Abovo: Τα αστεία παιδιά μπήκαν στην εφηβεία

Ο ήχος της βροχής που ακούγεται σαν ποδοβολητό στα πεζοδρόμια της Κολοκοτρώνη τους συγκεντρώνει με χαρά, σχεδόν με ανακούφιση, γύρω από τον τιρκουάζ καναπέ. Οι περισσότεροι έχουν να ιδωθούν μόλις από το προηγούμενο βράδυ στη σκηνή του Θεάτρου του Νέου Κόσμου μα όλοι – οι Γιάννης Σαρακατσάνης, Βάσω Καβαλιεράτου, Γιώργος Αγγελόπουλος, Σωσώ Χατζημανώλη και Φάνης Παυλόπουλος – έχουν, μεταξύ τους, την οικειότητα του φίλου. Φίλοι μετά από 14 χρόνια στον σκληρό πυρήνα των Abovo∙ της πιο δραστήριας θεατρικής ομάδας των after zeros.

Πώς βγήκαν από το… αυγό

«Όταν τους γνώρισα ήμουν 21 και τώρα είμαι 35. Αυτό με κάνει να συνειδητοποιώ τα χρόνια που έχουν περάσει» λέει σαρκαστικά η Σωσώ Χατζημανώλη, το νεότερο μέλος της ομάδας. Συμφοιτητές σε άλλα έτη, αλλά στην ίδια δραματική σχολή (του Γιώργου Κιμούλη) συστήνονται σε ομάδα όταν ο Γιάννης Σαρακατσάνης και η Βάσω Καβαλιεράτου επιστρέφουν από ένα χρόνο σπουδών στο School of Physical Theater του Λονδίνου. Γεμάτοι όρεξη για δουλειά και ιδέες αλλά άφραγκοι, χωρίς θέατρο, έργο, σκηνοθέτη και παραγωγό, αποφασίζουν να απευθυνθούν σε όσους γνωρίζουν για να βάλουν τα όνειρά τους σε τροχιά. Θα βρουν ανταπόκριση σε λίγους συνομηλίκους τους – τότε στο σχήμα συμμετείχαν επίσης ο Λευτέρης Ελευθερίου και η Βάσω Χελά. «Όλοι οι συνομήλικοί μας επένδυαν τις ελπίδες τους σε πέμπτους ρόλους, με σκοπό να τους δει κάποιος και να αναβαθμιστούν σε τρίτο ρόλο. Άλλοι, πάλι, δεν έβρισκαν καθόλου δουλειά. Θεωρήσαμε πως αυτός είναι ένας φαύλος κύκλος μιας διαρκούς οντισιόν κι έτσι πήραμε την απόφαση να κάνουμε μια δική μας παράσταση για να καταθέσουμε ό,τι ξέρουμε. Στην πορεία, όλοι ψήθηκαν με αυτή σκέψη» ανακαλεί ο ιθύνων νους, Γιάννης Σαρακατσάνης.

Γιάννης Σαρακατσάνης και Βάσω Καβαλιεράτου

Εκ των ενόντων γεννιέται το «Εκεί, εκεί στην Κόλαση». Οι Abovo ξαφνικά εκτοξεύονται στον Παράδεισο: Sold out από την πρώτη μέρα, τρεις αλλαγές σκηνών, 13.000 θεατές μέσα σε 2.5 χρόνια, ψηλά στη λίστα των επιχορηγούμενων δημιουργών, έχουν μόλις επαναπροσδιορίσει τι σημαίνει δυναμικό ντεμπούτο. «Ήταν το τελευταίο βράδυ της πρώτης σεζόν και οι θεατές στριμώχνονταν μέχρι το ασανσέρ της ‘Θύρας Τέχνης’. Παρ’ όλα αυτά, εμείς αναρωτιόμασταν τι θα κάνουμε του χρόνου. Θυμάμαι πως ήταν εκεί ο Κώστας Φιλίππογλου που μας συνέφερε κάπως: ‘Παιδιά, κάτι δεν έχετε καταλάβει. Είστε τρελοί; Αυτό θα πάει για δύο σεζόν ακόμα! Ο κόσμος έχει βαρεθεί να βλέπει βλακείες κι εσείς είστε κάτι φρέσκο’ μας είπε. Δεν θέλαμε και πολύ για ν’ ακολουθήσουμε τη συμβουλή του» εξηγεί η Βάσω Καβαλιεράτου.  Δικαίωναν δηλαδή το όνομά τους∙ πετάγονταν «από το αυγό».

Θα ακολουθούσαν πέντε χρόνια φρενήρους δημιουργικότητας: «Με αγάπη Abovo», «Ζελόβ», «Ελλάδα είσαι πρέζα», «Μαμά Ελλάδα 1 &2», «Πλανήτης», έργα που συμπυκνώνουν την δαιμονική ενέργεια της ομάδας και το τρελό αυτοσχεδιαστικό τους γκέστους. «Σίγουρα ο κώδικας που μας ένωσε ήταν το σωματικό θέατρο, η σωματική προσέγγιση των χαρακτήρων. Κι αυτό τροφοδότησε τη δημιουργία πιο ακραίων ηρώων στα κείμενα μας» παρατηρεί η Βάσω. Τα κείμενα της ομάδας που προέκυπταν σαν work in progress μέσα στην πρόβα της κάθε παράστασης αντανακλούσαν, όπως θυμίζει ο Φάνης Παυλόπουλος, την κοινή ιδεολογική θέση της ομάδας. «Τουλάχιστον τα καλά μας έργα – γιατί δεν ήταν όλα συνεπή – είχαν ένα κεντρικό προβληματισμό ο οποίος γινόταν το όχημα που καθόριζε την παράσταση μέχρι και την τελευταία της καφρίλα. Μεταφέραμε κάθε φορά ένα σημαντικό μήνυμα» συμπληρώνει ο Γιάννης.

Ήταν η ταύτιση ιδεών, ωστόσο, που αργότερα θα τους έφερνε αντιμέτωπους με την πιο μεγάλη κρίση στην ιστορία τους. Η μεταπήδηση τους στην τηλεόραση μέσω της μετασχηματισμένης μεγάλης θεατρικής επιτυχία «Το Ίδρυμα» θα τους κλονίσει. Οι Abovo παίρνουν τη θέση της «Ελληνοφρένειας» στο πρόγραμμα του ΣΚΑΙ  με μια εκπομπή καυστικής πολιτικής σάτιρας. Η επιλογή δεν τους δικαιώνει αφού ούτε το καλλιτεχνικό ύφος κάνει γκελ στο τηλεοπτικό κοινό ενώ η διατύπωση πολιτικών σχολίων κινεί θύελλα αντιδράσεων. «Λαμβάναμε καθημερινά hate mails. Ακόμα κι αυτοί που μας αγαπούσαν και μας παρακολουθούσαν όλα τα προηγούμενα χρόνια μας μίσησαν. Θεωρούσαν πως μας είχε ‘αγοράσει’ ο ΣΚΑΙ για να υποστηρίξουμε την εμετική προπαγάνδα των… Γερμανοτσολιάδων» θυμούνται. Είναι η εποχή που από την ομάδα αποχωρεί και ο Λευτέρης Ελευθερίου.

Φάνης Παυλόπουλος και Γιώργος Αγγελόπουλος.

Παρά τις δυσκολίες, οι Abovo αποδείχθηκαν ανθεκτικότεροι μέσα στο χρόνο – σε αντίθεση με πολλές άλλες ομάδες της εποχής που ακολούθησαν μεν το παράδειγμα τους αλλά δεν κατάφεραν να ανταποκριθούν στις απαιτήσεις της συλλογικότητας.  «Ο βασικός παράγοντας που κρατάει την ομάδα σταθερή είναι η αίσθηση ανεξαρτησίας που υπάρχει. Αναπτύξαμε παράλληλα προσωπικές πορείες και αποδείχθηκε πολύ σημαντικό καθώς πολλές ομάδες επιβάλλουν αποκλειστικότητες που στο τέλος τις σκοτώνουν. Γιατί η ομάδα χρειάζεται φρέσκο αέρα, νέες καλλιτεχνικές δεξιότητες» διαπιστώνει ο Γιώργος Αγγελόπουλος. «Έτσι όλοι μας κάναμε πράγματα, καλλιτεχνικά και μη – εγώ ας πούμε κάνω εταιρικές εκπαιδεύσεις, σεμινάρια σε στελέχη επιχειρήσεων – και η εμπειρία του καθενός επιστρέφει εδώ και εμπλουτίζει τις δουλειές μας».

Η Σωσώ Χατζημανώλη, σε μια πιο συναισθηματική ερμηνεία, αποδίδει τη διάρκεια της ομάδας στις προσωπικές σχέσεις. «Γίναμε οικογένεια, γρήγορα και με πολύ ωραίο τρόπο. Σήμερα, μπορεί να μη μιλάμε συχνά ή να μην συνεργαζόμαστε ασταμάτητα αλλά δεν υπάρχει περίπτωση να μην ανατρέξουμε ο ένας στον άλλο. Για μένα είναι κάτι αναντικατάστατο. Έχουμε πετύχει μια σχέση που πηγάζει από τη δουλειά σε μια δουλειά που είναι πολύ δύσκολο να δημιουργηθούν σχέσεις. Από ένα σημείο και μετά όλα εννοούνται ανάμεσα μας».

Σωσώ Χατζημανώλη και Φάνης Παυλόπουλος.

Οι Abovo, όμως, δεν ήταν το σχήμα που έμελε να  περιοριστεί στη δημιουργία έργων και παραστάσεων. Όταν θα υλοποιούσαν την ιδέα του Bob Festival θα τόνωναν το θεσμό της ομάδας στο ελληνικό θέατρο, θα έδιναν το κουράγιο και σε πρωτοεμφανιζόμενα σχήματα να το παλέψουν με μεγαλύτερη θέρμη και θα προσέθεταν ένα ακόμα συνδετικό υλικό στην πορεία τους – κρατώντας τους Abovo ενεργούς ακόμα κι όταν δεν υπήρχε παράσταση στα σκαριά. «Το ξεκινήσαμε διακρίνοντας μια ανάγκη να αναδειχθεί η δουλειά στην κοινότητα των νέων ομάδων. Εκτοτε πέρασαν δέκα χρόνια. Κι ενώ κάθε χρόνο λέμε ‘τελευταία χρονιά’ πάλι ξαναγυρίζουμε σε αυτό. Το Bob μας κράτησε ζωντανούς σε περιόδους που θα μπορούσαμε να είχαμε διαλυθεί» αποκαλύπτει ο Γιώργος Αγγελόπουλος.

Πέντε χρόνια μετά την τελευταία τους συλλογική δουλειά, επιστρέφουν στη σκηνή με νέους όρους. Για πρώτη φορά, ανεβάζουν το «Μυγοφαές» του Zουάν Γιάγκο, το πρώτο κείμενο που παρουσιάζουν και δεν είναι δικό τους. Ύστερα από προτροπή της μεταφράστριας Μαρίας Χατζηεμαννουήλ και σε μια περίοδο που είχαν εγκαταλείψει αποκαμωμένοι τις πρόβες πάνω σε μια άλλη ιδέα, ανακαλύπτουν με έκπληξη ότι μπορούν να υπάρξουν και κάτω από μιαν άλλη συνθήκη. «Ξαφνικά, η ζωή μας έγινε πιο εύκολη γιατί συνειδητοποιήσαμε ότι οι παραστάσεις που έχουν σαν βάση τα δικά μας κείμενα απαιτούν πολύ χρόνο και πολλές πρόβες. Για να φτάσουμε να παρουσιάσουμε κάτι, κάνουμε εξαντλητικούς αυτοσχεδιασμούς, αναθεωρούμε διαρκώς το κείμενο – άπειρες φορές έχει συμβεί να αλλάξουμε κείμενα μετά τη γενική πρόβα. Οπότε τώρα που πήραμε στα χέρια μας ένα καλό έργο εμβαθύναμε πολύ. Προφανώς και είμαστε οι ίδιοι άνθρωποι απλώς εδώ έπρεπε να σεβαστούμε και να καταλάβουμε ένα συμπαγές έργο» παρατηρεί η Βάσω Καβαλιεράτου.

Την ίδια ώρα, το «Μυγοφαές» – μια μελέτη για τα σύγχρονα εργασιακά ήθη στην Ευρώπη – που ανεβαίνει στο Θέατρο του Νέου Κόσμου είναι μια ακόμα απόπειρα για τους Abovo να δηλώσουν πως δεν είναι μόνο αστείοι. Η’, τέλος πάντων, πως είναι κι άλλα πράγματα. «Για πρώτη φορά επιχειρήσαμε να το δηλώσουμε στο ‘Έγκλημα στη γκαλερί’ που ήταν ένα αστυνομικό νουάρ. Θυμάμαι στον πρόλογο, ο Γιάννης στο ρόλο ενός ντετέκτιβ, εξηγούσε στο κοινό πως η παράσταση δεν είναι κωμωδία. Ξαφνικά όλοι γελούσαν, προφανώς δεν μας πίστευαν. Μετά από τόσες κωμωδίες ήταν δύσκολο να πείσουμε πως κάνουμε κάτι άλλο» εξηγεί ο Γιώργος Αγγελόπουλος.

Ο Γιάννης Σαρακατσάνης  εκτιμά πάντως ότι το «Μυγοφαές» σηματοδοτεί μια καμπή στη διαδρομή της ομάδας. «Μπορεί να είναι το τέλος των Abovo,  η νέα τους αρχή ή μια θρυαλλίδα για να μας κινητοποιήσει και να μπούμε πιο εντατικά σ’ ένα νέο κύκλο δουλειάς» λέει.

Οι Abovo σε απαρτία.

Το σίγουρο είναι πως σχεδόν μια δεκαπενταετία παρουσίας μετά οι Abovo ακόμα ψάχνονται. Κι ας έχουν χάσει, όπως λένε, την πρώτη αθωότητα τους, τότε που όλα κινούνταν γύρω από την ομάδα, μ’ έναν ασυγκράτητο αυθορμητισμό να τους οδηγεί. Τώρα πλέον πολύ πιο έμπειροι, υποψιασμένοι αλλά και με μια κατακτημένη χημεία που επιβεβαιώνει τη μαγική συνεννόηση με τα μάτια – «καμιά φορά μιλάμε με τα μάτια και με… Παναγίες» λέει γελώντας ο Γιάννης – αποφεύγουν να κάνουν μακροπρόθεσμα σχέδια. Τουλάχιστον, όχι πιο μακρινά από το Bob Festival της προσεχούς Ανοιξης. Άλλοτε πάλι, ανατρέχουν στα πλάνα των παραστάσεων που έμειναν στη μέση, στα έργα τους που έμειναν να σωπαίνουν στο συρτάρι, στους ήρωες που περιμένουν ν’ ανέβουν στη σκηνή.

Αναγνωρίζουν, ωστόσο, με ψυχραιμία τι έχουν καταφέρει, πέραν από τις παραστάσεις που τους κρατούν ακόμα στο φως. «Καταφέραμε να φτιάξουμε ένα δημιουργικό περιβάλλον εργασίας το οποίο ήταν τόσο ευχάριστο όσο και παραγωγικό. Πάντα περνούσαμε καλά κάνοντας θέατρο» λέει ο Γιάννης Σαρακατσάνης. «Γι’ αυτό και προσωπικά, όπου κι αν δούλεψα μετά τους Abovo,  είχα πολλές απαιτήσεις, ήμουν πολύ αυστηρός. Ξέρω ότι αυτό το πράγμα μπορεί να συμβεί κι αν δεν συμβαίνει φταίνε οι άνθρωποι. Αφού το πετύχαμε εμείς που ήμασταν νέοι κι άπειροι, όλοι οι άλλοι πρέπει να κάνουν λάθος».  Γι’ αυτό κι επιστρέφουν στην ομάδα, γι’ αυτό και μεταφέρουν το βίωμα τους έξω από αυτήν. Όπως λέει και Βάσω Καβαλιεράτου «η ένωση είναι η πιο μεγάλη δύναμη».