Η Λουτσία ντι Λαμμερμούρ –η πρώτη ιστορική συμπαραγωγή της Εθνικής Λυρικής Σκηνής με τη Βασιλική Όπερα του Λονδίνου– επιστρέφει, μετά την τεράστια επιτυχία που σημείωσε την προηγούμενη σεζόν, από τις 24 Φεβρουαρίου 2019 και για πέντε παραστάσεις, στην Αίθουσα Σταύρος Νιάρχος της Εθνικής Λυρικής Σκηνής. Το αριστούργημα του Γκαετάνο Ντονιτσέττι παρουσιάζεται σε μια σπουδαία παραγωγή υψηλής αισθητικής που επαινέθηκε σε Λονδίνο και Αθήνα, σε σκηνοθεσία της διάσημης Βρετανίδας σκηνοθέτριας Κέιτι Μίτσελ και μουσική διεύθυνση Πιερ Ντυμουσσώ.
Η υπόθεση αφορά τον έρωτα της Λουτσίας για τον Εντγκάρντο του οίκου των Ρέιβενσγουντ, για τον οποίο ο αδελφός της λόρδος Ενρίκο Άστον αισθάνεται άσβεστο μίσος. Αποφασισμένος να αποτρέψει τη σχέση ο Ενρίκο οργανώνει τον γάμο της αδελφής του με τον Αρτούρο Μπάκλω. Την ώρα της τελετής καταφθάνει ο Εντγκάρντο, ο οποίος σε έξαλλη κατάσταση καταριέται τη Λουτσία. Εκείνη χάνει τα λογικά της, στη συνέχεια φονεύει τον Αρτούρο και καταρρέει. Πληροφορούμενος τον θάνατο της αγαπημένης του ο Εντγκάρντο αυτοκτονεί.
Η Μίτσελ επιχειρεί να διεισδύσει στον κόσμο των γυναικών του 19ου αιώνα και να δει την πλοκή μέσα από τα μάτια της κεντρικής ηρωίδας.
Ως αντίστιξη στον σκοτεινό ανδροκρατούμενο κόσμο του βορρά, όπως τον φαντάστηκε ο σερ Ουώλτερ Σκοτ, η σκηνοθέτρια φέρνει στο προσκήνιο τη γυναικεία οπτική και τοποθετεί το έργο συνολικά στο πλαίσιο της λογοτεχνίας της εποχής, στην ατμόσφαιρα έργων όπως τα έργα των αδελφών Μπροντέ. Η Μίτσελ, σε συνεργασία με την κορυφαία Βρετανίδα σκηνογράφο και ενδυματολόγο Βίκι Μόρτιμερ, προτείνει τη χρήση ενός –χωρισμένου στα δύο– σκηνικού χώρου, ο οποίος μας επιτρέπει να δούμε όχι μόνον όσα συμβαίνουν σε κάθε σκηνή της παράστασης, αλλά και γεγονότα τα οποία συμβαίνουν ταυτόχρονα, σε όλη τη διάρκεια της ιστορίας, συμπληρώνοντας τα κενά.
Η Κέιτι Μίτσελ, μια από τις πιο αυθεντικές και ενδιαφέρουσες φωνές του ευρωπαϊκού θεάτρου, έχει υπάρξει φιλοξενούμενη σκηνοθέτρια στη Royal Shakespeare Company και το Royal Court του Λονδίνου, ενώ από το 2000 σκηνοθετεί όπερα στα μεγαλύτερα λυρικά θέατρα του πλανήτη, όπως στη Βασιλική Όπερα του Λονδίνου, την Όπερα της Ολλανδίας, την Κωμική Όπερα του Παρισιού, την Κρατική Όπερα του Βερολίνου, το Θέατρο Λα Μονναί των Βρυξελλών, τα φεστιβάλ του Αιξ-αν-Προβάνς, του Μονάχου κ.α.
Παρά το γεγονός ότι συχνά οι παραστάσεις της Μίτσελ προκαλούν ή και σοκάρουν, (όπως συμβαίνει αυτή την εποχή στο Εθνικό Θέατρο της Αγγλίας στο Λονδίνο με τη νέα της παράσταση με πρωταγωνίστρια την Κέιτ Μπλάνσετ), εντούτοις η ίδια δεν έχει ως στόχο να σπάσει τους κανόνες χωρίς λόγο. Αντιθέτως, είναι η διακαής και εστιασμένη της αφοσίωση να ζωντανέψει όσα πραγματικά συμβαίνουν σε μια ιστορία και τους ήρωές της. Κατά τη δική της αντίληψη, κάθε ιστορία απαιτεί τη δική της προσέγγιση, ούτως ώστε να μπορεί να σταθεί όρθια και ζωντανή πάνω στη σκηνή.
Την παραγωγή της Λουτσίας στην Εθνική Λυρική Σκηνή θα διευθύνει ο ανερχόμενος Γάλλος αρχιμουσικός και μουσικός διευθυντής του Ensemble Furians Πιερ Ντυμουσσώ.
Η Λουτσία ντι Λαμμερμούρ με μια ματιά
Ο συνθέτης: Ο Γκαετάνο Ντονιτσέττι γεννήθηκε στις 19 Νοεμβρίου 1797 στο Μπέργκαμο της Λομβαρδίας και υπήρξε μαθητής του Τζοβάννι Σιμόνε Μάυρ, Γερμανού συνθέτη όπερας που δραστηριοποιήθηκε κυρίως στην Ιταλία. Το πρώτο του σκηνικό έργο, Ο Πυγμαλίωνας, το έγραψε σε ηλικία δεκαοκτώ ετών. Μέχρι τον θάνατό του, ο Ντονιτσέττι θα κληροδοτούσε στον δυτικό πολιτισμό περισσότερες από εβδομήντα όπερες. Ανάμεσά τους ξεχωρίζουν τα έργα Άννα Μπολένα (1830), Το ελιξίριο του έρωτα (1831), Λουκρητία Βοργία (1832), Μαρία Στουάρντα (1834), Λουτσία ντι Λαμμερμούρ (1835), Ρομπέρτο Ντεβεραί (1837), Η κόρη του συντάγματος (1839), Η ευνοουμένη (1840) και Ντον Πασκουάλε (1843). Παρότι κυρίως γνωστός για τα λυρικά του έργα, ο Ντονιτσέττι συνέθεσε επίσης εκκλησιαστική μουσική, κουαρτέτα εγχόρδων και ορχηστρικά έργα. Πέθανε το 1848 στο Μπέργκαμο από παράλυση, προερχόμενη από σύφιλη.
Το έργο
Όπερα σε δύο μέρη και τρεις πράξεις, η Λουτσία ντι Λαμμερμούρ βασίζεται σε ποιητικό κείμενο του Σαλβατόρε Καμμαράνο, εμπνευσμένο από το ιστορικό μυθιστόρημα Η νύφη των Λάμμερμουρ του σερ Ουώλτερ Σκοτ.
Σύνοψη του πρωτοτύπου
Μέρος πρώτο: Ο χωρισμός – Μόνη Πράξη
Σκηνή 1 Στο δάσος κοντά στο κάστρο των Λαμμερμούρ. Σκοτία, αρχές του 18ου αιώνα. Ο Νορμάννο, επικεφαλής της φρουράς του κάστρου, μαζί με τους άλλους άνδρες, αναζητούν έναν εισβολέα. Όπως λέει στον λόρδο Ενρίκο Άστον, πιστεύει ότι πρόκειται για τον Εντγκάρντο του Ρέιβενσγουντ, ο οποίος έρχεται να συναντήσει τη Λουτσία, αδερφή του Ενρίκο. Ο Ενρίκο μιλά για το μίσος που αισθάνεται για τον οίκο των Ρέιβενσγουντ και την πρόθεσή του να τερματίσει τη σχέση ανάμεσα στον Εντγκάρντο και τη Λουτσία.
Σκηνή 2 Μια πηγή κοντά στο κάστρο των Λαμμερμούρ. Η Λουτσία περιμένει τον αγαπημένο της Εντγκάρντο. Αφηγείται στην υπηρέτριά της Αλίζα πως είδε το φάντασμα μιας κοπέλας η οποία δολοφονήθηκε εκεί, στον συγκεκριμένο τόπο, από έναν ζηλότυπο προγονό των Ρέιβενσγουντ. Η Αλίζα απαντά πως πρόκειται για προειδοποίηση και πως η Λουτσία πρέπει να εγκαταλείψει τον έρωτά της για τον Εντγκάρντο. Φτάνει ο Εντγκάρντο, ο οποίος ανακοινώνει ότι για πολιτικούς λόγους πρέπει να φύγει αμέσως για τη Γαλλία. Ελπίζει, όμως, να συμφιλιωθεί με τον Ενρίκο και να νυμφευτεί τη Λουτσία. Εκείνη αποκρίνεται πως αυτό είναι αδύνατο και οι δυο τους δίνουν όρκους αιώνιας πίστης και ανταλλάσσουν βέρες.
Μέρος δεύτερο: Το γαμήλιο συμβόλαιο
Α΄ Πράξη
Σκηνή 1 Στα διαμερίσματα του λόρδου Ενρίκο Άστον. Προκειμένου να απομακρύνει τη Λουτσία από τον Εντγκάρντο, ο Ενρίκο της δείχνει πλαστή επιστολή, στην οποία φαίνεται ο Εντγκάρντο να την έχει ξεχάσει και να έχει ερωτευτεί άλλη γυναίκα. Στη συνέχεια την παραδίδει στον Ραϊμόντο, ιερέα και παιδαγωγό της, ο οποίος με τη σειρά του επιχειρεί να την πείσει για το καλό της οικογένειας να λησμονήσει τον Εντγκάρντο και να παντρευτεί τον Αρτούρο, σύζυγο που έχει επιλέξει γι’ αυτήν ο Ενρίκο.
Σκηνή 2 Στη μεγάλη αίθουσα του κάστρου. Τα πάντα είναι έτοιμα για τον γάμο της Λουτσίας με τον Αρτούρο. Ο Ενρίκο δικαιολογεί στον Αρτούρο την κακή διάθεση της Λουτσίας, λέγοντας πως πενθεί τον πρόσφατο θάνατο της μητέρας της. Την ώρα της υπογραφής του γαμήλιου συμβολαίου εμφανίζεται αιφνίδια ο Εντγκάρντο. Ο Ραϊμόντο του δείχνει την υπογραφή της Λουτσίας στο έγγραφο και ο Εντγκάρντο την κατηγορεί για απιστία, την καταριέται, της επιστρέφει το δαχτυλίδι που είχαν ανταλλάξει ως τεκμήριο του έρωτά τους και ζητά πίσω το δικό του. Οι υπόλοιποι τον απωθούν.
Β΄ Πράξη
Σκηνή 1 Στον πύργο του Γουλφς Κραγκ, αργότερα το ίδιο βράδυ. Ο Ενρίκο αναζητά τον Ενγκάρντο με στόχο να μονομαχήσει μαζί του. Του λέει ότι η Λουτσία απολαμβάνει ήδη τη νυφική κλίνη. Ο Εντγκάρντο αποδέχεται την πρόκληση. Θα συναντηθούν αργότερα το βράδυ στο νεκροταφείο των Ρέιβενσγουντ, κοντά στον φοβερό τόπο με το όνομα «Γκρεμός του λύκου» (Γουλφς Κραγκ).
Σκηνή 2 Στη μεγάλη αίθουσα του κάστρου. Οι καλεσμένοι απολαμβάνουν τη λαμπρή δεξίωση μετά τον γάμο. Φτάνει έντρομος ο Ραϊμόντο, ο οποίος τους πληροφορεί ότι η Λουτσία έχασε τα λογικά της και σκότωσε τον Αρτούρο. Φτάνει και η ίδια η Λουτσία, η οποία πιστεύει ότι είναι με τον Εντγκάρντο και ότι σύντομα θα τον παντρευτεί. Στην αίθουσα μπαίνει ο Ενρίκο, ο οποίος αρχικά την απειλεί, αλλά μεταβάλλει τη συμπεριφορά του όταν συνειδητοποιεί την κατάστασή της. Η Λουτσία καταρρέει. Ο Ραϊμόντο κατηγορεί τον Νορμάννο ότι προκάλεσε την τραγωδία.
Σκηνή 3 Στο νεκροταφείο του πύργου των Ρέιβενσγουντ. Ο Εντγκάρντο αποφασίζει να πεθάνει από το σπαθί του Ενρίκο. Αρχικά μαθαίνει ότι η Λουτσία είναι ετοιμοθάνατη και στη συνέχεια ο Ραϊμόντο του επιβεβαιώνει το μοιραίο. Ο Εντγκάρντο αυτοκτονεί, ελπίζοντας να ενωθεί με την αγαπημένη του στον ουρανό.
