Οι Μάγισσες της Σμύρνης, της Μάρας Μειμαρίδη στο Παλλάς

Το πολυδιαβασμένο ατμοσφαιρικό βιβλίο της Μάρας Μειμαρίδη, που καθήλωσε περισσότερους από 1.000.000 αναγνώστες παγκοσμίως, και ενθουσίασε στη μεταφορά του στην μικρή οθόνη από τον Κώστα Κουτσομύτη το 2005, μας μεταφέρει στα τέλη του 19ου αιώνα στη Σμύρνη, σε μια ιστορία γεμάτη πάθη, μάγια, ξόρκια, αρώματα και έρωτες. Μια ιστορία που που όπως αναφέρει και η ίδια η συγγραφέας αγαπήθηκε τόσο πολύ απο το κοινό γιατί είναι πέρα για πέρα αληθινή…

Μια παραγωγή που αποτελείται από έναν θίασο δημοφιλών ηθοποιών και μια ομάδα σπουδαίων συντελεστών, προσεκτικά επιλεγμένους από τον σκηνοθέτη Σταμάτη Φασουλή και τον Διευθύνοντα Σύμβουλο των «Θεατρικών Σκηνών», Πάνο Κατσαρίδη, οι οποίοι από την πρώτη κιόλας μέρα που ξεκίνησαν τις συζητήσεις για το ανέβασμα του έργου, κατέληξαν στο συγκεκριμένο καστ και είναι σίγουροι, ήδη, πως η απόφασή τους αυτή θα τους δικαιώσει.

Στην παράσταση πρωταγωνιστούν η Μαρία Καβογιάννη στον ρόλο της Ευθαλίας, η Σμαράγδα Καρύδη στον ρόλο της Κατίνας, που μαγεύει τους Μέμο Μπεγνή (Κωνσταντίνο) και Μελέτη Ηλία (Σύριο Καραμάνο). Στον κομβικό ρόλο της μάγισσας Αττάρτης, η Μίρκα Παπακωνσταντίνου, καθώς κι ένα σύνολο 21 ηθοποιών ακόμα, που πλαισιώνουν την παραγωγή.

Το βιβλίο της Μάρας Μειμαρίδη που κυκλοφόρησε την 1η Απριλίου του 2002, αφηγείται την ιστορία της Κατίνας, μιας φτωχής, έξυπνης κι αδίστακτης Σμυρνιάς, η οποία ξεκίνησε από την Καππαδοκία και έφτασε στη Σμύρνη με τη μάνα της, την Ευθαλία, χωρίς περιουσία, κι εκεί χάρη στην πίστη της στη μαγεία και στη δύναμη της ψυχής της, κατάφερε να να παντρευτεί τρεις, από τους πιο περιζήτητους και πλούσιους άντρες στη Σμύρνη. Η ζωή της αλλάζει όταν γνωρίζει την Αττάρτη, μια Τούρκα μάγισσα, που την παίρνει υπό την προστασία της. Έτσι, η Κατίνα βάζει στόχο να ανέβει ψηλά.

Ερωτικά φίλτρα, μπουγιούμ, λιώματα και μαγικά που ποτέ δεν κάνουν λάθος, την οδηγούν μια μέρα να γίνει αρχόντισσα όλης της Σμύρνης. Εκατό χρόνια μετά, σ’ ένα σκονισμένο μπαουλάκι στο σπίτι της Αίγινας, βρίσκονται πια οι γραφές, τα ξόρκια και τα μαγικά της, έτοιμα να διηγηθούν μια ολόκληρη ιστορία από την αρχή…

«Αυτό που ιντριγκάρει τους αναγνώστες σε αυτό το βιβλίο είναι το θέμα της μεταφυσικής», αναφέρει η συγγραφέας, η οποία στο φουαγιέ του Παλλάς έχει στήσει μερικά απο τα προσωπικά είδη της Κατίνας Καραμάνου, που κατάφερε να διαφυλάξει ερχόμενη από την Σμύρνη, εννιά μήνες πριν την καταστροφή της. Όλα αυτά τα αντικείμενα, μαζί με τα τετράδια της, που περιείχαν μαγικά σε διάφορες γλώσσες, από τούρκικα μέχρι αραβικά, βρέθηκαν, λοιπόν, στο σπίτι που αγοράστηκε από την ίδια την Κατίνα στην Αίγινα και στη συνέχεια στα χέρια της συγγραφέως που επί χρόνια προσπαθούσε να μεταφράσει. Και τη συνέχεια την ξέρουμε… Η ιστορία της Κατίνας γίνεται βιβλίο.

Ο Σταμάτης Φασουλής, ο οποίος ανέλαβε τη θεατρική απόδοση και τη σκηνοθεσία, αναφέρει πως αρχικά έπρεπε μαζί με την Μάρα Μειμαρίδη να αποφασίσουν τί είναι περιττό και τί απαραίτητο για τη δράση πάνω στη σκηνή. Έφτιαξαν έτσι μαζί τον σκελετό του έργου έτσι ώστε να περιέχει τα πάντα, χωρίς όμως να τα περιγράφει. «Πράγματα που στο βιβλίο γίνονται με μια περιγραφή, στο θέατρο πρέπει να γίνουν ατάκες!», τονίζει. «Αυτό που πρέπει να βγει είναι η βαθιά ατμόσφαιρα του έργου, της μνήμης, του παλιού κειμένου, της παλιάς πόλης… Έχουμε συνηθίσει να συνηφαίνουμε τη Σμύρνη με μια κατεστραμμένη πόλη. Σε αυτό το έργο, όμως, τη ζούμε στην άνθισή της!».

Με αυτό τον τρόπο λοιπόν, αντιλαμβανόμαστε, ως θεατές, πολύ καλύτερα, τί χάθηκε μαζί με την καταστροφή της πόλης, γιατί δεν χάθηκαν μόνο ζωές, αλλά και τρόποι ζωής. «Περιοριστήκαμε περισσότερο στην ατμόσφαιρα, παρά σε… μαγικές συνταγές. Θέλαμε η ατμόσφαιρα να έχει κάτι το υπερβατικό, το απόκοσμο και συγχρόνως οικείο!». 

Ο σκηνοθέτης Σταμάτης Φασουλής, μίλησε πέρα από την ατμοσφαιρικότητα του έργου και για τους χαρακτήρες του και για το πόσο σημαντικό είναι για τον ίδιο, καθώς και για το τελικό αποτέλεσμα της παράστασης, ο κάθε ηθοποιός που εμφανίζεται πάνω στη σκηνή να ενσαρκώνει έναν χαρακτήρα που έχει μια σημαντική ιστορία, παλιά και άγνωστη και συγχρόνως να θυμίζει, στον καθένα από εμάς, ό,τι άφησε πίσω του.

«Εγώ είμαι ή μάλλον θα προσπαθήσω να είμαι η μάγισσα Αττάρτη, σε αυτό το έργο. Δεν έχω μεγάλη σχέση με το μεταφυσικό στοιχείο στην πραγματική μου ζωή, όμως αυτό που κρατάω από το κείμενο, είναι μικρές φράσεις της Αττάρτης, που με καλύπτουν πολύ περισσότερο!», αναφέρει η Μίρκα Παπακωνσταντίνου, σχετικά με την παράσταση.

Η Σμαράγδα Καρύδη στον ρόλο της Κατίνας, «μιας γυναίκας μυστηριώδους, ερωτικής και ερωτεύσιμης, πανέξυπνης και αρκετά σκληρής, σε ορισμένες περιπτώσεις» όπως αναφέρει και η ίδια, θεωρεί πως κάνει την υπέρβασή της ενσαρκώνοντάς την, μιας και φαινομενικά είναι ένας χαρακτήρας που δεν της ταιριάζει τόσο, ωστόσο “δουλεύοντάς” τον, καταλήγει πως έχει κάποια από τα χαρακτηριστικά αυτής της γυναίκας, τα οποία πλέον αναγνωρίζει. «Στη ζωή μου είμαι ορθολογίστρια και προσπαθώ όλα να τα εξηγώ με την λογική και με βάση την επιστήμη, όμως όλοι όσοι ασχολούμαστε με το θέατρο έχουμε μια κάποια σχέση με το μεταφυσικό, γιατί είναι ένας χώρος που γίνονται πολλά μαγικά και θέλει πίστη και από όσους μας παρακολουθούν αλλά και από εμάς τους ίδιους!».

Ο Μέμος Μπεγνής στον ρόλο του Κωνσταντίνου Καραμάνου, ενός άντρα που ανήκει σε μια από τις πιο επιφανείς και πλούσιες οικογένειες της Σμύρνης, ο οποίος πέφτει στα “δίχτυα” –  ξόρκια της Κατίνας. «Το μεταφυσικό είναι κάτι που με απασχολεί απο μικρή ηλικία κι έτσι ενθουσιάστηκα όταν μου πρότειναν να είμαι μερος αυτής της παράστασης», επισημαίνει.

Η Μαρία Καβογιάννη επιστρέφει, σχεδόν 13 χρόνια μετά την μεταφορά του βιβλίου στην μικρή οθόνη, αυτή τη φορά στο θεατρικό σανίδι στον ίδιο ρόλο, αυτόν της Ευθαλίας, της μαμάς της Κατίνας. «Νιώθω πως μετουσιωνόμαστε σε αυτούς τους ήρωες, ενσαρκώνοντάς τους. Εύχομαι να κάνουμε πράγματα μαγικά, πάνω στη σκηνή, όσο μαγικό είναι πραγματικά και αυτό το έργο!».

Ο Μελέτης Ηλίας με τη σειρά του, στον ρόλο του Σύριου Καραμάνου, θεώρησε μεγάλο σημάδι και θετικό οιωνο, ότι βρέθηκε στην Πέργαμο στη Σμυρνη, λίγο μετά αφού έλαβε την πρόταση να συμμετάσχει στην παραγωγή αυτή.

Η Νικολέτα Βλαβιανού ενσαρκώνει τον ρόλο της ξαδέρφης Φούλας, μιας «Σμυρνιάς καμωματούς της προκοπής», όπως αποκαλεί η ίδια τον εαυτό της στο έργο. «Με έναν τρόπο νιώθω πως το μεταφυσικό είναι μέσα μας και χαίρομαι που συμμετέχω σε ένα έργο που σχετίζεται με αυτό!», λέει η ηθοποιός.

Η σκηνογράφος Αθανασία Σμαραγδή, μιλώντας για την παράσταση, εξηγεί πως δουλειά του σκηνογράφου είναι να υπηρετήσει το όραμα του σκηνοθέτη και τεχνικά αλλά και εικαστικά. Αυτό που είχαν ως στόχο, ήταν να κατασκευάσουν ένα ερμηνευτικό σκηνικό που να εγείρει συναισθήματα, ενώνοντας την Ελλάδα και τη Σμύρνη, σε ένα ταξίδι, στο οποίο μεταφερόμαστε “ζωντανά”, απο τη θάλασσα στη στεριά και στις γειτονιές της πόλης.

Η Ντένη Βαχλιώτη σκιαγραφεί ενδυματολογικά τους χαρακτήρες και τις ιστορίες τους, όχι με μια προσέγγιση νατουραλιστική και μια μουσειακή απεικόνιση, αλλά μια προσέγγιση που να βγάζει την ατμόσφαιρα της εποχής, του κάθε χαρακτήρα, των σχέσεών τους και να μεταφέρει, εν τέλει, το κοινό σε έναν μαγικό κόσμο. 

Την πρωτότυπη μουσική της παράστασης υπογράφει ο Θοδωρής Οικονόμου ταξιδεύοντας μας μουσικά στη Σμύρνη, τις λέσχες, στα φημισμένα καφέ της εποχής «Κε» και «Καφέ ντε Παρί» της πόλης. «Η Σμύρνη κουβαλάει τον ήχο της!» τονίζει ο ίδιος, «έχει το ηχόχρωμά της το νοσταλγικό, το γλυκό, που καταφέρνει να μας συγκινεί…».

Ο Δημήτρης Παπάζογλου, ο οποίος επιμελείται τις χορογραφίες της παράστασης, αναφέρει μεταξύ άλλων: «Ελπίζω ότι η παράστασή μας είναι ένα όνειρο που χρειάζεται η εποχή μας, για να ταξιδέψει σε κάτι που η Ελλάδα κουβαλάει μέσα της αλλά δεν το έχει στην πραγματικότητα…». Τέλος, ο Λευτέρης Παυλόπουλος αναλαμβάνει τους φωτισμούς και εύχεται να σταθεί αντάξιος του έργου, της σκηνοθεσίας, αλλά και ολόκληρης της παραγωγής.

Το μόνο σίγουρο, το οποίο οφείλουμε να παραδεχτούμε, είναι πως πρόκειται για μια παραγωγή φιλόδοξη, που θυμίζει αρκετά εποχές προ κρίσης και ευχόμαστε, με έναν… μαγικό τρόπο να πετύχει! Φυσικά να αναφέρουμε πως το Παλλάς θα διαθέτει υπέρτιτλους στα ελληνικά αλλά και στα αγγλικά!