Πρωταγωνίστριες στα παρασκήνια του θεάτρου vol 3

«Αν θέλεις να πραγματοποιηθεί κάτι, ζήτησέ το από μια γυναίκα». Η διαπίστωση που ανήκει σε μιαν από τις ισχυρότερες γυναίκες της παγκόσμιας Ιστορίας, τη Μάργκαρετ Θάτσερ, μπορεί να καταναλώνεται σαν φεμινιστικό σύνθημα – συνοδεύεται εξάλλου από την αντίθεση «αν θέλεις να ειπωθεί κάτι, ζήτησέ το από έναν άνδρα» – εμπεριέχει, ωστόσο, μια μεγάλη αλήθεια: Οι γυναίκες είναι πλάσματα που δρουν.

Για τρίτη χρονιά, την Ημέρα της Γυναίκας αναζητάμε τις γυναίκες που δρουν και πράττουν πίσω από τα φώτα του θεάτρου. Αυτή τη φορά συνομιλούμε με τις Πατρίσια Απέργη, Αλεξάνδρα Κ*, Μελίνα Παιονίδου, Βασιλική Σύρμα και Μαρία Χατζηεμμανουήλ. Γυναίκες που επιμένουν να διακρίνονται σ’ έναν ανδροκρατούμενο (σε επίπεδο διοίκησης) χώρο, να δημιουργούν με αφοσίωση ενισχύοντας το προσωπικό τους στίγμα και να εμπλουτίζουν το θεατρικό τοπίο με έργα υψηλότερης ευαισθησίας, γυναικείου πάθους και εσωτερικότητας.

(από αριστερά) Πατρίσια Απέργη, Μαρία Χατζηεμανουήλ, Αλεξάνδρα Κ*, Βασιλική Σύρμα και Μελίνα Παιονίδου.

Πατρίσια Απέργη, χορογράφος

Ποια ήταν η πρώτη σας επαγγελματική εμφάνιση στο θέατρο;
Το 2006 που ίδρυσα την ομάδα χορού «Αερίτες» με την πρώτη μας παραγωγή «Anorexia Socialis».

Ποια ξεχωρίζετε ως δουλειά – σταθμό στην έως τώρα διαδρομή σας στην Τέχνη;
Στη δουλειά δεν έχω κάνει τίποτα που δεν το έχω επιθυμήσει πραγματικά. Επομένως; Ολες!

Πώς είναι να εκτίθεται το προϊόν της δουλειάς σας ενώ εσείς παραμένετε εκτός σκηνής;
Είναι έτσι όπως πρέπει να είναι και είναι ο λόγος που κάνει τη δουλειά μας συναρπαστική. Σχεδιάζουμε, μοιραζόμαστε, ανταλλάσσουμε και εμπιστευόμαστε. Και αυτό είναι το μυστικό μιας καλής ομάδας!

Τι στοιχεία θεωρείτε πως προσθέτει η γυναικεία ματιά στον χώρο της Τέχνης;
Σημασία έχει να υπάρχει ματιά. Γυναικεία ή ανδρική είναι χρήσιμη αρκεί να είναι ειλικρινής. Το πρόβλημα αρχίζει όταν δεν δίνεται η δυνατότητα στη γυναικεία φωνή να εκφραστεί. Και δυστυχώς ακόμη και το 2019, τα ποσοστά είναι πολύ άνισα….

Έχετε κάποια προσωπική “σοφία” που συμπυκνώνει τη σκέψη σας γύρω από την Τέχνη;
«Πέτρα που κυλάει δεν χορταριάζει…».

Συναντήσατε ποτέ δυσκολίες σε κάποια από τις συνεργασίες σας ακριβώς επειδή είστε μια δραστήρια γυναίκα;
Ε, ναι! Και είναι αστείο και εξοργιστικό ταυτόχρονα. Το σημαντικό όμως είναι ότι οι καλλιτέχνες με τους οποίους συνεργάζομαι τιμούν και εμπιστεύονται τους ανθρώπους. Ανεξαρτήτως φύλου.

Ο προσωπικός χρόνος είναι ο μεγάλος χαμένος όταν συγκρίνεται με το χρόνο που περνάτε δουλεύοντας;
Τα πράγματα έχουν έρθει στη ζωή μου και στη δουλειά μου όπως τα έχω ονειρευτεί. Ο προσωπικός και ο επαγγελματικός χρόνος συνδυάζονται και αλληλοσυμπληρώνονται. Το ευτύχημα για μένα είναι πως δεν ξεκινώ ποτέ από το σπίτι μου λέγοντας «ωχ, έχώ να πάω στη δουλειά»…

Πως φαντάζεστε το ιδανικό περιβάλλον για να δουλέψετε και το περιβάλλον στο οποίο δουλεύετε τελικά;
Σ’ ένα κέντρο χορού, αφιερωμένο αποκλειστικά στην έρευνα και στη χορογραφική σύνθεση, με συνθήκες κατάλληλες να φιλοξενήσουν χορό. Αντ’ αυτού, ψάχνουμε απεγνωσμένα να βρούμε στούντιο που δεν έχει κολώνες και τσιμέντο για πάτωμα.

ΥΓ. Η Πατρίσια Απέργη μόλις επέστρεψε από ένα ταξίδι στην Ιταλία με το έργο της «Πλάνητες» που ανέβηκε στο Fondazione Nationale della Danza, στο Ρέτζιο Εμίλια και στο Feltrinelli Institute, στο Μιλάνο. Την ίδια ώρα, παίζονται τα δύο έργα που χορογράφησε στο θέατρο, σε σκηνοθεσία της Κατερίνας Ευαγγελάτου: «Η κωμωδία των Παρεξηγήσεων» (Θέατρο Βασιλάκου) και «Βούτσεκ» (Δημοτικό θέατρο Πειραιά.). Τον Μάιο θα χορογραφήσει ένα καινούριο έργο στο Gdansk της Πολωνίας και στη συνέχεια ακολουθεί περιοδεία σε διάφορες πόλεις της Ευρώπης με το έργο της«πολΗττες».

Αλεξάνδρα Κ*, συγγραφέας

Ποια ήταν η πρώτη σας επαγγελματική εμφάνιση στο θέατρο;
Ήταν αμέσως μόλις τέλειωσα το σχολείο, στα 18 μου, ως ηθοποιός – πριν παραδεχτώ ότι ήθελα να γίνω ηθοποιός. Η Μάγια Λυμπεροπούλου σκηνοθετούσε «Άμλετ» και η Καρυοφυλλιά Καραμπέτη πρωταγωνιστούσε. Έπρεπε να γίνει αντικατάσταση-αστραπή στον ρόλο του ενός “ηθοποιού” του έργου. Τετάρτη με φώναξαν, Παρασκευή ήταν η πρεμιέρα. Η πρόβα κράτησε 27 ώρες σερί. Επί τρεις μήνες, άκουγα κάθε βράδυ αυτόν τον συγκλονιστικό μονόλογο του Άμλετ προς τους ηθοποιούς να μου απευθύνεται, εμένα προσωπικά, δια στόματος αυτού του ιερού θεατρικού τέρατος που είναι η Καραμπέτη. Ε, μετά απ’ αυτό, πήγα κι έδωσα εξετάσεις στο Κρατικό. Όταν αποφοίτησα, το είχα ήδη μετανιώσει οικτρά. Αγαπούσα με λύσσα το θέατρο αλλά δεν άντεχα να βρίσκομαι επί σκηνής.

Ποια ξεχωρίζετε ως δουλειά – σταθμό στην εως τώρα διαδρομή σας στην Τέχνη;
Το μυθιστόρημά μου «Πώς φιλιούνται οι αχινοί» γιατί, παρόλο που ήμουν αρκετά ενεργή συγγραφικά έως τότε, ποτέ δεν είχα γράψει με απόλυτη ελευθερία, χωρίς να υπολογίζω λέξεις, προϋπολογισμούς, προθεσμίες, ηθοποιούς, αν και πόσο κατανοητή πρέπει να γίνω. Είναι το μόνο απολύτως δικό μου, προσωπικό πράγμα. Είναι η συγγραφική μου ταυτότητα, παρόλο που νιώθω πιο οικεία στο θέατρο απ’ ό,τι στο πεζό.

Πώς είναι να εκτίθεται το προϊόν της δουλειάς σας ενώ εσείς παραμένετε εκτός σκηνής;
Στην αρχή, ανακουφιστικό. Αρχίζει η παράσταση και κάνω το σταυρό μου που δε χρειάζεται ν’ ανέβω εγώ εκεί πάνω. Υπάρχουν στιγμές που αισθάνομαι ευγνώμων στους ανθρώπους που έχουν αναλάβει τη βρώμικη δουλειά και ζωντανεύουν τις λέξεις με τρόπο που μπορεί να μην είχα φανταστεί, αλλά υπάρχουν κι άλλες που είναι σαν να βλέπεις να καίνε το παιδί σου με τσιγάρα και δεν μπορείς να κάνεις τίποτα. Αυτή η εναλλαγή συναισθημάτων μπορεί να συμβεί μέσα στο ίδιο έργο, με τους ίδιους ηθοποιούς, μέσα στην ίδια βραδιά, ακόμα και μέσα στην ίδια φράση. Είναι ένα φανταστικό μαρτύριο.

Τι στοιχεία θεωρείτε πως προσθέτει η γυναικεία ματιά στον χώρο της Τέχνης;
Δεν πιστεύω ότι προσέρχεται κανείς στην Τέχνη με το φύλο του, είναι ο υπερβατικός χώρος όπου μπορείς να είσαι, να αισθανθείς και να εκφράσεις τα πάντα. Παρ’ όλα αυτά, νιώθω ότι σήμερα οι γυναίκες έχουμε την ευκαιρία να πούμε ιστορίες που σ’ έναν λευκό προνομιούχο άνδρα είναι άγνωστες. Έχουμε άλλη θέαση της κοινωνίας κι αυτό μόλις τώρα αρχίζει να γίνεται αντιληπτό.

Έχετε κάποια προσωπική “σοφία” που συμπυκνώνει τη σκέψη σας γύρω από την Τέχνη;
Ναι. «Αν δεν έχεις κάτι που καίγεσαι να πεις, κάτι που σου διαλύει το στομάχι, μην το κάνεις». Μεγαλώνοντας, εκτιμώ την ειλικρινή ανάγκη του καλλιτέχνη πολύ περισσότερο από την τέχνη ή την τεχνική του.

Συναντήσατε ποτέ δυσκολίες σε κάποια από τις συνεργασίες σας, ακριβώς επειδή είστε μια δραστήρια γυναίκα;
Όχι – στο θέατρο σίγουρα όχι. Το πρόβλημα γενικά είναι μέχρι να σε δουν και να σε εκτιμήσουν ως τέτοια. Αν αργήσουν, γίνεται δικό τους πρόβλημα.

Ο προσωπικός χρόνος είναι ο μεγάλος χαμένος όταν συγκρίνεται με το χρόνο που περνάτε δουλεύοντας;
Ο προσωπικός μου χρόνος είναι πια το γράψιμο και, ναι, είναι ο μεγάλος χαμένος γιατί φυσικά και δεν μπορώ να βιοποριστώ απ’ το θέατρο. Εργάζομαι 8-12 ώρες τη μέρα σε γραφείο και συνήθως έχω και εξωτερικές συνεργασίες που απαιτούν άλλες δύο ώρες από τη μέρα μου. Έχω ελάχιστο χρόνο για το προσωπικό μου γράψιμο και ακόμη λιγότερο για τους ανθρώπους μου. Δεν μπορώ να δω όσο θέατρο θέλω, ούτε να διαβάσω και να γράψω όσο και όπως θα ήθελα, πόσω δε μάλλον να ζήσω τίποτα της προκοπής.

Πώς φαντάζεστε το ιδανικό περιβάλλον για να δουλέψετε και το περιβάλλον στο οποίο δουλεύετε τελικά.
Σ’ ένα θέατρο, με μια ομάδα ανθρώπων, όλη μέρα. Να μπορούσα να ξέρω για ποιους γράφω, να γράφω μαζί τους, πάνω τους, να είχαμε κώδικα και να εξελισσόμασταν μαζί. Τελικά, δουλεύω σε διαφημιστική. Όταν παίζεται ένα έργο μου, δεν μπορώ να είμαι καν στην πρόβα.

ΥΓ. Το τελευταίο έργο της Αλεξάνδρα Κ* «Επαναστατικές μέθοδοι για τον καθαρισμό της πισίνας σας» μεταφράζεται σε διάφορες γλώσσες στο εξωτερικό. Στο μεταξύ, εργάζεται πάνω το επόμενο έργο, εξαιρετικά αργά και επώδυνα. «Προχθές νόμιζα ότι ήταν έτοιμο και θα προλάβαινα την επόμενη σεζόν. Χθες το πέταξα για να το ξαναγράψω απ’ την αρχή» όπως λέει.

Μελίνα Παιονίδου, μουσικοδιδάσκαλος στο Εθνικό θέατρο

Ποια ήταν η πρώτη σας επαγγελματική εμφάνιση στο θέατρο;
Το 1995 η «Αντιγόνη» του Σοφοκλή με το Εθνικό Θέατρο στην Επίδαυρο σε σκηνοθεσια Μίνωα Βολανάκη και μουσική Μίκη Θεοδωράκη.

Ποια ξεχωρίζετε ως δουλειά – σταθμό στην εως τώρα διαδρομή σας στην Τέχνη;
Αυτήν και πάλι θα πω γιατί ήταν και η πρώτη  μου επαφή με το θέατρο που έγινε τυχαία και ουσιαστικά άλλαξε όλη την επαγγελματική μου πορεία. Έχω σπουδάσει διέυθυνση χορωδίας στο κονσερβατόριο της Μόσχας και ποτέ δεν είχα φανταστεί τον εαυτό μου να διδάσκει στο θέατρο. Τελικά ήμουν προορισμένη γι’ αυτό εν αγνοία μου. Μεγάλη τύχη.

Πώς είναι να εκτίθεται το προϊόν της δουλειάς σας ενώ εσείς παραμένετε εκτός σκηνής;
Είναι μαγεία να απολαμβάνεις μια παράσταση στην οποία έχεις συμβάλει με το δικό σου κομμάτι. Ποτέ δεν είχα τη επιθυμία να είμαι επί σκηνής παρόλο που κάπως έτσι είχα ξεκινήσει στα 17 μου όταν τραγουδούσα στα ξενοδοχεία της Κύπρου.

Τι στοιχεία θεωρείτε πως προσθέτει η γυναικεία ματιά στον χώρο της Τέχνης;
Η γυναίκα έχει πιο πολύπλοκη σκέψη, είναι πιο σύνθετη προσωπικότητα και καμιά φορά ίσως και πιο δύσκολη στην συνεργασία. Είναι, όμως, πρακτική και συναισθηματική. Πιστεύω οτι η μαγιά βρίσκεται στο μείγμα των δυο φύλων σε όλα τα επαγγέλματα. Αλληλοσυμπληρώνονται ιδανικά.

Έχετε κάποια προσωπική “σοφία” που συμπυκνώνει τη σκέψη σας γύρω από την Τέχνη;
«Παν μέτρον άριστον». Είναι το πρώτο πράγμα που διδάσκω στους μαθητές μου. Προσπαθώ να το τηρώ και για τον εαυτό μου. Θαυμάζω τους ανθρώπους που το έχουν χωρίς να το συνειδητοποιούν.

Συναντήσατε ποτέ δυσκολίες σε κάποια από τις συνεργασίες σας ακριβώς επειδή είστε μια δραστήρια γυναίκα;
Δυσκολίες πολλές αλλά πίσω από αυτές πάντα βρίσκεται κάτι ανώτερο που τις εξαφανίζει και στην τελική σε ανταμείβει για όλα. Μπορεί να είναι ο Θεός του θεάτρου.

Ο προσωπικός χρόνος είναι ο μεγάλος χαμένος όταν συγκρίνεται με το χρόνο που περνάτε δουλεύοντας;
Ο προσωπικός χρόνος είναι άρρητα συνδεδεμένος με τον επαγγελματικό. Εκεί βρίσκεται και η ισορροπία μου. Ο ένας κλέβει από τον άλλον αλλά και χαρίζει ταυτόχρονα. Δεν θα ήμουν ούτε καλή σύντροφος,θέλω να πιστεύω, αλλά ούτε και καλή μητέρα αν δεν είχα τη δουλειά μου.

Πως φαντάζεστε το ιδανικό περιβάλλον για να δουλέψετε και το περιβάλλον στο οποίο δουλεύετε τελικά.
Θέλω να δουλεύω με ευχάριστους ανθρώπους που παθιάζονται με τη δουλειά τους, είναι ταλαντούχοι, έχουν αστείρευτο χιούμορ, όρεξη και χαίρονται τη ζωή.Κάποιες φορές το πετυχαίνουμε και τότε όλα είναι μαγικά.

ΥΓ. Η Μελίνα Παιονίδου έχει φέτος μια πολύ δημιουργική χρονιά στο Εθνικό θέατρο. ‘Εχει ολοκληρώσει τις διδασκαλίες των παραστάσεων :«Τίμων, ο Αθηναίος» σε σκηνοθεσία Στάθη Λιβαθινού, «Πρίγκιπας και φτωχός» σε σκηνοθεσία Σοφίας Βγενοπούλου, «Απόψε αυτοσχεδιάζουμε» σε σκηνοθεσία Δημήτρη Μαυρίκιου, «Χριστουγεννιάτικη ιστορία» σε σκηνοθεσία Γιάννη Μόσχου, «Μικρές ιστορίες για αγρίους» σε σκηνοθεσία Μαρίας Σαββίδου και «Απλή Μετάβαση» σε σκηνοθεσία Μίνωα Θεοχάρη. Αυτή τη στιγμή ετοιμάζει τον «Ανθρωπο που γελά» σε σκηνοθεσία του Θοδωρή Αμπαζή ενώ το καλοκαίρι για το Φεστοβάλ Επιδαύρου θ’ ακολουθήσουν οι «Ικέτιδες» και η «Ορέστεια». «Μια χρονιά γεμάτη τραγούδι», όπως παρατηρεί.

Βασιλική Σύρμα, ενδυματολόγος

Ποια ήταν η πρώτη σας επαγγελματική παρουσία στα θεατρικά πράγματα;
Στο Tabard Theatre London με την παράσταση «TEA» του Steven Middleton, το Δεκέμβριο του 2009. Επεσα κατευθείαν στα βαθιά χωρίς να έχω διατελέσει πρωτύτερα βοηθός ενδυματολόγου κι ενώ ήταν απίστευτα μικρός ο προϋπολογισμός της παραγωγής. Υπέροχη εμπειρία, καλοί άνθρωποι και αξιόλογοι καλλιτέχνες.

Ποια ξεχωρίζετε ως δουλειά – σταθμό στην έως τώρα διαδρομή σας;
Ξεχωρίζω την «Άλκηστη» του Ευριπίδη σε σκηνοθεσία της Κατερίνας Ευαγγελάτου διότι μου δόθηκε η ευκαιρία να εργαστώ για πρώτη φορά σε αυτό τον απίστευτο χώρο και να μάθω πολλά από τη συμπεριφορά των χρωμάτων και των σχημάτων μέσα στη φυσική σκηνογραφία του περιβάλλοντος χώρου του θεάτρου. Πρωτύτερα, όμως, δυο δουλειές που με βοήθησαν να διερευνήσω την αισθητική μου ήταν η «Οδύσσεια» σε σκηνοθεσία του Μπομπ Γουίλσον όπου εργάστηκα πολύ δημιουργικά ως βοηθός ενδυματολόγου και «Ο θείος Βάνιας» του Τσέχωφ σε σκηνοθεσία της Λίλλυς Μελεμέ διότι η ενδυματολογία εμπεριείχε πολλή δουλειά στο χέρι.|Πως είναι να εκτίθεται το προϊόν της δουλειάς σας ενώ εσείς παραμένετε στωικά εκτός σκηνής; Είναι μια μαγική αίσθηση. Βρίσκομαι εκτός σκηνής μόνο σωματικά. Το πνεύμα μου και η φαντασία μου είναι εικονοποιημένα επί σκηνής!

Τι στοιχεία θεωρείτε πως προσθέτει η γυναικεία ματιά στον χώρο της Τέχνης;
Θεωρώ πως η μάτια των γυναικών καλλιτεχνών εμπεριέχει μεγαλύτερη ευαισθησία και τρυφερότητα ακόμα και αν χρησιμοποιούν σκληρούς συμβολισμούς.

Έχετε κάποια προσωπική “σοφία” που συμπυκνώνει τη σκέψη σας γύρω από την Τέχνη;
Ναι. Αν θες να περάσεις μια πληροφορία στο κοινό, τότε φρόντισε αυτή να γίνει κατανοητή. Αν πάλι όχι, φρόντισε τουλάχιστον το κοινό να εκτεθεί σε ένα θέαμα υψηλής αισθητικής.

Συναντήσατε ποτέ δυσκολίες σε κάποια από τις συνεργασίες σας ακριβώς επειδή είστε μια δραστήρια γυναίκα;
Ναι, βέβαια αλλά δεν είμαι σίγουρη αν ήταν λόγω του φύλου μου ή αν η δυσκολία εκπορεύθηκε από το περιρρέον κλίμα κακών εργασιακών συνθηκών που βιώνει καθημερινά όλη η γενιά μου και η γενιά μετά από μένα… Χωρίς η παραπάνω διαπίστωση να αναιρεί το γεγονός ότι εν ετει 2019 η γυναίκα εξακολουθεί να λαμβάνει διαφορετική μεταχείριση από τον άνδρα στο εργασιακό της περιβάλλον.

Ο προσωπικός χρόνος είναι ο μεγάλος χαμένος όταν συγκρίνεται με το χρόνο που περνάτε δουλεύοντας;
Μόνο κατά περιόδους μεγάλης πίεσης που κρατούν λίγες βδομαδες. Πάντα βρίσκω χρόνο να περάσω με την οικογένεια μου και τους ανθρώπους που αγαπώ. Αλλά δεν είναι δύσκολο να παρασυρθεί κανείς από τις αμέτρητες θεατρικές υποχρεώσεις και χωρίς να το καταλάβει να μην έχει χρόνο σχεδόν ούτε για φαγητό, ούτε για ύπνο.

Πώς φαντάζεστε το ιδανικό περιβάλλον εργασίας γύρω από το αντικείμενό σας;
Χώρος εργασίας κοντά στη θάλασσα ή στη φύση γενικότερα με συνεχή θέα προς αυτή, κλίμα αλληλεγγύης μεταξύ των συνεργατών, καθαριότητα, δημιουργία, αξιοπρέπεια και τήρηση των οικονομικών συμφωνιών εκ μέρους των παραγωγών προς όλους. Στο περιβάλλον στο οποίο δουλεύουμε τελικά, συχνά εμπεριέχονται κάποια στοιχεία από τα παραπάνω, αλλά σχεδόν ποτέ όλα αυτά μαζί ταυτόχρονα.

Υ.Γ. Η Βασιλική Σύρμα υπογράφει αυτή τη σεζόν τα κοστούμια στις παραστάσεις «Βοϋτσεκ» και «Κωμωδία των παρεξηγήσεων» που ανεβαίνουν στο Δημοτικό Θέατρο Πειραιά και στο θέατρο Βασιλάκου αντίστοιχα – και τα δύο σε σκηνοθεσία Κατερίνας Ευαγγελάτου. Επίσης, είναι η υπεύθυνη ενδυματολόγος για το «Δείπνο» στο Σύγχρονο θέατρο σε σκηνοθεσία Λίλλυς Μελεμέ και για τον «’Εμπορο της Βενετίας» στο Γυάλινο Μουσικό θέατρο σε σκηνοθεσία Ελένης Βλάχου. Το καλοκαίρι θα συνεργαστεί ξανά με τη Λίλλυ Μελεμέ που σκηνοθετεί τις «Χοηφόρες» στο πλαίσιο της τριλογίας της «Ορέστειας» που ανεβάζει το Εθνικό θέατρο.

Μαρία Χατζηεμμανουήλ, μεταφράστρια – θεατρολόγος

Ποια ήταν η πρώτη σας επαγγελματική εμφάνιση στο θέατρο;
To 2006 στην Πειραματική Σκηνή του Εθνικού ανέβηκε η μετάφρασή μου στο έργο του Ιγνάθιο δελ Μοράλ «Το Βλέμμα του μελαμψού άνδρα» σε σκηνοθεσία του Στάθη Λιβαθινού.

Ποια ξεχωρίζετε ως δουλειά – σταθμό στην έως τώρα διαδρομή σας στην Τέχνη;
Το «Το βλέμμα του μελαμψού άνδρα», την πρώτη μετάφρασή μου που ανέβηκε, όπως προανέφερα, γιατί δουλεύοντάς την με τον σκηνοθέτη, κατάλαβα τι σημαίνει θεατρική μετάφραση. Μεγάλο σχολείο. Και τη μετάφραση του βιβλίου των Εουτζένιο Μπάρμπα-Νικόλα Σαβαρέζε «Η μυστική τέχνη του ηθοποιού-Λεξικό Θεατρικής Ανθρωπολογίας» (Εκδόσεις ΚΟΑΝ). Ένας θεατρολογικός θησαυρός – θεωρώ πως είμαι πολύ τυχερή που μου ανατέθηκε η μετάφρασή του.

Πώς είναι να εκτίθεται το προϊόν της δουλειάς σας ενώ εσείς παραμένετε εκτός σκηνής;
Σαν να μαγειρεύω για να φάνε άλλοι. Μου αρέσει πολύ (αρκεί να πετύχει η συνταγή).

Τι στοιχεία θεωρείτε πως προσθέτει η γυναικεία ματιά στον χώρο της Τέχνης;
Δεν ξεχωρίζω την τέχνη σε γυναικεία και ανδρική, όλοι οι άνθρωποι έχουν μια “αρσενική” και μια “θηλυκή” πλευρά ενέργειας, άλλοτε υπερισχύει η μια και άλλοτε η άλλη, είναι η animus και η anima που λέει ο Εουτζένιο Μπάρμπα και δεν ταυτίζεται με το φύλο: Στην υποκριτική, για παράδειγμα, η ενέργεια της Άννας Μανιάνι είναι animus, αρσενική, ενώ του Τσάρλι Τσάπλιν είναι anima, θηλυκή, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι η Μανιάνι είναι άντρας και ο Τσάπλιν γυναίκα. Άρα η “γυναικεία ματιά” νομίζω ότι είναι ένας όρος πολύ σχετικός.

Έχετε κάποια προσωπική “σοφία” που συμπυκνώνει τη σκέψη σας γύρω από την Τέχνη;
Όχι, γι’ αυτό “κλέβω” από τον Κορνάρο: «Όπου κατέχει να μιλεί με γνώση και με τρόπο, κάνει και κλαίσι και γελού τα μάτια των ανθρώπω». (στο “μιλεί” χωράει κάθε μορφή έκφρασης της Τέχνης)

Συναντήσατε ποτέ δυσκολίες σε κάποια από τις συνεργασίες σας ακριβώς επειδή είστε μια δραστήρια γυναίκα;
Όχι, δεν θυμάμαι κάτι. Άρα, μάλλον δεν υπήρξε κάτι σημαντικό.

Ο προσωπικός χρόνος είναι ο μεγάλος χαμένος όταν συγκρίνεται με το χρόνο που περνάτε δουλεύοντας;
Όχι. Ευτυχώς, έχω την πολυτέλεια να επιλέγω και πώς και πότε και με ποιους ρυθμούς δουλεύω. Είμαι workaholic και μερικές φορές παραφορτώνομαι, αλλά μετά δίνω μια άδεια στον εαυτό μου, πάω ένα ταξίδι, ας πούμε και φορτίζω τις μπαταρίες.

Πώς φαντάζεστε το ιδανικό περιβάλλον για να δουλέψετε και το περιβάλλον στο οποίο δουλεύετε τελικά.
Ευτυχώς στην περίπτωσή μου αυτά τα δυο ταυτίζονται. Δουλεύω στο σπίτι μου. Την άνοιξη κατεβαίνω πολλές φορές στη Μαρίνα Φλοίσβου αγκαλιά με το λάπτοπ. Και μια φορά τον χρόνο συνήθως πηγαίνω στο Σπίτι της Μετάφρασης στη Looren της Ελβετίας για μια-δυο εβδομάδες. Παράδεισος, να είναι καλά οι άνθρωποι που μας φιλοξενούν.

ΥΓ. Αυτή τη στιγμή παίζονται τα εξής έργα σε μετάφραση της Μαρίας Χατζηεμμανουήλ: «Τα μάτια» του Πάμπλο Μεσίες σε σκηνοθεσία Παντελή Δεντάκη, το «Μυγοφαές» του Ζουάν Γιάγκο σε σκηνοθεσία των Abovo – και τα δύο επίσης στο Θέατρο του Νέου Κόσμου – «Η αρχή του Αρχιμήδη» του Ζουζέπ Μαρία Μιρό στο Skrow σε σκηνοθεσία Βασίλη Μαυρογεωργίου, «Το χελιδόνι» του Γκιλιέμ Κλούα για δεύτερη χρονιά σε σκηνοθεσία Ελένης Γκασούκα, το «Μισά-μισά» των Πεπ Άντον Γκόμεθ και Τζόρντι Σάντσεθ σε σκηνοθεσία Γιάννου Περλέγκα – και τα δύο στο Μικρό Γκλόρια και η «Αριζόνα» του Χουάν Κάρλος Ρούμπιο στο Λιθογραφείον στην Πάτρα. Έχει συμμετάσχει στη συλλογική μετάφραση της ομάδας Els de Paros για το έργο «Δυο γυναίκες χορεύουν» του Μπενέτ ι Ζουρνέτ στο Μεταξουργείο. Ακολουθούν το «Υπόγειο» του Μπενέτ ι Ζουρνέτ στο Olvio το Μάρτιο και «Τα κανελόνια της μαμάς» της Μάρτα Μπαρσελό στο Θησείον το Μάιο.