Η Μάρθα Φριντζήλα θέλει 33 χρόνια για να ανατρέψει τον τρόπο που αντιμετωπίζουμε το αρχαίο δράμα

Γεννήθηκε στην πατρίδα του Αισχύλου, την Ελευσίνα. Εκεί, έξι χρόνια πριν, ίδρυσε το Αττικό Σχολείο Αρχαίου Δράματος. Ο Αισχύλος θα την βαπτίσει τώρα και στην άλλη πατρίδα της τραγωδίας, την Επίδαυρο. Τίποτε από όλα αυτά δεν μοιάζει τυχαίο για τη Μάρθα Φριντζήλα.

Πάνε 15 χρόνια από την παρθενική ενασχόληση της με το αρχαίο δράμα και οι συγκινήσεις που της προκαλεί ανανεώνονται διαρκώς. «Είναι μεγαλειώδης ποίηση. Και μέσα από αυτό βρήκα έναν τρόπο να παρηγορήσω τη ζωή μου» λέει μερικές ημέρες πριν από την πρεμιέρα του «Προμηθέα δεσμώτη» στο Μικρό Θέατρο της Αρχαίας Επιδαύρου. Η περσινή της παρουσία στο πρόγραμμα του Λυκείου Επιδαύρου με τις «Βάκχες» – μια ακόμα εργασία του Αττικού Σχολείου – την έφερε ένα βήμα πιο κοντά στα αργολικά θέατρα. «Είχαμε καταθέσει πρόταση για μια παράσταση στη μεγάλη Επίδαυρο. Τελικά, εγκρίθηκε η παρουσία μας στο μικρό θέατρο. Πλέον συνειδητοποιώ πως πιο πολύ μετράει η λαχτάρα μας να ειπωθεί αυτό το έργο».

_{Μαθήματα υποκριτικής με προσωπείοστο Αττικό Σχολείο από το Σίμο Κακάλα, το καλοκαίρι του 2016.} 

Η ματιά της για τον Προμηθέα έχει πια “καθαρίσει” από τις στερεοτυπικές αναγνώσεις. Παλαιότερα, η Μάρθα Φριντζήλα αντιμετώπιζε τον αισχυλικό ήρωα ως έναν θεό της επανάστασης, ένα σύμβολο αντίστασης στην εξουσία. Εδώ τον διαβάζει «σαν μια κάθετη ύπαρξη ανάμεσα σε θεούς κι ανθρώπους, εκείνον που αρνήθηκε τους θεούς κι αγάπησε τον άνθρωπο».

Μαζί με το Νίκο Καραθάνο, τον παλιό και καλό συνεργάτη της που ερμηνεύει τον ομώνυμο ήρωα (σε αντικατάσταση του Δημήτρη Καταλειφού που αποχώρησε) αναγνωρίζουν στον Προμηθέα «ένα κάλεσμα για να ακούσουμε τον άνθρωπο. Η ιστορία των ανθρώπων δεν πρέπει ποτέ να πάψει ν’ ακούγεται, έχουμε ανάγκη να θυμόμαστε πως ξεκίνησαν όλα. Και, ας το παραδεχτούμε, κείμενα σαν του Προμηθέα δεσμώτη, είναι ο τρόπος να κατακτήσουμε κάποιας μορφής αθανασία. Αυτά τα έργα είναι η μοναδική μας πατρίδα» λέει η Μάρθα Φριντζήλα. 

_{Το βλέμμα του Νίκου Καραθάνου στον «Προμηθέα δεσμώτη».} 

Η σχέση της με το αρχαίο δράμα ενδυναμώθηκε από το 2012 – οπότε και πρωτοστάτησε στην ίδρυση του Αττικού Σχολείου στην Ελευσίνα σε μια προσπάθεια να καλυφθεί το εκπαιδευτικό κοινό στο αρχαίο δράμα. «Αποφασίσαμε να εκπαιδεύσουμε το ίδιο το κοινό, δεν απευθυνθήκαμε τόσο σε επαγγελματίες, όσο θεατές που θελήσαμε να βάλουμε στην κουζίνα του θεάτρου» θυμάται η ηθοποιός, σκηνοθέτις και καλλιτεχνική υπεύθυνη της ομάδας Baumstrasse. «Θελήσαμε να μειώσουμε την απόσταση από τη μουσειακή αντίληψη που διατηρούμε για το αρχαίο δράμα. Να ακυρώσουμε την αγκιλωμένη άποψη που θέλει “να μην ακουμπάμε τις τραγωδίες”».

Εξι χρόνια μετά, 150 μαθητές σε καθέναν από τους ετήσιους κύκλους μαθημάτων, συνεργασίες με πανεπιστημιακά ιδρύματα του εξωτερικού και η πρόσφατη ένταξη του σχολείου στο Διεθνές Δίκτυο του υπουργείου Πολιτισμού για το αρχαίο δράμα είναι ο πρώτος απολογισμός των επιτευγμάτων του.

_{Μάθημα κινησιολογίας στο Αττικό Σχολείο από τη Χαρά Κότσαλη.}

Ωστόσο, μέχρι πρότινος η προσπάθεια συνεχίζει μοναχική αφού όπως αποκαλύπτει η Μάρθα Φριντζήλα «μπορεί το ΥΠΠΟ να θέλει να δώσει διαστάσεις στο δίκτυο αρχαίου δράματος ως όχημα εισαγωγής και εξαγωγής τέχνης, όμως η τοπική αυτοδιοίκηση δεν έχει ίχνος από αυτόν τον ρομαντισμό. Δεν μας βοηθούν και δεν μας στηρίζουν, απλώς μας ανέχονται» διαμαρτύρεται – την ώρα δε, που η Ελευσίνα προετοιμάζεται να γίνει Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης για το 2021.

Παρά την όποια πρόοδο, η υπόθεση «αρχαίο δράμα» παραμένει δύσκολη στην Ελλάδα, εκτιμά η Φριντζήλα. «Το αντιμετωπίζουμε με φοβία, με καχυποψία και το χειρότερο: Με γνώμη για όλα! Διατυπώνουμε γνώμη δίχως γνώση! Διατυπώνουμε άποψη για το αν ο Βασίλιεφ έπραξε σωστά. Αντιλαμβάνεστε πως όλο αυτό το κατασκεύασμα θέλει πολύ χρόνο για να ανατραπεί».

Συγκεκριμένα θέλει 33 χρόνια. Οσα αντιστοιχούν στις σωζώμενες αρχαίες τραγωδίες, όπως λέει και η σκηνοθέτις. «Δυστυχώς δεν έχουμε τη δύναμη να επηρεάζουμε μαζικά. Ομως θέλουμε να πιστεύουμε πως το Αττικό Σχολείο λειτουργεί σαν εργαστήριο παραγωγής ενός υιού που μολύνει με τις αξίες του αρχαίου δράματος όσο πιο πολύ μπορεί».

_{Η Κόρα Καρβούνη ως Ιώ στην πρωταγωνιστική ομάδα του «Προμηθέα δεσμώτη».} 

Για την παράσταση του «Προμηθέα δεσμώτη» που ανεβαίνει στις 3 και 4 Αυγούστου στο Μικρό Θέατρο της Επιδαύρου αυτό το εργαστήριο δεν θα λειτουργήσει μεταφορικά αλλά πρακτικά. Η τεχνική ομάδα του Baumstrasse κατασκευάζει μια σειρά από τελετουργικές μάσκες που θα ορίσουν αισθητικά το ανέβασμα με πρωταγωνιστές τους Νίκο Καραθάνο, Κόρα Καρβούνη, Κώστα Βασαρδάνη, Γιώργο Βουρδάμη και Μιχάλη Πανάδη. Κατά τα άλλα, το πρόκριμα για τον «Προμηθέα δεσμώτη» ανήκει στο λόγο (σε νέα μετάφραση της Νικολέττας Φριντζήλα) και τη μουσική (του Βασίλη Μαντζούκη σε διδασκαλία της Μαρίνας Σάττι).