«Ρένα» του Αύγουστου Κορτώ: Είναι η Ελλάδα μια αιωνόβια πόρνη;

Θα ‘ναι πάνω από 100 ετών η Ρένα, η ηρωϊδα στο μυθιστόρημα του Αύγουστου Κορτώ, που είδε τα χρόνια της να πληθαίνουν μαζί με τα ταραγμένα χρόνια του 20ου αιώνα στην Ελλάδα. Μοιάζει δηλαδή, με ιδανική φιγούρα για να σκαρφαλώσει στη σκηνή, που τόσο αγαπάει – ειδικά τα τελευταία χρόνια – να διαβάζει τη νεοελληνική ιστορία μέσα από τα μάτια ενός προσώπου. Πρώτη φορά, όμως, το κάνει μέσα από το βλέμμα μιας γερασμένης πόρνης.

«Εχουμε επιστρέψει περήφανα στον ελληνοκεντρισμό – χωρίς αυτό να σημαίνει πως είχαμε απομακρυνθεί πολύ αυτόν. Απλώς η περίοδος της κρίσης μας ανάγκασε να το ομολογήσουμε. Και καθώς, σε αυτή τη χρονική συγκυρία, προσπαθούμε να γυρίσουμε σελίδα και να πάμε μπροστά, την ίδια ώρα κοιτάζουμε και στο παρελθόν μας. Καμιά φορά το ωραιοποιούμε κιόλας. Αλλά παρότι ξέρουμε ότι θα πονέσουμε, παλεύουμε να το ξορκίσουμε. Χρειάζεται να μετρήσουμε τους νεκρούς μας για να προχωρήσουμε· αρκεί να μην βαφτούμε από το αίμα τους, να μην κουβαλήσουμε τα μίση και τα πάθη τους» παρατηρεί η σκηνοθέτις Νικαίτη Κοντούρη, εξηγώντας τη θεατρική τάση που εκπροσωπεί η «Ρένα» της.

Φ

Η τελευταία συστήνεται, χωρίς αναστολές ως «παλιά πουτάνα»· γεννημένη στις αρχές του 20ου αιώνα, σ’ ένα μπουρδέλο της Ομόνοιας, μπαίνει με συνοπτικές διαδικασίες στον κόσμο της πορνείας κι από αυτό το βάθρο παρατηρεί τον κόσμο: Τη Μικρασιατική καταστροφή, τους παγκόσμιους πολέμους, τον εμφύλιο σπαραγμό, την Δικτατορία κ.ο.κ. Ο παραλληλισμός της προσωπικής με την ελληνική ιστορία είναι αναπόφευκτος: Η Ελλάδα ως γερασμένη πόρνη. Η Υρώ Μανέ που την υποδύεται – και που συνέλαβε την ιδέα της θεατρικής μεταφοράς της – ομολογεί πως το πρώτο πράγμα που σκέφτηκε διαβάζοντας το βιβλίο του Κορτώ ήταν αυτό: «Η Ρένα ματώνει, υποφέρει, μαρτυράει, πεινάει, προδίδεται και εκδίδεται αλλά μαζί με όλα αυτά ονειρεύεται, ερωτεύεται, αγαπάει και βρίσκει τρόπο να επιβιώσει. Αυτή δεν είναι η Ελλάδα; Ρημαγμένη και υποταγμένη; Ναι, αλλά ίσως όχι τόσο όσο νομίζουμε. Δεν είναι τυχαίο που η Ρένα τονίζει πως στον πόλεμο δεν πήγε ποτέ με Ιταλούς και Γερμανούς γιατί δεν ήθελε, όπως λέει, να υποτάξει το κορμί της. Δεν είναι τυχαίο πως βροντοφωνάζει “κανένα καπιταλισμό δεν θα βάλω στο μουνί μου δερβέναγα”».

_{Υρώ Μανέ.}

Από γραφής η «Ρένα» είναι ένα έργο πολιτικών αποχρώσεων και δεν αρνείται τη φύση του ούτε η σκηνική μεταφορά του. Με σκοπό να καταδείξει πόσο συνυφασμένη με την ελληνική ιστορική διαδρομή είναι η αφήγηση της Ρένας, η Νικαίτη Κοντούρη θα μας εισάγει στην παράσταση μέσα από ένα φιλμ με οπτικό υλικό γεμάτο από γεγονότα που σημάδεψαν αμετάκλητα τον 20ο αιώνα. «Το πρόσωπο, η Ρένα είναι η αφορμή για να διαβάσουμε ξανά τα συμβάντα. Παρόλα αυτά, δεν στοχεύουμε σε μια παράσταση ντοκουμέντο. Η Ρένα είναι μια θεότρελη περσόνα που μας προτρέπει να χαρούμε τη ζωή».

Η Υρώ Μανέ, υπενθυμίζει πως στον ταραχώδη βίο της Ρένας, τίποτα δεν στέκεται πιο δυνατό κι επιδραστικό από τον έρωτα. Και πως ακόμα και η σχέση της με το ΚΚΕ τροφοδοτείται από τον έρωτα που ζει με το Μάρκο, ένα νεαρό αγωνιστή. Στο πλευρό του στροβυλίζεται στη δίνη των γεγονότων. «Στο τέλος της ζωής της η Ρένα αναρωτιέται τι μένει από τις επαναστάσεις. Νομίζω πως η απάντηση της βρίσκεται στην αγάπη. Η Ρένα είναι ένα αθώο, πληθωρικό, γενναιόδωρο πλάσμα, που κινείται από την αγάπη για τον άνθρωπο και τη ζωή. Είναι ψυχάρα. Τι κι αν έχει φάει το πεζοδρόμιο με το κουτάλι; Τι κι αν η μάνα της την έβγαλε στο κλαρί όταν ήταν ακόμα κοριτσάκι 12 χρονών; Λειτουργεί απενοχοποιημένα και είναι συμφιλιωμένη με αυτό που κάνει. Το βλέμμα της προς τη ζωή είναι αθωωτικό».

_{Αγης Εμαννουήλ, Μιχάλης Αβρατόγλου, Υρώ Μανέ, Κωνσταντίνος Φάμης.}

Αυτή την ακραία ηρωίδα του περιθωρίου θα επιχειρήσει να αναδείξει η σκηνοθεσία της Κοντούρη. Βασισμένη στην διασκευή του Στέλιου Χατζηαδαμίδη – όπου το ακροατήριο στην αφήγηση της Ρένας είναι τρεις νέοι άνδρες – δοκιμάζει να φέρει στην επιφάνεια «την τρέλα αυτού του κειμένου. Η Ρένα είναι μια γυναίκα σε παραφορά λες και αγωνίζεται να προλάβει να τα πει όλα. Αξιοποιώντας τη θαυμαστή αμεσότητα της Υρώς Μανέ θέλω να μπούμε στο ρυθμό και στη δυναμική της γλώσσας της που καμιά φορά σοκάρει χωρίς, όμως, να γίνεται αγοραία».

Η παράσταση συμπεριλαμβάνεται στο χειμερινό ρεπερτόριο του Δημοτικού Θεάτρου Πειραιά και αναμένεται να κάνει πρεμιέρα στις 10 Δεκεμβρίου.