεδόν έναν χρόνο που όλο και τον παίζουμε. Το ελαφρυντικό του ενός χαρακτήρα από την άλλη, είναι ότι δεν έχεις τόσο κάθετες, τόσο ακριβείς και τόσο τεχνικές αλλαγές που απαιτούνται κάθε λίγα δευτερόλεπτα όπως στο άλλο σενάριο. Αλλά οι δυσκολίες και στα δύο είναι εξίσου σημαντικές νομίζω.

Ρωμαίος, Οιδίποδας και Ίωνας. Υπάρχει κάτι που να ενώνει αυτούς τους ήρωες;

Από τη στιγμή που εγώ είμαι πίσω από αυτούς τους ήρωες, τις μάσκες, σίγουρα. Γιατί μάσκες είναι όλα αυτά, και από κάτω βρίσκεται ο ίδιος άνθρωπος, οπότε λίγο-πολύ ναι. Υπάρχει ένα κοινό στοιχείο, το οποίο είναι και λίγο απροσδιόριστο σε μένα που είμαι από την άλλη πλευρά. Φαντάζομαι ότι ο ψυχισμός μου διαφαίνεται μέσα από αυτούς όλους τους ρόλους. Ο Ίωνας είναι ένα παιδί που ψάχνει τη μάνα του, ο Οιδίποδας είναι ένα παιδί που ψάχνει επίσης ποιος είναι. Ο Ρωμαίος είναι λίγο διαφορετικός, οι άλλοι δύο δηλαδή συνδέονται λίγο περισσότερο.

Γιατί μόνο 2 υποκριτές στον Ίωνα; Τι εξυπηρετεί αυτό;

Αυτό ήταν μια ιδέα της Ιόλης και του Άρη (Ασπρούλη) που έκανε την προσαρμογή για δύο. Το εγκαταλελειμμένο και ορφανό αυτό παιδί, το οποίο μεγαλώνει χωρίς να έχει όνομα -το όνομα του το δίνει μετά ο Ξούθος-, είναι ένα παιδί το οποίο έχει φτάσει 18-19 χρονών και τον φωνάζουν δούλο του θεού, δεν ξέρει καν πώς τον λένε. Οπότε είχαν μια ιδέα τα παιδιά πως όλο αυτό, όλη αυτή η παράσταση, είναι μία παράσταση που στήνει το παιδί μπροστά στη μάνα του σαν μια διαδικασία αναζήτησης της ταυτότητάς του. Γι αυτό και η Δήμητρα (Χατούπη) στο κείμενο μοιράζεται την οπτική του κοινού, κι εγώ την έχω ως κοινό από κάτω. Αλλάζοντας ρόλους, το παιδί αυτό προπαθεί να βρει ποια είναι η σχέση του με τη μάνα του, ποια είναι η ταυτότητά του.

Έχετε παίξει σε αρκετές χώρες. Διαφέρει το κοινό; Προσαρμόζεστε κάθε φορά;

Κάθε χώρα είναι διαφορετική, το κάθε έργο είναι διαφορετικό. Είχα την τύχη να παίξω 3 έργα στο εξωτερικό, τα οποία ήταν νομίζω διαφορετικά μεταξύ τους. Επίσης, είναι πολύ διαφορετικά τα διάφορα αστεία που μπορεί να πιάσουν στους Σέρβους που είναι Βαλκάνιοι. Διαφορετικά θα πιάσει μια παράσταση στην Ισπανία και το Μεξικό, διαφορετικά στη Ν. Κορέα, κι άλλο στη Νέα Υόρκη. Είναι εντελώς διαφορετικό, είναι ένας διαφορετικός κόσμος. Αλλά αυτό το εύχομαι μέσα από την ψυχή μου σε κάθε ηθοποιό να το ζει, σου ανοίγει την οπτική σου ως ηθοποιό αυτή η διαδικασία. Ας πούμε, όταν πήγαμε στη Ν. Κορέα με τον Οιδίποδα, που η Κορέα είναι πολύ μακρινή χώρα, οι πολιτισμοί μας είναι πολύ διαφορετικοί και η γλώσσα δεν έχει καμία σχέση, εκεί είδαμε στις παραστάσεις ότι τα σώματά μας πήραν από μόνα τους ένα κλικ. Σε νοιάζει περισσότερο ο άλλος να πάρει κάποια πράγματα και από το σώμα σου, όχι μόνο από τον λόγο σου. Ο λόγος πια είναι ανίσχυρος και το σώμα ισχυρό. Αυτό συμβαίνει σχεδόν αυτόματα κι έχει πολύ ενδιαφέρον αν το μελετήσει κανείς.

Είμαι ένας άνθρωπος που μπορεί να καίγεται γύρω μου το σύμπαν και να είμαι ψύχραιμος

Ταξιδέψατε και στη Νέα Υόρκη με τους Όρνιθες του Ν. Καραθάνου. Πώς ήταν η εμπειρία;

Η εμπειρία ήταν υπέροχη. Το κοινό εκεί ήταν πολύ πιο ανοιχτό στο να δεχθεί τη συγκεκριμένη δουλειά, ακόμη περισσότερο από τους Έλληνες.

Ανέβαιναν και στη σκηνή;

Εγώ τους φώναζα. Κι ερχόντουσαν. Φώναζα και στις παραστάσεις στην Ελλάδα, αλλά δεν ερχόντουσαν. Θα μου πεις “ποιος θα κατέβει στην Επίδαυρο;”, λογικό. Ήταν πολύ ωραίο το κοινό. Συμμετείχε και ήταν πολύ θερμό μετά στα σχόλιά του. Γι αυτό χαίρομαι πολύ που θα πάμε του χρόνου (στη Νέα Υόρκη) με τον “Ίωνα”, το Πάσχα.

Πώς νιώθετε γι αυτό;

Χαίρομαι πάρα πολύ, γιατί τώρα αισθάνομαι ότι έχω πάρει μια μυρωδιά από το κοινό.

Έχει φύγει και το άγχος του άγνωστου;

Να σου πω ότι δεν έχω και πολύ καλή σχέση με το άγχος. Είμαι ένας άνθρωπος που μπορεί να καίγεται γύρω μου το σύμπαν και να είμαι ψύχραιμος. Πάντως ναι, ήταν πολύ σημαντική εμπειρία, γιατί νομίζω ξέρουμε τώρα που να στοχεύσουμε με τον Ίωνα.

Δεν μπορώ να αποχωριστώ αυτή τη χώρα για πολύ καιρό, αρχίζω και παθαίνω πολύ ισχυρά σύνδρομα στέρησης ήλιου και θάλασσας

Θα φεύγατε στο εξωτερικό; Π.χ. στην Αμερική, να κυνηγήσετε το αμερικανικό όνειρο;

Το αμερικανικό όνειρο το σιχαίνομαι κατ’ αρχάς από τη φύση του. Το αμερικανικό όνειρο βασίζεται σε ένα “εγώ μπορώ, I can do it by myself” πράγμα, που εγώ δεν το πιστεύω. Το θέατρο δεν είναι “I can do it by myself”. Αν πας στο θέατρο με το σκεπτικό ότι “you can do it by yourself”, έχεις φύγει, σε έχει ξεράσει. Το θέατρο είναι ομαδικό άθλημα. Οπότε όχι, δεν θα το έκανα ποτέ ρε γαμώτο. Δεν μπορώ να αποχωριστώ αυτή τη χώρα για πολύ καιρό, αρχίζω και παθαίνω πολύ ισχυρά σύνδρομα στέρησης ήλιου και θάλασσας. Και να σου πω και κάτι; Δεν μου αρέσει το αμερικανικό θέατρο. Το αμερικανικό θέατρο είναι άτολμο, είναι παντού ή stand-up comedy ή personal stories διαφόρων ανθρώπων σε ένα μικρόφωνο ή τέταρτος τοίχος. Κλασσικά θεάματα, κλασσικά έργα, κλασσικά ανεβασμένα, και μιούζικαλ. Δηλαδή είναι ένας χώρος που δεν αισθάνομαι ότι μπορώ να ανήκω. Τώρα, το σουρεαλιστικό όνειρο του κινηματογράφου κι όλο αυτό το πράγμα δεν το συζητάω καν. Είναι σουρεαλιστικό, δεν είναι πραγματικό όνειρο αυτό κατά τη γνώμη μου.

Ο κινηματογράφος γενικά;

Γενικά με ενδιαφέρει πολύ ο κινηματογράφος.

Τι σας γοητεύει στο αρχαίο δράμα;

Θεωρώ ότι οι ιστορίες επικοινωνούν με το κέντρο της ψυχής μας άμεσα, χωρίς κάποιες εξαιρετικές και πολύ βαθιές κουρτίνες που φόρεσε το ψυχολογικό θεάτρο μετά. Θεωρώ ότι το αρχαίο δράμα είναι γυμνό και, όταν επικοινωνηθεί από σκηνής καθαρά, δεν υπάρχει άνθρωπος που να μην τον πιάνει στο κέντρο της ψυχής του. Και γι αυτό νομίζω ότι τα συζητάμε όλα αυτά τα έργα 2500 χρόνια μετά, και παίζονται κάθε χρόνο, και διασκευάζονται κάθε χρόνο. Πραγματεύονται αρχετυπικά πράγματα, δηλαδή “σκότωσα τη μάνα μου”, “σκότωσα τον πατέρα μου” ή “έχω κάνει παιδιά με τη μάνα μου και δεν το ξέρω”, “μου σκότωσες τον πατέρα, έρχομαι να σε σκοτώσω”, πράγματα τελείως πρώτα. Και αφού είναι πρώτα, είναι και παντοτινά, δηλαδή δεν φεύγουν.

Με τον Κώστα Γάκη και την Αθηνά Μουστάκα έχετε ιδρύσει την ομάδα Ιδέα. Τι σας ενώνει; Ποια είναι τα κοινά σας όνειρα;

Μας ενώνει μια μεγάλη αγάπη. Μας ενώνουν χρόνια σκληρής δουλειάς πια. Μας ενώνει κι ένα κοινό όραμα, το οποίο λέει ότι το θέατρο απευθύνεται σε όλους, το θέατρο αφορά όλους και το θέατρο μπορεί να επηρεάσει τα πράγματα γύρω μας. Να φέρει ξανά την ομορφιά, τη ζεστασιά, την επικοινωνία, μια πολιτική θέση.

Είναι πολιτικό το θέατρο;

Οφείλει να είναι πολιτικό το θέατρο. Ούτε κομματικό, ούτε στρατευμένο με την έννοια της στρατευμένης τέχνης. Αλλά πώς μπορεί να μην είναι; Όταν δεν είναι πολιτικό το θέατρο, δεν είναι πολιτικά σκεπτόμενος ή δεν έχει πολιτική βούληση ο καλλιτέχνης. Που εγώ δεν μπορώ να το καταλάβω, ειδικά σήμερα που ο κόσμος καίγεται. Πώς γίνεται ένας καλλιτέχνης να μην έχει μια πολιτική ματιά στα πράγματα;

Κάποιος ρόλος που θα θέλατε να υποδυθείτε;

Πάντα σε αυτά τα πράγματα, μου αρέσει να το σκέφτομαι σε σχέση με άλλους ανθρώπους. Θα σου πω να παίξω τον Άμλετ. Αν μου πεις έναν θίασο κι έναν σκηνοθέτη στην τύχη, πολύ πιθανόν να μην θέλω. Οπότε δεν ξέρω. Σίγουρα θέλω να ασχοληθώ με κάποιο έργο του Τσέχωφ κάποια στιγμή.

Το πιο παράτολμο πράγμα που έχετε κάνει στο θέατρο;

Κατ’ αρχάς παράτολμο κι επικίνδυνο είναι ότι πήραμε αυτό το θέατρο και αποφασίσαμε να το τρέχουμε εμείς, το οποίο επιχειρηματικά είναι μία τρέλα. Συζητούσαμε πρόσφατα με τον φίλο μου τον Πάνο Βλάχο που είχαμε πάει μια περιοδεία με τον Οδυσσεβάχ της Καλογεροπούλου το 2012 -ο Πάνος ήταν ο Οδυσσεβάχ κι εγώ ήμουν ο Μαρούφ, ο κολλητός του που έκανε συνέχεια τρέλες- και σε μια σκηνή τρώγαμε λωτό στη χώρα των λωτοφάγων και τρελαινόμασταν. Παίζαμε στην Κυπαρισσία και, τη στιγμή που τρελαινόμασταν, εγώ κατέβηκα από τη σκηνή και βούτηξα στη θάλασσα γιατί ήμασταν δίπλα στον λιμενοβραχίονα. Βούτηξα υποτίθεται από την τρέλα μου, βούτηξε κι ο Πάνος και δεν μπορούσαμε να ανέβουμε, γιατί ήταν ψηλά και δεν φτάναμε. Τελικά ήρθε ο υπόλοιπος θίασος και μας ανέβασε. Τέτοια ιστορία. Την οποία την είχα ξεχάσει και τη συζητήσαμε πρόσφατα. Αυτό ήταν αρκετά παράτολμο τώρα που το σκέφτομαι από απόσταση.

Ένα πράγμα που θα αλλάζατε στην Αθήνα;

Πράσινο, ρε παιδιά. Λίγο πράσινο. Αναγκάστηκα να μετακομίσω εκτός Αθήνας γι αυτό το λόγο. Μεγάλωσα στον Άλιμο, μετά έμενα στο κέντρο κι έφυγα εξαιτίας αυτού. Δεν υπάρχει πράσινο καθόλου. Πότε θα πεζοδρομηθεί αυτή η ιστορία, να δούμε μήπως κάτι γίνει; Είναι κρίμα, γιατί η Αθήνα είναι μία από τις πιο δραστήριες πρωτεύουσες της Ευρώπης, και είναι από τις πιο άσχημες. Έχω πάει σχεδόν σε όλες τις πρωτεύουσες της Ευρώπης κι έχουν όλες ένα ωραίο ιστορικό κέντρο. Εμείς δεν έχουμε. Αυτά θα ήθελα να αλλάξω.

Τι σημαίνει ευτυχία για εσάς;

Να είμαι με ανθρώπους που αγαπώ και κοντά στη θάλασσα.