Ο Νάτσο Ντουάτο πήγε στο συλλαλητήριο για τη Μακεδονία

Μένει σε κεντρικό ξενοδοχείο της Πλατείας Συντάγματος και πιστεύει πως το πιο φυσιολογικό πράγμα που μπορεί να κάνει είναι να συγχρωτιστεί με τους χιλιάδες διαμαρτυρόμενους για τη Συμφωνία των Πρεσπών. Ο Νάτσο Ντουάτο, ο κορυφαίος Ισπανός χορογράφος που βρίσκεται στην Αθήνα προσκεκλημένος της Εθνικής Λυρικής Σκηνής, θεωρεί πως ο,τιδήποτε καλείται να δημιοργήσει στην τέχνη έχει και οφείλει να έχει πολιτικό διατύπωμα. «Ακόμα και τα πιο ανάλαφρα έργα μου είναι πολιτικά. Ακόμα και τη “Ζιζέλ” ως πολιτικό έργο την αντιμετωπίζω. Επιδιώκω να παρουσιάζω έργα που δεν είναι “της μόδας”, μισώ το μοντέρνο, μισώ τη σκέψη ότι οι θεατές μου αναγνωρίζουν σε μένα ένα μοντέρνο καλλιτέχνη» τονίζει. Γι’ αυτό κι έρχεται στην δονούμενη Αθήνα με μια από τις ξεκάθαρα πολιτικές χορογραφίες του, το «Herrumbre» μια αναφορά στη σύγχρονη τρομοκρατία και τις πρακτικές βασανιστηρίων.

Ο 62χρονος Ντουάτο δηλώνει πως δημιουργεί όταν συγκινείται από γεγονότα και πράγματα με τα οποία θα μπορούσε να συνδεθεί και το κοινό. Κι έτσι ίσως να μην έκανε μια χορογραφία «για τη Μακεδονία και την πολιτική του Τσίπρα» – ωστόσο επισημαίνει δεικτικά το ρόλο της Αστυνομίας στη διαδήλωση «που φρόντισε να ρίξει καπνογόνα για να διαλύσει τη συγκέντρωση. Προφανώς έχετε στην Ελλάδα – όπως κι εμείς στην Ισπανία – την ίδια ανόητη νομοθεσία που καθιστά την Αστυνομία παντοδύναμη. Ομως, αν δεν μπορείς να σταθείς μπροστά από τη Βουλή και να δηλώσεις ότι ο πρωθυπουργός ή ο πρόεδρος σου είναι ηλίθιος τότε που είναι η Δημοκρατία;» αναρωτιέται.

Στις πρόβες του “Herrumbre” με τους χορευτές του μπαλέτου της ΕΛΣ.

Ηταν το 2004 όταν η Αλ Κάϊντα οργάνωσε αιματηρή επίθεση σε σιδηροδρομικούς σταθμούς στη Μαδρίτη σκοτώνοντας 191 ανθρώπους. Ο Ντουάτο που ζει σε απόσταση αναπνοής από το σημείο της επίθεσης αποφασίζει να κάνει το σοκ τέχνη και σύντομα χορογραφεί το «Herrumbre», ένα σχόλιο στη διαρκώς αυξανόμενη βία, μέσα από την τρομοκρατία, τους βασανισμούς, τις ρατσιστικές εκδηλώσεις. Δεκαπέντε χρόνια αργότερα, με το έργο του να παραμένει διαρκώς στην πρώτη γραμμή της “επικαιρότητας” (που μισεί) το φέρνει στην Αθήνα και το εφαρμόζει στο δυναμικό του μπαλέτου της ΕΛΣ. Φυσικά, ούτε και τώρα έχει αυταπάτες. «Ξέρω ότι δεν μπορώ να αλλάξω τον κόσμο με ένα μπαλέτο. Ισως αν ήμουν μουσικός να μπορούσα. Καλλιτέχνες σαν το Βίκτορ Χάρα, τον Μπομπ Μάρλεϊ και τη Νίνα Σιμόν μπορούσαν να το κάνουν. Ο Χάρα τραγούδησε ενάντια στη δικτατορία του Πινοσέτ και η φωνή του ήταν πιο δυνατή από 1.000 πυροβόλα όπλα. Πάντως, οι Τέχνες πρέπει να είναι πολιτικές αφού έχουν τη δυνατότητα να διευρύνουν τη σκέψη των ανθρώπων».

Για το Νάτσο Ντουάτο, η τέχνη δεν είναι παρά μια ποιητική διατύπωση της πραγματικότητας. Μια χορογραφία για την προσφυγική κρίση του φαντάζει επιτακτική. Γιατί το θέατρο «δεν είναι τηλεόραση που θα αλλάξεις κανάλι, εφημερίδα που θα γυρίσεις σελίδα. Από το θέατρο δύσκολα θα φύγεις γιατί βολεύεσαι. Αλλωστε στη σκηνή, δεν υπάρχει αίμα, πτώματα, βάσανο, θλίψη. Αυτό δεν σημαίνει πως δεν υπάρχει αλήθεια. Είναι σαν τους πίνακες του Γκόγια και του Πικάσο: Αναγνωρίζεις κοιτάζοντας τους τον τρόμο αλλά δεν βλέπεις το τρομακτικό συμβάν».

Υπενθυμίζει πως είναι καλλιτέχνης και οι καλλιτέχνες δεν πρέπει να μιλούν μόνο για πολιτική. Παρόλα αυτά, στην πατρίδα του την Ισπανία είναι γνωστός ως φωνή αντίδρασης που συχνά πυκνά μιλάει κατά της βασίλισσας, της κυβέρνησης, των ακροδεξιών στοιχείων. «Η Δημοκρατία παντού συρρικνώνεται. Η Ακροδεξιά ενδυναμώνεται διαρκώς στην Ελλάδα, στη Γαλλία, την Ισπανία, τη Γερμανία και νομίζω πως δεν μπορούμε να διαννοηθούμε πόσο επικίνδυνη είναι αυτή η άνοδος. Τα πράγματα επιστρέφουν με απόλυτο τρόπο. Δείτε το πως χαλαρώνουν οι νομοθεσίες για την άσκηση βίας ανδρών εναντίον γυναικών, τις πολιτικές για τις αμβλώσεις, τους γάμους ομοφυλοφίλων».

Ο Νάτσο Ντουάτο δοκίμασε από νωρίς την επανάσταση του. Γεννημένος στη Βαλένθια, γιος του δημάρχου της πόλης – γόνος «μιας πολύ σικ οικογένειας» όπως λέει χαρακτηριστικά – το έσκασε για την Αγγλία στα 16 του με το πρόσχημα ότι θα πάει να σπουδάσει αγγλικά. Κανείς δεν είχε αντιληφθεί το ταλέντο του στο χορό. Ούτε καν η μητέρα του που τον έβλεπε να φοράει κολάν «όπως στις ταινίες» και να κάνει πρόβα σε μια πλατφόρμα που είχε ζητήσει για χριστουγεννιάτικο δώρο. «Δεν ξαναγύρισα ποτέ. Εξαφανίστηκα. Ο πατέρας μου κατέφυγε στην Αστυνομία για να με ψάξουν. Εκανα τη μεγάλη μου απόδραση και δεν το μετάνιωσα ποτέ».

Ο Φράνκο ήταν ακόμα στην εξουσία και ο “πολιτισμός” περιοριζόταν στη βαρβαρότητα των ταυρομαχιών και τις στρατιωτικές παρελάσεις, θυμάται. «Η Ισπανία υποφέρει ακόμα από τα φρικτά αυτά 40 χρόνια, εξακολουθεί να είναι πολύ πίσω πολιτιστικά. Ευτυχώς έχουν υπάρξει κάποιοι καλοί σκηνοθέτες, συγγραφείς και τραγουδιστές αλλά οι Ισπανοί δεν είναι καλλιεργημένοι».

Το τραύμα παραμένει μάλλον ανοιχτό. Αν τον ρωτήσεις, ο Νάτσο Ντουάτο θα ομολογήσει πως δεν αισθάνεται Ισπανός – κι ας υπομένει τις κριτικές και τις αποδοκιμασίες των συμπατριωτών του για τις δηλώσεις του. Τότε που ανήκει; «Στη Μεσόγειο» απαντά. «Οταν βρίσκομαι στην Ελλάδα και τρώω χταποδάκι με ντομάτα νιώθω πιο πολύ στο σπίτι μου απ’ όταν βρίσκομαι στη Βόρεια Ισπανία και μασουλάω κοκότσας. Οι λαοί της Μεσογείου αγκαλιάζουν με άλλο τρόπο τη ζωή, είναι ηδονιστές, γενναιόδωροι. Αν οι Ελληνες, οι Ιταλοί, οι Ισπανοί, οι Λιβανέζοι ενώσουμε τα χέρια φτιάχνουμε ένα τέλειο κύκλο πάνω από τη Μεσόγειο· και μπορούμε ν’ αρχίσουμε το συρτάκι. Οι λαοί της Βόρειας Ευρώπης, πάλι, είναι ψυχροί, αποστασιοποιημένοι. Δεν τους συμπαθώ καθόλου· τους το λέω κιόλας» ομολογεί παρότι είναι εδώ και τέσσερα χρόνια καλλιτεχνικός διευθυντής του StaatsBallett του Βερολίνου.

Γι’ αυτό και δηλώνει πως λατρεύει την αυθεντικότητα των Ελλήνων χορευτών και πως με χαρά θα επέστρεφε στην Ελλάδα για να παρουσιάσει μια εξ ολοκλήρου νέα χορογραφία του.

Ο Ντουάτο, εξάλλου, συμπεριφέρεται σαν πολίτης του κόσμου. Σκηνοθετεί πέντε με έξι χορογραφίες κάθε χρόνο που σημαίνει πως ταξιδεύει ασταμάτητα ανά τον πλανήτη και δουλεύει πολύ. Κάτι που κάνει από τα 23 του χρόνια οπότε παρουσίασε την πρώτη του χορογραφία, στα 26 του ήταν χορογράφος για το Nederlands Dans Theater ενώ τρία χρόνια αργότερα θα σκηνοθετούσε και την πρώτη του παράσταση στους κόλπους του.

Παιδί του Μορίς Μπεζάρ και του Γίρι Κίλιαν, ισότιμα κλασικός όσο και καλλιτέχνης της εποχής του, δεν παύει να νιώθει χορευτής· μολονότι άφησε οριστικά το χορό πριν από πέντε χρόνια και η σκηνοθεσία μονοπωλεί τον επαγγελματικό του χρόνο. «Νομίζω πως η σκηνοθεσία είναι το χειρότερο μου. Οι χορευτές είναι σαν βαμπίρ, σου ρουφούν το αίμα. Ξέρετε οι μαϊμούδες διαβιούν σε μικρές ομάδες που δεν υπερβαίνουν τα 50 μέλη γιατί αρχίζουν οι καβγάδες. Φανταστείτε πως το ίδιο συμβαίνει και σε μια ομάδα χορού που μπορεί να διαθέτει 170 χορευτές όπως συμβαίνει στη Ρωσία ή 120 χορευτές όπως συμβαίνει στη Γερμανία· είναι ένας εφιάλτης. Δημιουργούνται υπο-ομάδες μέσα στην ομάδα, συμμαχίες και αντιζηλίες κι αυτό με εξαντλεί. Και δεν θέλω να είμαι εξαντλημένος επειδή δουλεύω» παραδέχεται.

Είμαι καλλιτέχνης από τα πρώτα λεπτά της ύπαρξης μου. Μόνο να γεννηθεί μπορεί κανείς ως καλλιτέχνης – όχι να γίνει.

Ο χορός δεν του λείπει καθόλου – πλέον παρατηρώντας τους χορευτές του, του φαίνεται «απίστευτη η σκληρότητα του» – βλέπει όσο το δυνατόν λιγότερες παραστάσεις χορού μπορεί γιατί πλήττει και έχει στρέψει ένα κομμάτι της δημιουργικότητας του στη ζωγραφική. «Ξεκίνησα να ζωγραφίζω πριν από δέκα χρόνια όταν βρισκόμουν στη Ρωσία όπου λόγω του κρύου δεν μπορούσα να κάνω τίποτα και βαριόμουν φρικτά. Βέβαια, όταν άφησα το σπίτι που νοίκιαζα ο ιδιοκτήτης ήταν σε απόγνωση: Τα πάντα εκεί μέσα ήταν ζωγραφισμένα: τοίχοι, καθρέφτες, τζάμια. Βρέθηκαν κάποιοι που μου είπαν ότι τα έργα μου είναι καλά, και μου πρότειναν να τα εκθέσω στη Μαδρίτη» λέει και δείχνει στο κινητό του φωτογραφίες από μοντέρνα έργα σε ακρυλικό χρώμα.

Το σίγουρο είναι πως ο Νάτσο Ντουάτο είναι γεννημένος καλλιτέχνης. Το δηλώνει με σιγουριά. «Είμαι καλλιτέχνης από τα πρώτα λεπτά της ύπαρξης μου. Μόνο να γεννηθεί μπορεί κανείς ως καλλιτέχνης – όχι να γίνει».