Ο μεγάλος περίπατος της Άλκης στο… Portolago

Λίγες μέρες μετά τη λήξη του φετινού Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ και στο μυαλό μου είναι ακόμα έντονες οι εικόνες και οι αναμνήσεις από δύο εξαιρετικά ντοκιμαντέρ που είχα την ευκαιρία να δω στη σύντομη βόλτα μου στη Θεσσαλονίκη.

«Θα σας πω μια ιστορία, ένα παραμύθι, που έχει πολλές αφετηρίες. Όλοι έχουν μια αφετηρία στη ζωή τους. Εγώ, δεν ξέρω γιατί, μου πέσαν πάρα πολλές και κάθε φορά άρχιζα από έναν καινούργιο δρόμο…».

Κάπως έτσι αρχίζει το ντοκιμαντέρ «Ο Μεγάλος Περίπατος της Άλκης», της Μαργαρίτας Μαντά σε συμπαραγωγή της COSMOTE TV, αφιερωμένος στη ζωή και το έργο της πολυβραβευμένης συγγραφέως Άλκης Ζέη. Μιας γυναίκας το έργο της οποίας έχει εμπνεύσει πολλές γενιές αναγνωστών αποτελώντας σημείο αναφοράς για τη νεοελληνική λογοτεχνία.

Το ντοκιμαντέρ, που ακολουθεί σε μεγάλο βαθμό την αφήγηση της ίδιας της συγγραφέως όπως ξετυλίγεται στο υπέροχο αυτοβιογραφικό βιβλίο «Με μολύβι φάμπερ νούμερο δύο» (2013), κουβαλάει μέσα του ολόκληρη την ιστορία της Ελλάδας του 20ού αιώνα.

Η πολυτάραχη ζωή της Άλκης Ζέη, τα έργα της και οι συναντήσεις της με τους σημαντικότερους εκπροσώπους της ελληνικής διανόησης, ζωντανεύουν μοναδικά μέσα σε 88 λεπτά: τα ξέγνοιαστα παιδικά της χρόνια στη Σάμο, τα δύσκολα χρόνια της κατοχής, η συμμετοχή της στην ΕΠΟΝ και την αντίσταση, οι θλιβερές αναμνήσεις από τον εμφύλιο, αλλά και μετέπειτα η ζωή της στην Τασκένδη, τη Μόσχα και το Παρίσι όπου κατέφυγε με το σύζυγο της, θεατρικό συγγραφέα και σκηνοθέτη Γιώργο Σεβαστίκογλου, μέχρι σήμερα που με αμείωτη ενέργεια και αξιοθαύμαστη διαύγεια, παραμένει δραστήρια και συνεχίζει να μας εμπνέει.

Το ντοκιμαντέρ περιέχει πλούσιο αρχειακό υλικό –φωτογραφίες αλλά και πλάνα από παλαιότερες ιδιωτικές στιγμές- που συνοδεύει το λόγο της ίδιας της Άλκης Ζέη, της αδελφής της, της δυναμικής και αξιαγάπητης Ελένης Κόκκου καθώς και σημαντικών ανθρώπων που τη γνώρισαν καλά, του Μάνου Ζαχαρία και του Τίτου Πατρίκιου.

Ποια φαντάσματα ζωντανεύουν στο Αιγαίο;

Τι μπορεί να πει κανείς για τη Λέρο; Πόσο διαφορετικά μπορεί να δεις ένα νησί που, για τους περισσότερους από εμάς είναι απλά ένας ακόμα τουριστικός προορισμός στα Δωδεκάνησα;

Με αυτές τις σκέψεις μπήκα στην αίθουσα για την προβολή της ταινίας “Portolago – Φαντάσματα στο Αιγαίο” της Ιωάννας Ασμενιάδου-Φωκά σε συμπαραγωγή COSMOTE TV. Μια ώρα μετά έμεινα ν’ αναρωτιέμαι εάν υπάρχει άλλο ελληνικό νησί που τα τελευταία 100 χρόνια να έχει βιώσει όσα και η Λέρος.

Το ντοκιμαντέρ αναφέρεται στο Λακκί, που τυγχάνει να είναι ένα από τα μεγαλύτερα φυσικά λιμάνια της Ανατολικής Μεσογείου, το οποίο στη διάρκεια του Μεσοπολέμου επιλέχθηκε ν’ αποτελέσει ναυτική βάση για τους Ιταλούς, στην κατοχή των οποίων είχε περάσει το 1912.

Έτσι το μικρό ψαροχώρι των 7.500 κατοίκων μετατρέπεται σε Porto Lago, σε μια σύγχρονη πόλη με στόχο να στεγάσει 30.000 κατοίκους.

Μέσα σε μια πενταετία η όψη του νησιού αλλάζει. Κτίζονται πολλά σημαντικά κτήρια και το Porto Lago εξελίσσεται σ’ ένα από τα πιο ενδιαφέροντα πολεοδομικά και αρχιτεκτονικά δείγματα του ιταλικού ρασιοναλισμού.

Η συνέχεια της ιστορίας του τόπου είναι εξίσου ενδιαφέρουσα. Ιταλοί, Γερμανοί, Άγγλοι και Έλληνες είναι μερικοί από τους 100.000 ανθρώπους που κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου και μετέπειτα θα περάσουν από τον πόλη του Portolago και θα αφήσουν τα σημάδια τους.

Το ντοκιμαντέρ ξετυλίγει τη συναρπαστική ιστορία του νησιού μέσα από αφηγήσεις ανθρώπων που έζησαν από κοντά τη φάση της ανοικοδόμησης αλλά και ιστορικών και αρχιτεκτόνων που μας ξεναγούν στα κτήρια που με την πάροδο του χρόνου άλλαξαν «ενοίκους» και χρήσεις.

Μάρη Τιγκαράκη