Fast Forward Festival 2019: Αναζητώντας τις κοινές διαδρομές

Ανεβαίνοντας τα σκαλιά του κτηρίου που πέρασε την εφηβεία της η Μαρία Κάλλας, στον αριθμό 61 της Πατησίων, επιβάλλεται η ανάγνωση. Στους λερωμένους τοίχους, stencil, αυτοκόλλητα και συνθήματα γραμμένα με μωβ μαρκαδόρο. Κάποια θα απαιτήσουν αλληλεγγύη στους μετανάστες∙ κάποια θα προτρέψουν για πόλεμο σε κάθε εξουσία «ενάντια στο άρρωστο περιβάλλον της πόλης – φυλακής όπου ο χρόνος οι ανθρώπινες σχέσεις υπολογίζονται σε χρήμα». Κι άλλα, πιο ποιητικά, θ’ αναπαράγουν λόγια του Ρένζο Νοβατότερο, του Ιταλού αναρχικού και ακτιβιστή.

Ομόφωνα – μολονότι από άλλη ιδεολογική θέση αφού δεν πρόκειται παρά για ίχνη καταληψιών – θα συμφωνήσουν με την προβληματική του φετινού Fast Forward Festival που καλεί σ’ ένα δημόσιο διάλογο για να βρεθούν τα κοινά λόγια, οι κοινοί τόποι, οι χώροι συνύπαρξης∙ ως απάντηση στην άνοδο του εθνικισμού, του λαϊκισμού και των πρακτικών αποκλεισμού κατά τα χρόνια της οικονομικής κρίσης.

«Τι έχουμε κοινό;» στο εξώφυλλο του προγράμματος του FFF.

Ένα χρόνο μετά τη φεστιβαλική διοργάνωση της Στέγης του Ιδρύματος Ωνάση που έβαλε στο κέντρο της την Ιστορία, την εθνική ταυτότητα και την εθνικιστική έξαρση, η Κάτια Αρφαρά, καλλιτεχνική υπεύθυνη του FFF αναρωτιέται αν ο πολιτισμός μπορεί να λειτουργήσει ως εφαλτήριο προβληματισμού για όσα κοινά μας συνδέουν και θα μπορούσαν να οικοδομήσουν ένα κοινό μέλλον. «Η απάντηση που προέκυψε μετά από μήνες εργασίας και έρευνας είναι πως το FFF6 θα μπορούσε να αποκαταστήσει την προσοχή μας στα κοινά και τη μετασχηματιστική τους δύναμη μέσω ακριβώς του θεσμικού τους πλαισίου» σημειώνει η ίδια και ξεκαθαρίζει πως «δεν μιλάμε για την επανόρθωση της έννοιας των κοινών, αλλά για τη δημιουργία εφήμερων, ανοιχτών χώρων φιλοξενίας και διαλογικής συγκέντρωσης στον τομέα του πολιτισμού και της τέχνης».

Από την ξενάγηση στο κτήριο της Μαρία Κάλλας.

Οι εννιά εκδηλώσεις που συναποτελούν το πρόγραμμα του – και φέτος ρέπουν περισσότερο στις εικαστικές εγκαταστάσεις, την περφόρμανς και την κινηματογράφηση παρά στις παραστατικές τέχνες – είναι αναθέσεις σε ξένους μα και σε Έλληνες καλλιτέχνες προκειμένου να διερευνήσουν συνεργατικά μοντέλα λειτουργίας.

«Το FFF λειτουργεί ως εργαστήριο ιδεών, μια πλατφόρμα όπου οι καλλιτέχνες δουλεύουν πάνω σε πρακτικές αλληλεγγύης και συνεργασίας – πρακτικές που επανεμφανίστηκαν μετά την οικονομική κρίση του 2008-2009 ενάντια στις πολλαπλές μορφές αύξησης του εθνικισμού, του λαϊκισμού και της ξενοφοβίας. Όπως εξηγεί ο (καθηγητής ανθρωπολογίας) Ντέιβιντ Χάρβεϊ, η μείωση των δημόσιων αγαθών που παρέχονται από το κράτος κατά τη διάρκεια των ετών λιτότητας οδήγησε τον πληθυσμό στο να αυτό-οργανωθεί για να προσφέρει τα δικά του κοινά (νέα κοινά)» προσθέτει η Κάτια Αρφαρά.

Ο χαρακτηριστικός φάρος του «Πάμφιλου»

Βουτιά στο ναυάγιο της πόληςΣτον πρώτο όροφο της Ακαδημίας Λυρικής Τέχνης Μαρία Κάλλας (στην οποία φιλοδοξεί να μετατραπεί το ιστορικό μεσοπολεμικό κτήριο της Πατησίων) οι Raqs Media Collective, η διακεκριμένη ομάδα από την Ινδία συνδέει το ναυάγιο των Αντικυθήρων με μια εμπειρία κατάδυσης στο αστικό μας παρόν. Κάτω από το φως ενός φάρου που στριμώχνεται στα όρια ενός διαδρόμου – «αφού έχουμε ανάγκη από την επέκταση του ορίζοντα μας» όπως λένε – και με σύμβολο το, μεταξύ άλλων, εύρημα του ναυαγίου (μια κεραμική κούπα με την επιγραφή «Πάμφιλος», που σημαίνει φίλος των πάντων) επισημαίνουν πως τα ναυάγια – μεταφορικά μα και κυριολεκτικά – είναι κοινός τόπος: Ανήκουν σε όλους και την ίδια ώρα σε κανέναν.

Ο εικαστικός Πέτρος Μώρης και η επιμελήτρια του FFF και διευθύντρια Θεάτρου και Χορού στη Στέγη, Κάτια Αρφαρά.

Λίγα μέτρα πιο πίσω, στη συμβολή της Πατησίων με την οδό Ηπείρου, ο κήπος του Μεγάρου Υπατία (γνωστό επίσης από μια ιστορία κατάληψης) γεμίζει από μια σειρά παράξενων γλυπτών. Ο εικαστικός Πέτρος Μώρης αντλώντας από το χώρο των ελληνικών μύθων – όπως η Σφίγγα – και της street art κατασκευάζει αλληγορικές γλυπτικές συνθέσεις που παραπέμπουν στα αυτόματα της αρχαίας ελληνικής τεχνολογίας και σχολιάζουν τον αυτοματισμό ως ίδιον της σύγχρονης καθημερινότητας.

Η Σύρια Μάρβα Αρσάνιος αναρωτιέται «ποιος φοβάται την ιδεολογία». 

Κάτω από το όριο της Πατησίων, στην οδό Φερών και στη φιλόξενη στέγη της «Μέλισσας», του δικτύου μεταναστριών στην Ελλάδα, η Σύρια Μάρβα Αρσάνιος καταγράφει με την κάμερα της στο «Who’s afraid of ideology?» την προσπάθεια μερικών γυναικών να κατοικήσουν μόνες τους ένα ορεινό χωριό στα σύνορα με το Κουρδιστάν και να χειραφετηθούν οικονομικά ράβοντας και συλλέγοντας βότανα – αποκλείοντας έτσι την ανδρική παρουσία.

Από την προβολή της Γου Τσανγκ στον Εκθεσιακό Χώρο της Στέγης.

Πίσω στη Στέγη του Ιδρύματος Ωνάση, η Γου Τσανγκ κάνει… κατάληψη στο κτήριο της Συγγρού. Στον εκθεσιακό χώρο του υπογείου αναδεικνύει σε κοινό τόπο αφηγήσεων και εμπειριών τη Λέσβο της προσφυγικής κρίσης, γυρίζοντας μια ταινία στα όρια της παραμυθίας και της πραγματικότητας: Το «One emerging from a point of view» συνδέει έναν περσικό μύθο για την εκδίωξη ενός κοριτσιού με τη νησιώτικη γη των ανέστιων. Την ίδια ώρα, η Τσανγκ – σημειωτέον, άρτι αφιχθείσα από το Whitney Museum της Νέας Υόρκης – παρουσιάζει για μια και μοναδική παράσταση στην κεντρική σκηνή ένα εντυπωσιακό υβρίδιο προβολών και χορού, το «Sudden rise» πάνω στο οποίο ακούγονται άναρχα τα λόγια ποιητών, ακτιβιστών και συγγραφέων του 20ου αιώνα καθώς υπερασπίζονται τα ανθρώπινα δικαιώματα.

Οι Raqs Media Collective εμπνέονται από το ναυάγιο τον Αντικυθήρων και φτιάχνουν μια αλληγορία στο κέντρο της πόλης.

Από χθες το απόγευμα τρέχει ο προγραμματισμός του Fast Forward Festival, εκτός κι εντός Στέγης και διαρκώς θα εμπλουτίζεται με νέες δράσεις αλλά και συζητήσεις κολεκτίβας πάνω σε αυτές.

• Τις επόμενες ημέρες, ο Ιάπωνας Κόκι Τανάκα σε συνεργασία με τον ερευνητή Άγγελο Βαρβαρούση και με έδρα την Κυψέλη προτρέπει Έλληνες και ξένους ακτιβιστές να διατυπώσουν το όραμα τους για το κοινό μέλλον μέσα από μανιφέστα εννιά λέξεων στο «Rehearsal for a common future».
• Η Λιβανέζα Τάνια Ελ Χούρι (που επιστρέφει μετά από τρία χρόνια στο FFF) διοργανώνει την εγκατάσταση – περφόρμανς «The Search of Power» εντός κι εκτός Στέγης κατά την οποία αποκαλύπτει το σκάνδαλο ηλεκτρισμού στην πατρίδα της το οποίο εμπλέκει πολυεθνικές, πολιτικούς και αποικιοκρατικές δυνάμεις.
• Ο Βέλγος Τόμας Μπέλνικ, μετά το φαντασμαγορικό «Μουσείο για την Ευρώπη» που είχε παρουσιάσει στο FFF του 2015, κατασκευάζει ένα ανθρώπινο μουσείο αυτή τη φορά με τίτλο «Wild hunt» για το ανθρωποκυνηγητό που ακολουθεί τους δρόμους των μεταναστών.
• Τέλος, η Φρανσίσκα Πιέρβος και η Σάντρα Τίτγκε αποκαλύπτουν τα θαμμένα μυστικά ενός κοινού τόπου για όλη την Αττική, τον ΧΥΤΑ της Φυλής, εκθέτοντας όλα τα λάθη στη διαχείριση των απορριμμάτων.

Για πρώτη φορά φέτος, το Fast Forward Festival, που διαρκεί μέχρι και τις 19 Μαΐου αποδρά από τον αθηναϊκό ιστό και συμπεριλαμβάνει στις δράσεις του δύο ακόμα πόλεις, τη Θεσσαλονίκη και το Βόλο.