Οι «Γάμοι του Φίγκαρο» σε μια νέα εντυπωσιακή παραγωγή, σε σκηνοθεσία Αλέξανδρου Ευκλείδη και μουσική διεύθυνση Μάριου Παπαδόπουλου και Γιώργου Μπαλατσινού.
Το έργο πρωτοπαρουσιάστηκε στη Βιέννη το 1786, τρία χρόνια πριν από τη Γαλλική Επανάσταση. Το κείμενο του Λορέντσο ντα Πόντε, που βασίζεται στην πεντάπρακτη κωμωδία του Μπωμαρσαί «Η τρελή ημέρα ή Ο γάμος του Φίγκαρο», απηχεί την ταραγμένη εποχή και την ένταση στις σχέσεις των διαφορετικών κοινωνικών τάξεων: του Κόμη και της Κόμησσας, και των υπηρετών τους Σουζάννας και Φίγκαρο. Συγκεκριμένα, η υπόθεση των Γάμων αφορά την προσπάθεια του Φίγκαρο και της Σουζάννας να πραγματοποιήσουν τον γάμο τους παρά τα εμπόδια που θέτει ο Κόμης.
Η αριστουργηματική μουσική του Μότσαρτ επιτυγχάνει να φωτίσει από πολλές διαφορετικές πλευρές τα πρόσωπα του έργου μέσα από την ορχήστρα, η οποία αναλαμβάνει σταθερά πρωταγωνιστικό ρόλο, καθώς το ύφος της μουσικής -νοσταλγικό, ζωηρό, αγωνιώδες, θυελλώδες ή ιλαρό- μας αποκαλύπτει περισσότερα για τον χαρακτήρα, τις σκέψεις και την ποιότητα των συναισθημάτων τους.
Αλλά και το ποιητικό κείμενο του Ντα Πόντε έχει ζωηρό θεατρικό ρυθμό: Οι απρόσμενες καταστάσεις έρχονται πάντα στην κατάλληλη στιγμή. Ακόμα και οι γελοιογραφικές υπερβολές, όπως, λόγου χάριν, η παρωδία έργων όπου «χαμένοι» συγγενείς ξαναβρίσκονται μετά από δεκαετίες, εντάσσονται με μεγάλη τέχνη.
«Οι γάμοι του Φίγκαρο, όπως και τα υπόλοιπα έργα της συνεργασίας Μότσαρτ-Ντα Πόντε, υποφέρουν συχνά από την αδιαμφισβήτητη ένταξή τους στην κατηγορία των διαχρονικών αριστουργημάτων: Ο παιγνιώδης, κωμικός, ακόμη και φαρσικός τους χαρακτήρας, υπερκεράζεται μπροστά στο θάμβος που προξενεί η μουσική τους ιδιοφυΐα, αλλά και η πυκνότητα των νοημάτων που συναρθρώνονται μέσα από την ιδεώδη συνύπαρξη μουσικής και λόγου», αναφέρει ο σκηνοθέτης και καλλιτεχνικός διευθυντής της Εναλλακτικής Σκηνής της ΕΛΣ, Αλέξανδρος Ευκλείδης. «Η νέα αυτή παραγωγή του έργου για την Εθνική Λυρική Σκηνή εστιάζει στον κωμικό, αλλά και παράδοξο κόσμο της όπερας του Μότσαρτ και επιχειρεί να αναδείξει τις λεπτές αποχρώσεις της μουσικοθεατρικής ιδιοφυΐας του συνθέτη. Μέσα σε ένα κινηματογραφικό σκηνικό που συνθέτει ένα σύμπαν ρετρό παραδοξότητας, οι ήρωες του Μότσαρτ μετατρέπονται σε γρανάζια ενός αλλόκοτου κόσμου, που συντίθεται από τις θεατρικές λεπτομέρειες της όπερας, ενώ υπογραμμίζεται η διαχρονική πάλη για κοινωνική ανέλιξη και αξιοπρέπεια», προσθέτει.
Μέσα του 18ου αιώνα, στο παλάτι του Κόμη Αλμαβίβα έξω από τη Σεβίλλη. Ο Φίγκαρο, θαλαμηπόλος του Κόμη, και η Σουζάννα, καμαριέρα της Κόμησσας, κάνουν τις τελευταίες ετοιμασίες στο δωμάτιο που θα μείνουν μετά τον γάμο τους. Το δωμάτιο αυτό βρίσκεται ανάμεσα στα διαμερίσματα του Κόμη και της Κόμησσας. Ο Φίγκαρο το βρίσκει βολικό, αντίθετα από τη Σουζάννα, η οποία αποκαλύπτει τις ερωτικές διαθέσεις του Κόμη απέναντί της.
Έρχονται ο δόκτωρ Μπάρτολο με την οικονόμο του Μαρτσελλίνα, η οποία εκβιάζει τον Φίγκαρο να τη νυμφευτεί: ως αντάλλαγμα θα διαγράψει ένα δάνειο που εκείνος δεν μπορεί να της ξεπληρώσει. Ο Μπάρτολο είναι πρόθυμος να κάνει τα πάντα για να τη βοηθήσει: θέλει να εκδικηθεί τον Φίγκαρο, που παλαιότερα είχε βοηθήσει στην απαγωγή της αγαπημένης κηδεμονευόμενής του Ροζίνας από τον Κόμη Αλμαβίβα, ο οποίος στη συνέχεια τη νυμφεύτηκε.
Επιστρέφει η Σουζάννα και ακολουθεί ο νεαρός Κερουμπίνο, ερωτευμένος με όλες τις γυναίκες, ιδιαίτερα όμως με την Κόμησσα. Ακούγοντας τα βήματα του Κόμη ο Κερουμπίνο κρύβεται πίσω από μια πολυθρόνα. Ο Κόμης αρχίζει να ερωτοτροπεί με τη Σουζάννα. Μόλις όμως αντιλαμβάνεται πως φθάνει ο Ντον Μπαζίλιο, δάσκαλος της μουσικής, κρύβεται και αυτός πίσω από την πολυθρόνα.
Στο μεταξύ, ο Κερουμπίνο, που βρισκόταν εκεί, είχε ανέβει πάνω στο έπιπλο και η Σουζάννα τον έχει καλύψει με ένα φόρεμά της. Ο Ντον Μπαζίλιο μιλά για το πάθος του Κερουμπίνο για την Κόμησσα. Έξαλλος, ο Κόμης βγαίνει από την κρυψώνα του και αφηγείται πως λίγες μέρες πριν είχε συλλάβει τον Κερουμπίνο στο δωμάτιο της Μπαρμπαρίνας, κόρης του κηπουρού. Τότε κρυβόταν κάτω από το τραπεζομάντιλο και τώρα μένει κατάπληκτος που τον ανακαλύπτει κάτω από το φόρεμα. Ο Κόμης ωρύεται ότι θα αποκαλύψει το γεγονός στον Φίγκαρο, ο οποίος, πάνω στην ώρα, καταφθάνει με χωρικούς. Όλοι δοξάζουν τον Κόμη για την πρωτοβουλία του να απεμπολήσει το ταπεινωτικό φεουδαρχικό «δικαίωμα της πρώτης νύχτας». Ο Κόμης ζητά αναβολή του γάμου του Φίγκαρο με τη Σουζάννα και στέλνει τον Κερουμπίνο μακριά, να καταταγεί στον στρατό. Ο Φίγκαρο τον προειδοποιεί ότι η ζωή στον στρατό απέχει πολύ από αυτήν μιας ερωτευμένης πεταλούδας, όπως χαρακτηρίζει τον Κερουμπίνο.
Β΄ ΠΡΑΞΗΗ Κόμησσα, μόνη, αναπολεί τις μέρες που την αγαπούσε ο σύζυγός της. Ο Φίγκαρο έχει καταστρώσει σχέδιο προκειμένου να τον ξαναφέρει στην αγκαλιά της: θα του στείλει ανώνυμη επιστολή, στην οποία θα τον ενημερώνει ότι η Κόμησσα έχει εραστή. Ταυτόχρονα, η Σουζάννα θα δεχτεί να τον συναντήσει μυστικά: όμως στη θέση της θα στείλουν τον Κερουμπίνο, μεταμφιεσμένο ως γυναίκα. Την ώρα που Κόμησσα και Σουζάννα μεταμφιέζουν τον Κερουμπίνο χτυπά την πόρτα ο Κόμης. Στην ταραχή της η Κόμησσα κλειδώνει τον Κερουμπίνο στην ντουλάπα και ανοίγει στον σύζυγό της. Ακούγοντας θορύβους ο Κόμης υποψιάζεται διάφορα και ζητά να ανοίξει η ντουλάπα.
Η Κόμησσα προσποιείται την προσβεβλημένη και αρνείται. Το ζευγάρι φεύγει προκειμένου ο Κόμης να φέρει εργαλεία να ανοίξει την κλειδωμένη ντουλάπα. Στο μεταξύ, η Σουζάννα, που είχε μείνει κρυμμένη στο βεστιάριο της κυράς της, ελευθερώνει τον Κερουμπίνο ανοίγοντας την ντουλάπα με αντικλείδι, και μπαίνει η ίδια μέσα, ενώ ο Κερουμπίνο το σκάει από το παράθυρο. Όταν επιστρέφουν και τελικά ανοίγουν την ντουλάπα τόσο ο Κόμης όσο και η Κόμησσα μένουν άφωνοι αντικρίζοντας τη Σουζάννα. Ταπεινωμένος, ο Κόμης ζητά συγχώρεση από την εξίσου έκπληκτη σύζυγό του.
Ο Φίγκαρο υπενθυμίζει πως θα πρέπει να ασχοληθούν με τις ετοιμασίες του γάμου. Ο Κόμης τού δείχνει το ανώνυμο γράμμα, όμως εκείνος αρνείται οποιαδήποτε σχέση με αυτό. Μπαίνει στο δωμάτιο ο Αντόνιο, ο μεθυσμένος κηπουρός, που παραπονείται πως λίγο νωρίτερα κάποιος πήδηξε από το παράθυρο της Κόμησσας και έπεσε πάνω στα όμορφα γεράνια του. Ο Φίγκαρο ισχυρίζεται πως ήταν εκείνος. Μπαίνουν στο δωμάτιο ο Μπάρτολο, ο Ντον Μπαζίλιο και η Μαρτσελλίνα, η οποία απαιτεί τα νόμιμα δικαιώματά της. Ο Κόμης υπόσχεται κανονική δίκη.
Η μεγάλη αίθουσα είναι έτοιμη για τη γαμήλια τελετή. Ο Κόμης προσπαθεί να καταλάβει τι έχει συμβεί αλλά τα λησμονεί όλα καθώς βλέπει τη Σουζάννα να καταφθάνει ιδιαίτερα φιλική. Όμως, χωρίς εκείνη να το καταλάβει, την ακούει να λέει στον Φίγκαρο πως το σχέδιό τους πέτυχε. Στο μεταξύ, ο Φίγκαρο έχασε τη δίκη και, μέσα στην ταραχή του, μπροστά σε όλους ομολογεί ότι δεν έχει γνωρίσει ποτέ τους αληθινούς του γονείς. Η δήλωση αυτή πυροδοτεί νέες συζητήσεις και αποδεικνύεται ότι ο Φίγκαρο είναι νόθος γιος του Μπάρτολο και της Μαρτσελλίνας.
Ο Φίγκαρο εναγκαλίζεται τη μητέρα που τόσα χρόνια είχε στερηθεί, ακριβώς την ώρα που καταφθάνει η Σουζάννα με τα χρήματα για να ξεπληρώσει το δάνειο στη Μαρτσελλίνα και να γλιτώσει τον αγαπημένο της. Παρεξηγεί τη σκηνή με αποτέλεσμα να επικρατήσει νέα ταραχή μέχρι να δοθούν οι απαραίτητες εξηγήσεις.
Μόνη, η Κόμησσα μιλά για τις αναπτερωμένες ελπίδες να κερδίσει και πάλι τον σύζυγό της. Υπαγορεύει ένα γράμμα στη Σουζάννα, κανονίζοντας μια ακόμα μυστική συνάντηση.
Χωρικές προσφέρουν λουλούδια στην Κόμησσα. Ανάμεσά τους είναι και ο μεταμφιεσμένος Κερουμπίνο, που αποκαλύπτεται από τον Αντόνιο.
Το ίδιο βράδυ στον κήπο του παλατιού. Η Μπαρμπαρίνα γυρεύει απεγνωσμένα την καρφίτσα που της ζήτησε ο Κόμης να επιστρέψει στη Σουζάννα, ως επιβεβαίωση της συνάντησής τους λίγο αργότερα. Ο Φίγκαρο το μαθαίνει και αγανακτεί στην ιδέα ότι η γυναίκα του θα τον απατήσει ήδη από την πρώτη νύχτα του γάμου. Φορώντας τα ρούχα της Σουζάννας η Κόμησσα σπεύδει να συναντήσει τον Κόμη. Απρόσμενα κάνει την εμφάνισή του ο Κερουμπίνο: χαίρεται που βλέπει τη Σουζάννα, όπως νομίζει, και σπεύδει να τη φιλήσει. Μες στο σκοτάδι όμως φιλά τον Κόμη, που επιχειρώντας να τον χαστουκίσει χτυπά κατά λάθος τον Φίγκαρο. Όταν ο Κόμης πλησιάζει επικίνδυνα την υποτιθέμενη Σουζάννα, ο Φίγκαρο τους διακόπτει. Ταυτόχρονα, αναγνωρίζει τη φωνή της αγαπημένης του, που φορά τα ρούχα κόμησσας και καταλαβαίνει τι έχει συμβεί. Ανταποδίδει τη φάρσα προφασιζόμενος ότι φλερτάρει την υποτιθέμενη Κόμησσα.
Η Σουζάννα, ως Κόμησσα, απαντά με ένα ακόμα χαστούκι. Το ζευγάρι συμφιλιώνεται και αποφασίζει να ολοκληρώσει την κωμωδία. Ο Φίγκαρο απευθύνεται τώρα στην υποτιθέμενη Σουζάννα, εξομολογούμενος τον έρωτά του για την Κόμησσα. Εκτός εαυτού ο Κόμης φωνάζει τους πάντες προκειμένου να πιστοποιήσουν πόσο αναίσχυντα τον απατά η σύζυγός του με τον θαλαμηπόλο. Παρά την επιμονή όλων αρνείται να συγχωρέσει τη γυναίκα του. Οι μάσκες πέφτουν και ο Κόμης βλέποντας την πραγματικότητα συνειδητοποιεί ότι οφείλει να ζητήσει συγγνώμη. Η τρελή αυτή ημέρα έχει αίσιο τέλος.
