Παύλος Χαϊκάλης: Ο κόσμος δεν αντέχει την αλήθεια

Επιστρέφετε για άλλη μια χρονιά στον…«τόπο του εγκλήματος». Τί σηματοδοτεί για εσάς αυτή η επιστροφή;

Άλλη μια χρονιά προσφοράς γέλιου στις γενιές που δεν το έχουν δει. Μια ανάγκη συνύπαρξης με κύριο γνώμονα να βελτιώσουμε την παράσταση, τους εαυτούς μας και το κοινό.

Γιατί η παράσταση «Ψέμα στο Ψέμα» έχει κερδίσει το αθηναϊκό κοινό;

Είναι μια σπάνια κωμωδία που την έχουμε υπηρετήσει με τον καλύτερο – για μένα – υποκριτικό τρόπο, αναδεικνύοντας το μεγαλοφυές του έργου και δημιουργώντας ανάμνηση στο κοινό, σε τέτοιο βαθμό, που θα το ακολουθεί για πολλά χρονιά.

Με τον Πέτρο Φιλιππίδη έχουμε κοινό κώδικα και είμαστε ένα σπάνιο δίδυμο

Για το ευρύ κοινό εσείς και ο Πέτρος Φιλιππίδης αποτελείτε ένα ισχυρό καλλιτεχνικό δίδυμο, από αυτά που πλέον σπανίζουν στο χώρο. Αλήθεια πώς θα περιγράφατε εσείς αυτή τη σχέση;

Με τον Πέτρο νομίζω ότι είμαστε δύο ηθοποιοί με κοινό κώδικα, αγάπη για το θέατρο, κοινά οράματα, κοινές απόψεις και όντως σαν δίδυμο είμαστε σπάνιο. Άλλο σπάνιο φαινόμενο επίσης είναι ότι έρχεται ο κόσμος και μας βλέπει. Γιατί υπάρχουν τόσο σπουδαίοι ηθοποιοί σήμερα, ειδικά κωμικοί, που μας κάνει εντύπωση ότι μας προτιμά το κοινό.

Τί απαιτείται για να επιβιώσουν στο χρόνο τέτοιες σχέσεις – συνεργασίες; Ποιά είναι η δική σας «συνταγή»;

Η αλήθεια είναι ότι δεν επιβιώνουν τέτοιες συνεργασίες σήμερα γιατί ο κάθε ένας θέλει να ορίζεται ως πρωταγωνιστής. Και επειδή όντως υπάρχουν τόσο πολλοί και σπουδαίοι πρωταγωνιστές, η συνταγή είναι στην ένωση τους. Λιγάκι δύσκολο, αλλά όχι ακατόρθωτο.

Η παράσταση στο θέατρο Μουσούρη πραγματεύεται την έννοια του ψέματος και το πώς ξεκινώντας από ένα μικρό ψέμα οδηγείται κανείς σε απανωτά μπερδέματα και παρεξηγήσεις. Ποια είναι η δική σας άποψη για το ψέμα; Υπάρχουν περιπτώσεις που το δικαιολογείτε;

Το ψέμα είναι εκπρόσωπος του αρνητικού στη ζωή μας. Είναι κολακεία, δικαιολογία, κάλυψη, συμφέρον και ό,τι άλλο μπορεί να σβήσει την αλήθεια. Που όσο και να καλύπτεται μέσα σ’ ένα βουνό από ψέματα, μόλις ανασυρθεί, το βάρος της θα ισοπεδώσει το βουνό. Και θα καταρρεύσουν όλα. Όμως εμείς συνεχίζουμε τα ψέματα γιατί αυτό θεωρούμε τροφή στο σήμερα. Και σε καμιά περίπτωση δεν δικαιολογείται το ψέμα.

Περά από το ψέμα, η πολιτική είναι συμφέρον. Και στο συμφέρον η αλήθεια δεν χωρά.

Έχετε σκεφτεί ποτέ ότι η ειλικρίνεια είναι υπερ-εκτιμημένη;

Ποτέ δεν πίστεψα ότι η αλήθεια είναι υπερεκτιμημένη. Θα πρέπει να την αναζητάμε όσο δύσκολο κι αν είναι να τη βρούμε.

Τελικά τι είναι προτιμότερο; Να ζούμε ευτυχισμένοι μέσα σ’ ένα ωραίο ψέμα ή ν’ αναζητούμε την αλήθεια ακόμα και εάν είναι δυσάρεστη;

Είναι σαν να με ρωτάτε αν είναι καλύτερο στην Ιθάκη ο Καβάφης να  προτείνει τον προορισμό ή το ταξίδι. Φυσικά είναι καλύτερη η αλήθεια μέσα στη δυσκολία της, από την επιδερμικότητα ενός ψέματος. Απλά η αλήθεια που όλοι, τύποις, επιζητούμε φοβίζει γιατί δεν αντέχεται.

Στην ιστορία της χώρας μας το ψέμα και η πολιτική συμβαδίζουν. Ενίοτε δε, ταυτίζονται. Έχοντας προσωπική εμπειρία από τον χώρο της πολιτικής πώς το ερμηνεύετε αυτό;  

Ο Γάιος Πετρώνιος (Ρωμαίος συγγραφέας 1ο μ.Χ αιώνα) έλεγε «Ο λαός θέλει να εξαπατηθεί. Ασ’ τον  λοιπόν να εξαπατηθεί». Δεν αντέχει ο κόσμος την αλήθεια. Και πέρα από το ψέμα, η πολιτική είναι συμφέρον. Και στο συμφέρον η αλήθεια δεν χωρά.

Σε μια εποχή που το ψέμα στο πολιτικό και κοινωνικό επίπεδο τείνει να αποτελέσει κανονικότητα – όπως άλλωστε δείχνει η κυριαρχία των “fake news” – είναι ουτοπικό ν΄ αναζητάμε την αλήθεια; Τί θα μπορούσε να αποτελέσει «ασπίδα» μας στον αγώνα για την αναζήτηση της αλήθειας;

Η αναζήτηση της αληθείας που όλοι ψάχνουμε έχει μακρύ δρόμο. Γεμάτο από ερωτήματα που θέλουν απαντήσεις. Το «γνώθι σαυτόν» είναι η υπέρτατη αλήθεια και η αρχή που πρέπει να κάνει κανείς δώρο στον εαυτό του. Αλλά τρομάζει, όπως είπα, αυτή η ανακάλυψη. Οπότε γυρίζουμε στα εύκολα. Να χωνεύουμε ό,τι μας σερβίρεται και να δικαιολογούμε τον εαυτό μας πιστεύοντας ότι πάντα φταίνε οι άλλοι και όχι εμείς.