Χαμογελάει συχνά. Στριμώχνει το δεξί του πόδι κάτω από το αριστερό καθώς κάθεται στην κεντρική καρέκλα του πάνελ ομιλητών. Εχουν περάσει 25 χρόνια από τότε που ο Δημήτρης Παπαϊωάννου θα απέτιε φόρο τιμής στο «Cafe Muller» της Πίνα Μπάους μέσα από την εμβληματική «Μήδεια» του. Και πολλά περισσότερα από την στιγμή που θα συνειδητοποιούσε «τι μπορεί να κάνει η ζωντανή τέχνη· ήμουν 19 χρονών, δεν κατάλαβα τίποτα αλλά η εμπειρία μου άλλαξε όλη μου τη ζωή», ομότιμη ενός πίνακα του Βαν Γκονγκ και μιας ταινίας του Ταρκόφσκι. Και πάλι αναφερόμενος στο «Cafe Muller», ο διεθνής μας χορογράφος δεν μπορεί να κρύψει τα ίχνη που έχει αφήσει η γλώσσα της Μπάους στη σκέψη και τη δουλειά του.
Και να που τώρα γίνεται ο πρώτος χορογράφος που δέχεται πρόσκληση από τη θρυλική της ομάδα, από το Χοροθέατρο του Βούπερταλ προκειμένου να δουλέψει με το ανθρώπινο δυναμικό της. Και να που ξαναβγάζει τις ξύλινες καρέκλες του «Cafe Muller» από τις σκονισμένες αποθήκες και πάνω τους χτίζει μια νέα χορογραφία, το «Since she» με συμπαραγωγό τη Στέγη του Ιδρύματος Ωνάση.
Ο Δημήτρης Παπαϊωάννου με την διευθύντρια Θεάτρου και Χορού της Στέγης του Ιδρύματος Ωνάση, Κάτια Αρφαρά.
Κι έτσι καθώς σήμερα κάθεται σε μια άλλη καρέκλα – με το βίντεο των αλαβάστρινων σωμάτων να παίζει πάνω από το κεφάλι του υπό τους ήχους της ελληνικής υπαίθρου – ο Παπαϊωάννου εκπέμπει μια ικανοποίηση· αν όχι μια περηφάνια.
Δεν του ήταν εύκολο να δεχθεί την πρόταση της Αντόλφ Μπάιντερ, της καλλιτεχνικής διευθύντριας του Tanztheater Wuppertal. Ηξερε από την αρχή πως ήταν «μια παγίδα, κάτι το επικίνδυνο που δεν χρειαζόμουν σε αυτή τη στιγμή της πορείας μου. Θα ήταν η πρώτη φορά που μια ομάδα χορευτών δεν με είχε διαλέξει να συνεργαστώ μαζί τους, θα έπρεπε να ενταχθώ σ’ ένα εντελώς καινούργιο περιβάλλον, να δουλέψω μέσα σε περιορισμένο χρόνο – μόλις 9 εβδομάδων» επισημαίνει. Αλλά από την άλλη, ομολογεί ότι «δεν θα μπορούσα να ανεχτώ τη σκέψη στο νεκροκρέβατο μου πως θα είχα αρνηθεί συνεργασία σ’ αυτή την ομάδα. Δεν μπορούσα να πω όχι γιατί αυτοί οι άνθρωποι με έκαναν να αγαπήσω ό,τι αγάπησα, με έμαθαν ό,τι έμαθα και με προκάλεσαν να αισθανθώ».
Υστερα, λοιπόν, από μια αμήχανη οντισιόν ανάμεσα σε χορευτές-θρύλους αλλά και νεότερα μέλη που συνέδραμαν την ομάδα μετά το θάνατο της Μπάους, ο Παπαϊάννου προχώρησε με 17 χορευτές του Βούπερταλ για να μπορεί πλέον να λέει πως αυτό που μοιράστηκε μαζί τους ήταν «αναντικατάστατο».
Μπαρμπαρα Κάουφμαν, Ασούζα Σεγιάμα, Μπριάννα Ο’ Μάρα, Φράνκο Σμιτ και Ολεγκ Στεπάνοφ από το Χοροθέατρο του Βούπερταλ.
Μα και οι ίδιοι οι χορευτές του περιγράφουν ψύχραιμα την ίδια υψηλή εμπειρία, παρότι μεταχειρίζονται άλλα λόγια. Η Ασούζα Σεγιάμα αντιμετώπισε τη συνεργασία με τον Ελληνα χορογράφο σαν μια ευκαιρία να αποδράσει «από την ασφαλή ζώνη» του ρεπερτορίου της Πίνα Μπάους. «Πρέπει να αλλάζουμε, να ξεβολευόμαστε. Με αυτές τις αξίες άλλωστε μεγαλώσαμε μέσα στην ομάδα». Η νεαρή Αμερικανίδα Μπριάννα Ο’ Μάρα απόλαυσε την πρωτόγνωρη εμπειρία να συνδιαλλέγεται με το δημιουργό μιας χορογραφίας – κάτι που δεν συμβαίνει από τότε που αιφνίδια πέθανε η ιδρύτρια του χοροθεάτρου Βούπερταλ – και μάλιστα «μέσα από μια δυναμική αισθητική φόρμα που δεν ξέραμε που πηγαίνει και πως θα εξελιχθεί». Ο συνάδελφος της Φράνκο Σμιτ, παρότι χρειάστηκε χρόνο να κατανοήσει τον τρόπο του Παπαϊωάννου, ελπίζει το «Since she» να επιβιώσει όπως και οι υπόλοιπες κλασικές χορογραφίες της σπουδαίας Πίνα Μπάους. Η Μπάρμπαρα Κάουφμαν, η διευθύντρια των προβών της παράστασης, πάντως, κάνει λόγο «για μια συνάντηση της Μπάους και του Παπαϊωάννου, για μια εμπλουτισμένη εμπειρία από δύο διαφορετικές υπάρξεις τέχνης».
Στην περίπτωση του «Since she» ο Δημήτρης Παπαϊωάννου λειτούργησε απολύτως δημοκρατικά, αντιμετωπίζοντας τους ερμηνευτές της ομάδας σαν συνδημιουργούς του έργου. «Δεν υπάρχει βηματολόγιο. Η προσωπικότητα, το ταλέντο, η ψυχική διαθεσιμότητα των χορευτών είναι υλικά που προτείνουν και που ο σκηνοθέτης καλεί να τα αξιοποποιήσει».
Αποστασιοποιημένος χρονικά από το δημιούργημα του το περιγράφει πλέον «σαν μια σειρά από ισορροπίες, οπτικές απάτες και εφευρέσεις του τίποτα που μπαίνουν σε μια σειρά για να μας οδηγήσουν σ’ ένα ταξίδι». Το ταξίδι αυτό είναι ένας ύμνος στον κόσμο και την κληρονομιά της Πίνα Μπάους, απόλυτα προσωπικός για τον Παπαϊωάννου, σαν τον θερμό χαιρετισμό που του είχε κάνει η ίδια η Μπάους όταν θα παρακολουθούσε στην Κωνσταντινούπουλη την πρώτη «Μήδεια» του. Και είναι αυτός ο συναισθηματισμός που τον συγκράτησε από τη ιεροσυλία. «Από υπερβολική αγάπη ήμουν λιγότερο ιερόσυλος. Περισσότερα στο επόμενο» δήλωνε νωρίτερα, αφήνοντας υποσχέσεις για μια νέα συνεργασία με το Tanztheater Wuppertal.
Το «Since she» – από καιρό sold out και μάλιστα σε χρόνο ρεκόρ – είναι η τρίτη συνεργασία του Παπαϊωάννου με τη Στέγη του Ιδρύματος Ωνάση μετά το «Still life» του 2014 και το «Great Tamer» του 2016 – και οι δύο παραγωγές που εκτόξευσαν το άστρο του στο εξωτερικό με δεκάδες σταθμούς ανά τον κόσμο.
