Έξι δημιουργοί μοιράζονται αναμνήσεις τέχνης από το 2018

Οι διακεκριμένοι δημιουργοί έχουν, σχεδόν κατά κανόνα, την ψυχραιμία να διακρίνουν και την καλή τέχνη των άλλων – όπου κι αν αυτή φωλιάζει. Γι’ αυτό και φέτος έξι πρόσωπα των Τεχνών – ο μουσικός και σκηνοθέτης Αλέξανδρος Ευκλείδης, η συγγραφέας Αλεξάνδρα Κ*, η κινηματογραφίστρια Ζακλίν Λέντζου, η χορογράφος και χορεύτρια Λίντα Καπετανέα, ο ηθοποιός και εικαστικός Αγγελος Παπαδημητρίου και ο σκηνοθέτης Θάνος Παπακωνσταντίνου – εντοπίζουν παραστάσεις, βιβλία, νέες μουσικές ως υλικό μνήμης της χρονιάς πολιτισμού που τελειώνει.

Αλέξανδρος Ευκλείδης, μουσικός, σκηνοθέτης, καλλιτεχνικός διευθυντής της Εναλλακτικής Σκηνής της Εθνικής Λυρικής Σκηνής

Για να κάνω τον εσωτερικό απολογισμό της χρονιάς μου ως θεατής, χρειάστηκε να αναδεύσω το κατακάθι της ψυχής και της ασθενικής μνήμης μου. Αμέσως μου ήρθαν οι εικόνες από μια παράσταση του Βασίλη Νούλα σε ένα διαμέρισμα στα Εξάρχεια. Το «Spleen» των Nova Melancholia, βασισμένο (;) στην ποίηση του Μπωντλέρ, το είδα τον περασμένο Μάρτιο, στο τέλος μιας ημέρας στο γραφείο, γεμάτης με θέματα συμβάσεων, προγραμματισμού, γραφειοκρατίας, όπως οι περισσότερες μέρες μου τα τελευταία χρόνια. Η παράσταση επιτελούσε μια σειρά από τελετουργίες χωρίς θρησκεία και φλέρταρε με μια υπέρβαση χωρίς λύτρωση. Σ’ ένα άδειο διαμέρισμα, που αντιπροσώπευε τα άδεια σωθικά της πόλης που ζούμε, κάποιες μορφές φλέρταραν με τις κρυφές φαντασιώσεις και τους φόβους μας. Ήταν μια παράσταση λυτρωτικού πειραματισμού. Στον ακάλυπτο, πίσω από τις μπαλκονόπορτες, η ζωή συνεχιζόταν. Ένας κύριος βγήκε στο παράθυρό του την κατάλληλη στιγμή για να παρακολουθήσει μια σκηνή λεσβιακού σεξ, γελοιοποιώντας με τη σοβαρότητα του στόχου του εμάς τους υπόλοιπους, «σοβαρούς» θεατές. Έφυγα με δάκρυα στα μάτια.

Τι καλό έκανε ο Αλέξανδρος Ευκλείδης το 2018: Διανύει τη δεύτερη περίοδο της θητείας του στην Εναλλακτική Σκηνή με αναθέσεις νέων έργων, προωθώντας τη νεότερη γενιά καλλιτεχνών κι εξασφαλίζοντας αλλεπάλληλα sold out.

Αλεξάνδρα Κ* , συγγραφέας, ηθοποιός

Μία παράσταση του ’18 θα κρατήσω αναπόφευκτα στη μνήμη μου: «Το ταξίδι» των Βαγγέλη Κυριακού και Αρτέμιδος Μάνου. Μια παράσταση φτιαγμένη από έφηβους πρόσφυγες, υπό την καθοδήγηση της Σοφίας Βγενοπούλου, στο πλαίσιο του προγράμματος «Θέατρο στα Ελληνικά» του Εθνικού Θεάτρου. Οι λόγοι πολλοί: Γιατί ενώ ήταν μια βιωματική παράσταση με ένα τόσο επικίνδυνο θέμα, ούτε ολίσθησε σε συναισθηματισμούς, ούτε στρογγύλεψε καμία γωνία. Γιατί η σκληρότητα συνδιαλεγόταν με την τρυφερότητα με μια σκηνική ειλικρίνεια γενναία. Γι’ αυτήν την αίσθηση του μέτρου που σπάνια έχω δει σε παραστάσεις επαγγελματιών. Γιατί οι ιστορίες που ακούσαμε ξεπερνούσαν την αγριότερη φαντασία και έβγαιναν από στόματα παιδιών που τις έζησαν, επεβίωσαν και βρήκαν έναν ασφαλή χώρο να τις μοιραστούν. Για τα χαμόγελά τους στο φουαγιέ μετά την παράσταση που μού θύμισαν γιατί αγάπησα το θέατρο στην ηλικία τους. Γιατί μπορεί να χάνω πια συχνά την πίστη μου στο θέατρο αλλά την ξαναβρίσκω όταν το βλέπω να επιτελεί την πιο σημαντική για μένα λειτουργία του: Να σώζει ζωές λέγοντας ιστορίες και να σώζει ιστορίες αφηγούμενο ζωές. Συνεχίζεται στο Μικρό Εθνικό.

Τι καλό έκανε η Αλεξάνδρα Κ* το 2018: Υπέγραψε το καλύτερο νέο ελληνικό θεατρικό κείμενο της χρονιάς, τις «Επαναστατικές μεθόδους για τον καθαρισμό της πισίνας σας» που ανέβηκαν στην Πειραματική Σκηνή του Εθνικού Θεάτρου σε σκηνοθεσία Γιώργου-Σαράντου Ζερβουλάκου για δύο κύκλους. Επίσης, πρωταγωνίστησε στην ταινία «Η σιγή των ψαριών όταν πεθαίνουν» του Βασίλη Κεκάτου η οποία έκανε πρεμιέρα στο Φεστιβάλ του Λοκάρνο και επιλέχθηκε στο επίσημο διαγωνιστικό του Φεστιβάλ Sundance για το 2019.

Λίντα Καπετανέα, χορεύτρια, χορογράφος και καλλιτεχνική διευθύντρια του Φεστιβάλ Χορού Καλαμάτας

Δεν είναι μόνο μια η έντονη ανάμνηση που κρατώ από το 2018. Σίγουρα είναι η παράσταση «Transfiguration» του Olivier De Sagazan. Το σώμα μπορεί να μιλήσει πολύ πιο έντονα από οποιοδήποτε ανθρώπινο καλλιτεχνικό έργο. Η παράσταση μιλά για το τι σημαίνει να είσαι ζωντανός κάτι που δεν μπορούμε να συλλάβουμε με την λογική. Είναι ένα ακατανόητο δώρο. Άλλη σημαντική στιγμή η ταινία «A Ghost Story» του David Lowery για την συγκινητική απλότητά της και την οπτική της γλώσσα. Και φυσικά η μουσική του Βασίλη Μαντζούκη για την παράσταση «Half The Truth» γιατί το να δουλεύεις με τον ίδιο άνθρωπο για 15 χρόνια με την ίδια χαρά είναι ένα θαύμα από μόνο του.

Τι καλό έκανε η Λίντα Καπετανέα το 2018: Ηταν η πρώτη χρονιά που διετέλεσε καθήκοντα καλλιτεχνικής διεύθυνσης του ιστορικού Φεστιβάλ Χορού Καλαμάτας οδηγώντας τη διοργάνωση στις παλιές καλές του ημέρες.

Ζακλίν Λέντζου, κινηματογραφίστρια

Για εκείνες τις λέξεις, τις φαινομενικά απλές, που περίμεναν να ειπωθούν όσο και να ακουστούν, αλλά κρύφτηκαν περίτεχνα πίσω από σκόρπιες κουβέντες. Για εκείνες τις δειλές ευκαιρίες για αγκαλιά, τις φαινομενικά φυσικές, που βαρύγδουπα ‘εγώ’ κατέστησαν αδύνατες. Για εκείνα τα μυστικά, τα φαινομενικά ακατανόητα, που σκόρπιζαν αβίαστα ανασφάλεια, και πόνο, σκέψη και μετασκέψη, ερωτηματικά τοξικά. Για εκείνα τα χρόνια της απόστασης και της απώθησης, τα φαινομενικά φυσιολογικά, που χάθηκαν και μετατράπηκαν στην ίδια τη ζωή. Για εκείνα τα απογεύματα σε κλινικές και νοσοκομεία- χώροι ωχροί, άνθρωποι χλωμοί- που αναμετράσαι με το τέλος του, άρα και την αρχή του δικού σου τέλους. Για εκείνα τα ξημερώματα της φρίκης, που ο πανικός σε βρίσκει ολομόναχο σε ένα σπίτι άδειο και ο καθρέφτης αποφασίζει να σε γεμίσει με ένα τεράστιο κρίμα, τόσο μεγάλο και ευανάγνωστο, τόσο πιο δυνατό από εσένα. Για το μέλλον σου, που πάει να μοιάζει με το παρελθόν του. Με το παρελθόν σας. Για τον πατέρα που ήταν παρών και ταυτόχρονα απών. Φύση διττή, φύση ύπουλη, φύση τρομακτική. Για τον πατέρα που συγχώρεσες, όταν δεν υπήρχε χώρος πια. Για τον πατέρα που αγάπησες, αφού έχασες. Για εκείνη την ιστορία λατρείας, που ενέχει όλη την τρέλα του έρωτα, και έληξε πικρά. Για τον πατέρα σου. Για τον πατέρα μου. Για τον πατέρα του. Για τον πατέρα της. Για τον «Ολομόναχο», την αυτοβιογραφική προφητεία του πεζογράφου Νίκου Παναγιωτόπουλου.

Τι καλό έκανε η Ζακλίν Λέντζου το 2018: Απέσπασε το πρώτο βραβείο καλύτερης ταινίας μικρού μήκους στο Φεστιβάλ των Καννών για το φιλμ «Εκτορας Μαλό: Η Τελευταία Μέρα της Χρονιάς». Eντός Ελλάδος, για το ίδιο φιλμ τιμήθηκε φιλμ στις Νύχτες Πρεμιέρας και στο Φεστιβάλ Ταινιών Μικρού Μήκους Δράμας.

Αγγελος Παπαδημητρίου, ηθοποιός – εικαστικός

Στο δυναμικό της φετινής παράστασης της Αντζελας Μπρούσκου για το Φεστιβάλ Αθηνών – τον «Αγγελο εξολοθρευτή του Μπουνιουέλ) ανάμεσα σε τόσους και τόσους διαλεχτούς συνεργάτες επί σκηνής την προσοχή μου τράβηξε ένα εξαιρετικά “μυθιστορηματικό” (σαν εικόνα) κορίτσι με τη πρώτη ματιά! Οταν δε την είδα να “παίζει” με κέρδισε και επί της ουσίας με την “μπουνιουελικη”, ανεπιτήδευτη εκτός θεατρικών κλισέ χάρη της… Ομως οι εκπλήξεις συνεχίζονταν. Δεν άργησα να μάθω ότι εκτός του ότι θα έπαιζε ζωντανά πιάνο στη σκηνή έραφε και τη μουσική της παράστασης. Είναι η μουσικός και περφόρμερ Nalyssa Green. Μα το φλέγον αυτό θέμα δεν σταμάτησε εδώ, συνεχίστηκε με την φρέσκια (κυριολεκτικα) μουσική της που κυκλοφόρησε πρόσφατα στο νέο CD της. Είναι περίεργο πως με άγγιξε αυτή η “νεανική ” μουσική, εμένα που η κύρια πηγή της μουσικής τροφοδοσίας μου είναι μόνο και το τονίζω αυτό μόνο η αμιγώς ελληνική παράδοση (δημοτικό,ελαφρό,ρεμπέτικο,λαϊκό). Ε, λοιπόν τα βρήκα όλα αυτά στη μουσική της Nalyssa μαζί με την απόγνωση μιας νεολαίας που θέλει να είναι “σύγχρονη” τιμώντας όμως το παρελθόν της κι οχι διαγράφοντάς το.. Νομίζω ότι αυτό με συγκίνησε περισσότερο γιατί είναι σχεδόν ακατόρθωτο! Νομίζω πως μέσα στο πλούσιο, από όλες τις απόψεις 2018, ξεχωρίζω αυτό το πολύτιμο κορίτσι – έκπληξη!

Τι καλό έκανε ο Αγγελος Παπαδημητρίου το 2018: Εμφανίστηκε αγνώριστος στην παράσταση του Φεστιβάλ Αθηνών, «Αγγελος εξολοθρευτής» και σκαρώνει εκπληκτικά σουρεαλιστικά videos στα social media.

Θάνος Παπακωνσταντίνου, σκηνοθέτης – ηθοποιός

Έχω μεγάλη αδυναμία στα τελευταία έργα δημιουργών. Είτε πρόκειται για ολοκληρωμένα, είτε για ανολοκλήρωτα, μου ασκούν τεράστια γοητεία. Με μεγάλη μου χαρά, λοιπόν, ανακάλυψα την πρώτη έκδοση του τελευταίου σεναρίου του Παζολίνι με τίτλο «ΠορνοΤεοΚολοσσάλ» που κυκλοφόρησε από τη συντακτική ομάδα ibid και τις εκδόσεις Μωβ Σκίουρος σε μετάφραση της Μιχαήλας Πλιαπλιά.
Η φαντασία και ο δαιμονικός οίστρος του Παζολίνι αγγίζουν επικίνδυνα ύψη καθώς παρακολουθούμε σ’αυτό το πρωτόλειο στην ουσία σενάριο, χωρίς πολλούς διαλόγους, μέσα από τη βασική αφηγηματική του διάρθρωση μια περιήγηση στην κόλαση της ουτοπίας.
Μετά την είδηση της γέννησης του Μεσσία ένας μεσόκοπος αστός κι ο υπηρέτης του ξεκινούν απ’ τη Νάπολη της Ιταλίας για ένα ταξίδι – προσκύνημα για να τον συναντήσουν.  Ακολουθώντας την πορεία του Κομήτη που θα τους οδηγήσει στον τόπο της γέννησης, περνούν μέσα από τρεις δυστοπικές πόλεις – σταθμούς, τρια ουτοπικά συστήματα μέσα στα οποία βλέπουμε μαζί τους πώς μερικά από τα μεγαλύτερα οράματα των ανθρώπων (σεξουαλική, κοινωνική και πολιτική απελευθέρωση) καταλήγουν όλα στη σφαγή, στο αίμα, στην αποτυχία.
Αυτό το κωμικό δίδυμο που πότε μοιάζει με τον Δον Κιχώτη και τον Σάντσο Πάντσα, πότε με τον Δάντη και τον Βιργίλιο της Θείας Κωμωδίας, θα καταλήξουν στα βάθη της Ανατολής για να γκρεμίσουν και την έσχατη πλάνη του ανθρώπου – τον Θεό. Εκεί, υπό το άγρυπνο φως του Κομήτη, θα φτάσουν κατάκοποι στη σπηλιά της γέννησης για να βρούνε στην κοιτίδα του Μεσσία, μόνο χώμα, πέτρες, ίχνη μιας φωτιάς και ξεραμένα κόπρανα.
Στην τελευταία πράξη του δράματος οι δύο φίλοι αναλαμβάνονται στους ουρανούς απ’ όπου κοιτώντας με θλίψη τη σφαίρα της Γης καταλήγουν: «Το τέλος δεν υπάρχει. Θα περιμένουμε. Κάτι θα γίνει».
Μια αποκαλυπτική παραβολή για το αγρίως απίθανο της πλάνης του ανθρώπου. Αυτό κρατώ από το έτος 2018.

Τι καλό έκανε ο Θάνος Παπακωνσταντίνου το 2018: Εκανε το ντεμπούτο του στο Αρχαίο Θέατρο της Επιδαύρου εκπροσωπώντας το Εθνικό Θέατρο με μια αναπάντεχα εικονοκλαστική εκδοχή της «Ηλέκτρας» του Σοφοκλή.