Βόλτα στα Μουσεία του κόσμου: από τον Λεονάρντο στον Άντυ Γουόρχολ

Οι χριστουγεννιάτικες γιορτές αποτελούν, διεθνώς, μια περίοδο όπου κορυφώνεται όχι μονάχα η κατανάλωση και η εμπορική κίνηση, αλλά και οι εκθέσεις τέχνης στα μεγάλα μουσεία του κόσμου, προσελκύοντας χιλιάδες επισκέπτες.

Έτσι, αν σκοπεύετε να ταξιδέψετε, στην Ευρώπη ή τις ΗΠΑ, δεν θα πρέπει να τις αφήσετε έξω από τον προγραμματισμό σας. Διαλέξαμε κάποιες από αυτές και σας τις παρουσιάζουμε…

Λεονάρντο ντα Βίντσι, 500 χρόνια

Με μια έκθεση αφιερωμένη στις επιστημονικές έρευνες του Λεονάρντο ντα Βίντσι, η Ιταλία προετοιμάζεται για το 2019, έτος που σηματοδοτεί την 500ή επέτειο από τον θάνατο του κορυφαίου στοχαστή και καλλιτέχνη της όψιμης Αναγέννησης. Στη Φλωρεντία και στο Μουσείο Uffizi παρουσιάζεται ένα από τα σημαντικότερα γραπτά του Ντα Βίντσι, ο Κώδικας Leicester, που χρονολογείται μεταξύ 1504 και 1508, και περιλαμβάνει 72 πυκνογραμμένες σελίδες με σημειώσεις και σχέδια σχετικά με την κίνηση του νερού, παρατηρήσεις που όχι μόνο συνέβαλαν στην κατανόηση αλλά και στην ζωγραφική απεικόνιση της φύσης. Γι’ αυτό άλλωστε και το νερό χαρακτηρίστηκε από τον Ντα Βίντσι «μικροσκόπιο της φύσης», φράση που δανείζεται και ο τίτλος της έκθεσης. Καθώς ο κώδικας ανήκει από το 1994 στον δισεκατομμυριούχο Μπιλ Γκέιτς, η έκθεση δίνει μεγάλο βάρος στη ψηφιακή καινοτομία: Τα σχέδια του Ντα Βίντσι αποκτούν κίνηση και προβάλλονται σε οθόνες, οι επισκέπτες μπορούν να «ξεφυλλίσουν» ηλεκτρονικά τον Κώδικα, να μεγεθύνουν τις σελίδες του και να διαβάσουν τη μεταγραφή τους. Παρά την απροθυμία των μεγάλων μουσείων να προχωρήσουν σε δανεισμούς ενόψει της επετείου, η σημαντικότερη έκθεση για την επέτειο προγραμματίζεται για τον φθινόπωρο του 2019 στο Λούβρο.

Il Codice Leicester di Leonardo da Vinci. L’acqua microscopio della Natura. Gli Uffizi, Φλωρεντία

Έως 20 Ιανουαρίου 2019

Πίτερ Μπρύγκελ, εμπειρία ζωής

Έκθεση από αυτές που μπορεί να δει κανείς μονάχα μια φορά μονάχα στη ζωή του αποτελεί η παρουσίαση του μεγαλύτερου μέρους του έργου του Πίτερ Μπρύγκελ του πρεσβύτερου (περίπου 1525/30-1569) στο Μουσείο Ιστορίας της Τέχνης της Βιέννης. Με αφορμή την 450ή επέτειο από τον θάνατό του, η έκθεση συγκεντρώνει 30 από τους συνολικά 40 σωζόμενους πίνακές του, καθώς και τα μισά από τα σωζόμενα χαρακτικά και σχέδιά του. Εκτός από τα έργα του φλαμανδού ζωγράφου που βρίσκονται στη Βιέννη (το Μουσείο Ιστορίας της Τέχνης κατέχει το 40% των ζωγραφικών του έργων), οι πίνακες της έκθεσης προέρχονται από συλλογές και μουσεία απ’ όλο τον κόσμο (Βέλγιο, Τσεχία, Ιταλία, Ισπανία, Ολλανδία, Γερμανία κ.α.)

Pieter Bruegel. Kunsthistorisches Museum, Βιέννη. Έως 13 Ιανουαρίου 2019

Ο Βαν Γκογκ στη Βρετανία

Σε άτυπο «Έτος Βαν Γκογκ» προβλέπεται να αναδειχθεί το 2019, καθώς προβλέπεται η διοργάνωση οκτώ μεγάλων εκθέσεων σε όλο τον κόσμο αφιερωμένων στον ολλανδό ζωγράφο και το έργο του. Στην Ευρώπη, το πρώτο μεγάλο αφιέρωμα προβλέπεται να ξεκινήσει τον Μάρτιο στο Λονδίνο, στην Tate Britain, φιλοξενώντας 45 διάσημα έργα του (ανάμεσά τους τα σπανίως δανειζόμενα «Ηλιοτρόπια»). Η έκθεση, εκτός των άλλων, επιδιώκει να επικεντρώσει στην περίοδο που ο Βαν Γκογκ έζησε στο Λονδίνο (1873-1876) και στην επίδραση που του άσκησε η βρετανική τέχνη της εποχής, όπως τα έργα του John Constable και του John Everett Millais, που συμπαρατίθενται στην έκθεση. Παράλληλα όμως, με μια αντίστροφη κίνηση, θέλει να φωτίσει και την καθοριστική επιρροή του έργου του Βαν Γκογκ σε βρετανούς καλλιτέχνες του 20ού αιώνα, όπως ο Francis Bacon ή ο David Bomberg, έργα των οποίων παρουσιάζονται μαζί με τα δικά του στην έκθεση της Tate.

Van Gogh and Britain. Tate Britain, Λονδίνο. Από 27 Μαρτίου – 11 Αυγούστου 2019

Ρενουάρ και Ρενουάρ

Σε μια οικογένεια καλλιτεχνών, σε πατέρα και γιο, ζωγραφική και κινηματογράφο, είναι αφιερωμένη η έκθεση «Ρενουάρ, πατέρας και γιος: Ζωγραφική και σινεμά», που φιλοξενείται στο Μουσείο Ορσέ της γαλλικής πρωτεύουσας. Με αφορμή την επαναλειτουργία της Γαλλικής Ταινιοθήκης, η έκθεση συγκεντρώνει πίνακες του πατέρα, Πιερ Ωγκύστ, και αποσπάσματα από τις ταινίες του γιου, Ζαν, καθώς και τεκμήρια από τη ζωή της οικογένειας Ρενουάρ. Αυτοπροσωπογραφίες, οικογενειακά πορτρέτα, όπου ο μικρός Ζαν πόζαρε για τον πατέρα του, αλλά και τοπιογραφίες, οι περίφημοι πίνακες με τις μπαλαρίνες, σχέδια, φωτογραφίες, κοστούμια, αφίσες συνθέτουν μια πολυπρισματική έκθεση, που διερευνά από μια διαφορετική γωνία τη σχέση κινηματογράφου και ζωγραφικής.

Renoir père et fils. Peinture et cinéma. Musée d’Orsay, Παρίσι. Έως 27 Ιανουαρίου 2019

Ο τελευταίος προραφαηλίτης

Σε έναν από τους τελευταίους ζωγράφους της βρετανικής «αδελφότητας των προραφαηλιτών», τον Edward Burne-Jones (1833-1898) είναι αφιερωμένη η μεγάλη αναδρομική έκθεση (η μεγαλύτερη από το 1933) που διοργανώνεται στην πινακοθήκη Tate Britain. Περισσότερα από 150 έργα, μεγάλων διαστάσεων πίνακες, ταπισερί και σχέδια συγκεντρώνονται για πρώτη φορά, περιλαμβάνοντας μερικά από τα μείζονα καλλιτεχνικά επιτεύγματα του Burne-Jones, όπως ο τεράστιος αφηγηματικός πίνακας με το παραμύθι της Ωραίας Κοιμωμένης, ο κύκλος των Ιπποτών του Βασιλιά Αρθούρου, βιβλικά θέματα κ.ά. Μολονότι οι προραφαηλίτες αντιδρούσαν στην κυριαρχία του βιομηχανικού κόσμου που αναδυόταν στη βικτωριανή εποχή, αναζητώντας την έμπνευσή τους σε μεσαιωνικά, θρησκευτικά και μυθικά θέματα, ο Burne-Jones, μαζί με τον William Morris, επιδιώκοντας να φέρουν την ομορφιά κοντά στον καθημερινό άνθρωπο, εφάρμοσαν την τέχνη τους σε τεχνουργήματα από γυαλί, σε κεντήματα, σε κοσμήματα κ.ά., δημιουργώντας το κίνημα Arts and Crafts, που βρίσκεται στη βάση του σύγχρονου ντιζάιν.

Edward Burne-Jones. Tate Britain, Λονδίνο. Έως 24 Φεβρουαρίου 2019

Πικάσο, μπλε και ροζ

Αφιερωμένη σε μια κρίσιμη περίοδο στη ζωή και το έργο του εμβληματικότερου, ίσως, ζωγράφου του 20ού αιώνα, του Πάμπλο Πικάσο, είναι η έκθεση «Picasso, Bleu et Rose» που φιλοξενείται στο Μουσείο Orsay της γαλλικής πρωτεύουσας. Πρόκειται για έργα που δημιούργησε στα χρόνια 1900-1906, όταν μόλις είχε εισέλθει στην τρίτη δεκαετία της (μακράς, εντέλει) ζωής του, τα οποία και στάθηκαν καθοριστικά στη μετέπειτα εξέλιξη της τέχνης του. Οι πίνακες των χρόνων αυτών κατατάσσονται, στην ιστορία της τέχνης, σε δύο διακριτές περιόδους, την «μπλε» και την «ροζ», τόσο λόγω των χρωμάτων που κυριαρχούν σε αυτούς όσο και της ατμόσφαιρας και της θεματικής τους: Γέροντες, ζητιάνοι, τυφλοί, δοσμένοι με ψυχρά χρώματα, διαμορφώνουν την καταθλιπτική ατμόσφαιρα της πρώτης περιόδου, όταν ο ισπανός καλλιτέχνης, μόνος και άφραγκος στο Παρίσι, έρχεται αντιμέτωπος με τη βιαιότητα της ύπαρξης. Ο έρωτας και η χαρά της ζωής κυριαρχούν στα έργα της δεύτερης περιόδου, φωτεινά αν και όχι χωρίς κάποια δύσκολα κρυμμένη μελαγχολία, που θα ολοκληρωθεί μέσα σε μόλις δύο χρόνια, όταν ο Πικάσο, με τις «Δεσποινίδες της Αβινιόν» θα στραφεί αποφασιστικά στον κυβισμό.

Picasso, Bleu et Rose. Musée d’Orsay, Παρίσι. Έως 6 Ιανουαρίου 2019

Όλος ο κυβισμός σε μια έκθεση

Στο επαναστατικό για την εποχή του ρεύμα του κυβισμού, αυτό που εγκαινιάζεται συμβολικά με τις «Δεσποινίδες της Αβινιόν» του Πικάσο, αλλά και τα έργα του Ζορζ Μπρακ, ένα από τα καλλιτεχνικά κινήματα που θεμελίωσαν τη μοντέρνα τέχνη, είναι αφιερωμένη η μεγάλη έκθεση που διοργανώνει το Κέντρο Ζορζ Πομπιντού στο Παρίσι, την πρώτη στη Γαλλία μετά το 1953. Μέσα από τα 300 περίπου εκθέματα, πίνακες αλλά και ανέκδοτα ντοκουμέντα, η έκθεση στοχεύει να δώσει μια πανοραμική εικόνα του κινήματος που μέσα σε μια δεκαετία (1907-1917) ανέτρεψε τα δεδομένα της τέχνης και μετέβαλλε αποφασιστικά τον τρόπο που την αντιλαμβανόμαστε. Επιδιώκοντας να δώσει μια πλήρη εικόνα του εύρπυς του κινήματος, η έκθεση δεν περιορίζεται στους δύο «εφευρέτες» του κυβισμού, τον Πικάσο και τον Μπρακ, αλλά παρουσιάζει κυβιστικές δημιουργίες καλλιτεχνών όπως οι Fernand Léger, Juan Gris, Albert Gleizes, Jean Metzinger, Francis Picabia, Marcel Duchamp, Robert και Sonia Delaunay κ.ά.

Le Cubisme. Centre Pompidou, Παρίσι. Έως 25 Φεβρουαρίου 2019

Καλλιτεχνικά ζευγάρια

Περισσότερα από 40 ζευγάρια καλλιτεχνών του πρώτου μισού του 20ού αιώνα πρωταγωνιστούν στην έκθεση «Σύγχρονα ζευγάρια: Τέχνη, οικειότητα και πρωτοπορία», που διοργανώνεται από την πινακοθήκη του Barbican στο Λονδίνο, στο πλαίσιο του ετήσιου αφιερώματός της στη σχέση τέχνης, κοινωνίας και πολιτικής. Ζευγάρια πασίγνωστα, όπως η Καμίγ Κλωντέλ και ο Αύγουστος Ροντέν, η Φρίντα Κάλο και ο Ντιέγκο Ριβέρα, η Λη Μίλερ και ο Μαν Ρέι, και λιγότερο γνωστά, όπως η Βιρτζίνια Γουλφ και η Βίτα Σάκβιλ-Γουέστ ή ο Λόρκα και ο Νταλί, παρουσιάζονται μέσα από πίνακες, γλυπτά, φωτογραφίες, σχέδια, γραπτά, παρτιτούρες, ερωτικά γράμματα, δώρα και σπάνιο αρχειακό υλικό. Μέσα από την αφήγηση της έκθεσης αναδεικνύεται ο τρόπος που οι καλλιτέχνες υπερέβησαν τα όρια –κοινωνικά, ταξικά ή έμφυλα– μεταμορφώνοντας με τον τρόπο αυτό τόσο την τέχνη όσο και τη ζωή τους.

Modern Couples: Art, Intimacy and the Avant-garde. Barbican Art Gallery, Λονδίνο. Έως 27 Ιανουαρίου 2019

Αμερικάνικη αφαίρεση

Μια αναδρομή στο «έπος» του αφηρημένου εξπρεσιονισμού, της αμερικανικής εκδοχής της αφαίρεσης, που μέσα στις συνθήκες του Ψυχρού πολέμου «μεταλαμπαδεύτηκε» σε όλο τον δυτικό κόσμο (χωρίς την ανάλογη επιτυχία, όμως) αποτελεί η νέα μόνιμη έκθεση του Μητροπολιτικού Μουσείου της Νέας Υόρκης «Epic Abstraction: Pollock to Herrera». Φιλοξενώντας έργα μεγάλων διαστάσεων καλλιτεχνών όπως του Jackson Pollock ή της Louise Nevelson, η έκθεση επιδιώκει να αποτυπώσει την επίδραση της αμερικανικής αφαίρεσης στον υπόλοιπο κόσμο, όχι μονάχα στις άμεσες μεταπολεμικές δεκαετίες αλλά μέχρι και τις μέρες μας, σε καλλιτέχνες όπως ο ιάπωνας Kazuo Shiraga ή Ilona Keserü από την Ουγγαρία. Τα έργα τους μπαίνουν σε έναν παράλληλο διάλογο με δημιουργίες καλλιτεχνών όπως οι Helen Frankenthaler, Carmen Herrera, Shiraga, Joan Snyder, Cy Twombly.

Epic Abstraction: Pollock to Herrera. The Metropolitan Museum of Art, Νέα Υόρκη. Από 17 Δεκεμβρίου

Ο Άντυ Γουόρχολ από το Α έως το Ω

Επιδιώκοντας να «συστήσει» τον Άντυ Γουόρχολ (1928-1987) σε ένα κοινό που μεγάλωσε μέσα σε έναν κόσμο εικόνων, έναν κόσμο που λίγο-πολύ καθορίστηκε από τον επαναπροσδιορισμό της τέχνης στον οποίο οδήγησε η παρέμβαση του Γουόρχολ, το Μουσείο Whitney της Νέας Υόρκης φιλοξενεί την μεγαλύτρη αναδρομικής έκθεη του καλλιτέχνη επί αμερικανικού εδάφους εδώ και τριάντα χρόνια. Με περισσότερα από 350 έργα, δημιουργίες τεσσάρων δεκαετιών, οι διοργανωτές επιδιώκουν να αναδείξουν τον διαρκή δημιουργικό πυρετό του Γουόρχολ, που δεν περιορίζεται στη δεκαετία του 1960 και τα εμβληματικά πορτρέτα της Μέριλιν Μονρόε ή του Έλβις Πρίσλεϋ, αλλά διατηρείται αμείωτος μέχρι τον πρόωρο θάνατό του, αποδεικνύοντας τον προφητικό τρόπο με τον οποίο ο καλλιτέχνης επέλεγε τα υλικά του, που πλέον αποτελούν κοινό τόπο στον κόσμο της σύγχρονης τέχνης. Ξεκινώντας από τη δεκαετία του 1950, όταν ο Γουόρχολ εργαζόταν στη διαφήμιση και φτάνοντας μέχρι τα «ξέφρενα» χρόνια της δεκαετίας του 1980, η έκθεση αποτελεί ένα πολύτιμο οδηγό στο έργο του και σε όσα κληρονόμησε στην εποχή μας.

Andy Warhol: from A to B and Back Again. Whitney Museum of American Art, Νέα Υόρκη. Έως 31 Μαρτίου 2019