Φοίβος Μαρκιανός, ηθοποιός

Το ότι υπήρξα και υπάρχω καλλιτεχνικά ανήσυχος είναι κάτι που δεν έχω την δυνατότητα να αντιληφθώ. Πόσω μάλλον αν ξεκίνησε μία συγκεκριμένη στιγμή… Είχα την τύχη να ασχοληθώ με την μουσική απο σχετικά μικρή ηλικία. Εκεί πήρα μία πρώτη γεύση για το νόημα της δουλειάς, της ορθής επανάληψης, της τεχνικής, του παιχνιδιού μέσα σε προκαθορισμένους κανόνες. Μετά από αυτά ανοίγεται το πεδίο της προσωπικής ερμηνείας και στη συνέχεια της απόλυτης ελευθερίας. Το κριτήριο εκεί είναι ηχηρό και δεν υφίσταται υποκειμενική ματιά, τυχαιότητα και “ταλέντο”. Έκτοτε δοκίμασα πολλά και διάφορα με εξαιρετική αποτυχία! Από το να γίνω ναυπηγός μηχανικός μέχρι να σερβίρω ποτά στη νυχτερινή αθήνα. Το θέατρο ήρθε στην ζωή μου αργά κι εντελώς ξαφνικά, σαν σανίδα σωτηρίας. Άρπαξα την στιγμή και σταμάτησα να έχω αμφιβολία.

Ελπίζω – για την ακρίβεια θέλω να ελπίζω – πως έχουν αλλάξει πολλά από την πρώτη μου εμφάνιση στο θέατρο. Ευτυχώς δεν είμαι εγώ αυτός που μπορεί να το κρίνει. Κρύβει μια έπαρση η παρουσίαση του ‘’βελτιωμένου Εγώ” που προσωπικά αποστρέφομαι.

Στο σημείο αυτό να πω πως υπήρξα πολύ τυχερός κι ευγνώμων γι’ αυτές τις συνεργασίες και τις ανθρώπινες σχέσεις με το Μιχαήλ Μαρμαρινό και το Στάθη Λιβαθινό. Συνεργασίες που διεύρυναν την οπτική μου θέτοντας πρακτικά, μεγάλα και ουσιαστικά ερωτήματα. Συγκεκριμένα απο τον Μιχαήλ Μαρμαρινό γνώρισα την σιωπή, την ακινησία με απόλυτη ακρίβεια ως μέσο αφήγησης, την εμβάθυνση στην ετυμολογική ρίζα των λέξεων, στο νοηματικό φορτίο που σύρουν στον χρόνο, όχι ‘’πίσω’’ αλλα ‘’μέσα’’ (ίσως χωρίς να το θέλεις κιόλας) σε βαθμό ιλίγγου, την ηχητική της ποιητικής εικόνας, την ακροβασία στο όριο. Από τον Στάθη Λιβαθινό που υπήρξε και δάσκαλός μου στην σχολή πήρα τον ενδιαφέροντα τρόπο ύπαρξης πάνω στη σκηνή, την τολμηρή δοκιμή του υλικού, τον μηχανισμό της έκπληξης και των αντιθέσεων, τον αυθορμητισμό στο τώρα, τον σεβασμό στο σύνολο, την τυφλή εμπιστοσύνη, την ενεργητική ανάγνωση με το σώμα, τον ρυθμό που νομοθετεί τα συναισθήματα κι είναι αμείλικτος. Μα και το πιο βασικό, το χέρι που σε κρατάει και σου λέει “προχώρα άφοβα”.

Εχω ανάγκη από σκηνοθέτες δασκάλους που στην πραγματικότητα δρουν ως σκηνοθέτες- μαθητές. Νομίζω από εκεί πηγάζει το ανικανοποίητο των ανθρώπων που θαυμάζω εντός κι εκτός σκηνής.

Μια μεγάλη συνεργασία είναι αποτέλεσμα πολλών παραμέτρων. Ουσιαστικά επιθυμώ να συνεργάζομαι με ανθρώπους για τους οποίους το θέατρο ανάγεται σε ζήτημα ζωής… Ανθρώπους που σέβονται κι εκτιμούν το επάγγελμα στην πράξη. Είτε αυτό λέγεται καλλιτεχνική συνέπεια είτε οικονομική απολαβή.

Ενέχει κάτι επικίνδυνο το μεγάλο “μπαμ” που έχω δει να συμβαίνει σε συναδέλφους μου που ανήκουν στην ίδια γενιά. Με ενοχλεί να γίνονται κάποια πράγματα με ευκολία, αναίμακτα. Θέλει προσοχή ειναι λεπτό το θέμα, όλοι είμαστε οι καλύτεροι σε
μια παρέα, μια ομάδα, μια διανομή. Μπορείς να γίνεις άθελα σου βορά της πρόσκαιρης επιτυχίας σου. Καλό είναι να μην ξεχνάμε πως όλα τα ισορροπεί σε βάθος χρόνου ένας εξαιρετικος μηχανισμός: Η Τέχνη αγνοεί όποιον προδίδει τον εαυτό του.

Ο καθένας χαίρεται ανάλογα με το μέτρο που βάζει στην ζωή του. Από το πουθενά συνήθως καταλήγουμε στο πουθενά, οπότε τα όνειρα είναι απαραίτητα μέχρι ένα συγκεκριμένο όριο για να υπάρχει ελευθερία. Θυμώνω πολλές φορές με τον εαυτό μου γιατί κάθε τί μεγαλεπίβολο κουβαλά κι ένα βουνό απαιτήσεων μαζί του. Τελικά με κερδίζει και ξεκινώ την δοκιμή. Πάντα με εξιτάρει το ρίσκο ενός γενναίου λάθους – ελπίζω όχι ανεπανόρθωτου.

Το γεγονός πως είμαι απόφοιτος της δραματικής σχολής του Εθνικού θεάτρου δεν έχει καμία σχέση με το ότι τώρα εργάζομαι στο Εθνικό. Μιλάω από πρώτο χέρι μιας και τον πρώτο χρόνο μετά την σχολή δούλεψα σε ιδιωτικές παραγωγές. Τα κριτήρια για όλους μας είναι ίδια και έτσι οφείλουν να είναι. Προσωπικά σε καμιά δουλειά εως τώρα δεν με έχουν ρωτήσει το βιογραφικό μου. Η σκηνή είναι πάντα εκεί, γίνονται οι δοκιμές και ο σκηνοθέτης καταλήγει ανάλογα.

Ο «Τίμων, ο Αθηναίος» συνεχώς με εκπλήσσει. Είναι εξαιρετικά πυκνό νοηματικά, αν και στις πρώτες αναγνώσεις δεν δίνεται εύκολα αυτή η αίσθηση. Ο ιδιαίτερος, εκκεντρικός, εστέτ Τίμων πιστεύει πως είναι πλούσιος γιατί έχει φίλους. Αυτοί οι “φίλοι” τον καταβροχθίζουν άπληστα στην πιο αδύναμη στιγμή του. Έναν άνθρωπο που οι δράσεις του δεν μεταφράζονται οικονομικά. Το πρόβλημα δεν είναι υλικό. Φοβάμαι πως είναι ίδιον της ανθρώπινης φύσης να μην ανέχεται την γενναιοδωρία.

Αν παίζει ακόμα ρόλο ο όρος του ζεν πρεμιέ στο θέατρο τότε το θέατρο αυτό δεν με αφορά. Όλοι οι άνθρωποι μπορούν να είναι εξαιρετικά όμορφοι κι εμφανίσιμοι, φτάνει να εργαστούν ουσιαστικά με τον εαυτό τους σε όλους τους τομείς. Άλλωστε από την στιγμή που επιλέγει κανείς αυτό το επάγγελμα πρέπει να έχει την δυνατότητα να μεταμορφώνεται στο οτιδήποτε. Και εδώ μπαίνει πάλι το ζήτημα της σκληρής δουλειάς.

Η ενασχόληση με την τηλεόραση μου θυμίζει την παρομοίωση με το μαχαίρι. Ανάλογα τον τρόπο που θα χρησιμοποιηθεί μπορεί να σκοτώσει αλλά και να καθαρίσει ένα ωραίο μήλο. Δεν είναι το μέσο υποδεέστερο, αλλά ο τρόπος που θα χρησιμοποιηθεί καθορίζει το αποτέλεσμα.

Τους τελευταίους μήνες κάνω μαθήματα θεάτρου σε κρατούμενους στις φυλακές του Μαλανδρίνο στην Αμφισσα. Το πρόγραμμα ξεκίνησε ύστερα από μία τρελή ιδέα που μοιράστηκε μαζί μου, ο συνάδελφος Γιώργος Δάμπασης με τον οποίο παίζουμε μαζί στον «Τίμωνα»· της δημιουργίας, δηλαδή, μιας θεατρικής ομάδας εκεί. Τον ευχαριστώ γι’ αυτό, επειδή μου άνοιξε την πόρτα σε έναν κόσμο που ζει παράλληλα με μας, κρυφά, υπόγεια εκεί που το θέατρο γίνεται εργαλείο επιβίωσης στο προαύλιο, στο διάδρομο, στο κελί. Την εθελοντική αυτή δράση στήριξαν ουσιαστικά και με μεγάλη χαρά ο διευθυντής των φυλακών Θύμιος Παπαδήμας και η κοινωνική λειτουργός Όλγα Κουράτου. Χωρίς αυτούς δεν θα καταφέρναμε πολλά, από τα πιο απλά μέχρι την επίλυση σύνθετων γραφειοκρατικών θεμάτων.

Κάθε ταξίδι στο Μαλανδρίνο είναι από μόνο του μία εμπειρία ζωής. Θα αναφέρω κάτι από την επίσκεψή μου μετά την διακοπή για τις γιορτές των Χριστουγέννων: Την συγκίνηση που μοιράστηκε μαζί μας ένας κρατούμενος φοβούμενος ότι μπορεί να διακόπταμε τις εβδομαδιαίες συναντήσεις μας λέγοντας «έχω 14 χρόνια να δεχτώ επισκεπτήριο». Ο ίδιος πήρε πριν λίγες μέρες την πρώτη του άδεια, ο εισαγγελέας του ανέφερε χαριτολογώντας πως γίνεται το αίτημα του δεκτό γιατί είναι στην θεατρική ομάδα. Ο κρατούμενος επέστρεψε από την άδεια του κι έδωσε το παρόν στο μάθημα της περασμένης Τρίτης.