C for Circus: Η χρυσή εντεκάδα στο Φεστιβάλ Αθηνών

Καταφθάνουν, διαδοχικά∙ με ποδήλατα, με μηχανάκια, με αυτοκίνητα, με το μετρό, με ταξί. Ένα τραπέζι δεν τους φτάνει, δεν τους χωράει. Η συνέντευξη με τους C for Circus είναι κάτι σαν άσκηση ευελιξίας και σπάσιμο ρεκόρ σ’ ένα μεσημέρι. Η 11μελής ομάδα πάλι – η πολυπληθέστερη του ελληνικού θεάτρου αυτή τη στιγμή – είναι απολύτως συνηθισμένη σε παρόμοιες συναντήσεις που σηματοδοτούν τη βάση λειτουργίας τους και ενίοτε την αχίλλειο πτέρνα τους. «Συζητάμε και αποφασίζουμε σαν να εκλέγουμε Πάπα» λέει η Ειρήνη Μακρή, ιδρυτικό μέλος της∙ που σημαίνει πως τίποτα δεν αφήνεται στην πλειοψηφία, παρά μόνο στην ομοφωνία.

«Το κόστος είναι χρονικό, για να συντονιστούμε, για να πάρουμε αποφάσεις. Οι συζητήσεις μας γίνονται εξαντλητικές. Επίσης, καθώς είμαστε πολλοί (και όλοι ηθοποιοί) είναι πολύ χρονοβόρο να συνδιαμορφώσουμε τι θα κάνουμε πάνω στη σκηνή» παρατηρεί η Χρύσα Κοτταράκου αποκαλύπτοντας από την αρχή την κεντρική δυσκολία να υπάρξει μια θεατρική ομάδα σαν τη δική τους.

Ο Παύλος Παυλίδης, βέβαια, θεωρεί πως όσο αυτό λειτουργεί ως κόλλημα, άλλο τόσο λειτουργεί και ως πυρήνας της δύναμης τους. «Ανέκαθεν μας συνέδεε το εξής ερώτημα: Αν είμαστε θεατρική ομάδα ή ομάδα θεάτρου. Και μπορεί ο τρόπος μας να μοιάζει, στα μάτια πολλών, χαοτικός και αναρχικός, για εμάς όμως είναι ένας τρόπος επιλογής στη ζωή».

Η ομάδα σε πλήρη ανάπτυξη (από αριστερά) Σπύρος Χατζηαγγελάκης, Δημήτρης Κίτσος, Αθηνά Σακαλή, Ειρήνη Μακρή, Παύλος Παυλίδης, Παναγιώτης Γαβρέλας, Μαρία – Ελισάβετ Κοτίνη, Νικόλας Παπαδομιχελάκης, Χρύσα Κοτταράκου, Βαλέρια Δημητριάδου, Νατάσσα Ρουστάνη.

Ήταν πρωτοετείς φοιτητές σε πανεπιστημιακές σχολές της Θεσσαλονίκης (Πολυτεχνείο, Παιδαγωγικό, Τοπογραφικό, Νομική) όταν βρέθηκαν στην θεατρική ομάδα του Πολυτεχνείου. Τότε που νοίκιαζαν το δικό τους χώρο, έκαναν οκτάωρες πρόβες χωρίς να ανεβάζουν καν παράσταση, τότε που το μόνο που τους οδηγούσε ήταν «η πώρωση και το πάθος να κάνουμε θέατρο». Στα όρια της κολλεκτίβας οι περισσότεροι κατάφεραν να πάρουν τα πτυχία τους αλλά ο σπόρος του θεάτρου είχε αρχίσει να φυτρώνει. Όπως επισημαίνει ο Σπύρος Χατζηαγγελάκης, «το C for Circus ήταν η αφορμή για όλους όσοι αποφάσισαν να αντιμετωπίσουν το θέατρο επαγγελματικά».

Ο Παναγιώτης Γαβρέλας παρακολουθεί τους Αθηνά Σακαλή, Σπύρο Χατζηαγγελάκη και Μαρία Ελισάβετ Κοτίνη στην πρόβα των «Μεταμορφώσεων». 

Η Μαρία-Ελισάβετ Κοτίνη ήταν η πρώτη που εξέφρασε την επιθυμία να γίνει ηθοποιός και η πρώτη που μπήκε στη δραματική σχολή του ΚΘΒΕ. Στο μεταξύ, η ομάδα φυλλορροούσε καθώς ο ένας μετά τον άλλον έπαιρναν το δρόμο για την Αθήνα. Εκεί, οι C for Circus θα αναζητούσαν μια νέα σελίδα στην πορεία τους. Χωρίς την καθοδήγηση σκηνοθέτη (του Κώστα Ισαακίδη με τον οποίο συνεργάζονταν στη Θεσσαλονίκη) αλλά με την εμπειρία της άσκησης τους, ανεβάζουν τις πρώτες τους παραστάσεις επί αθηναϊκού εδάφους.

Τα «Κάτι διαφορετικό», «Με το ίδιο μέτρο» του Ουίλιαμ Σαίξπηρ τους εξασφαλίζει μια καλή πρώτη γνωριμία με το κοινό της πόλης. Όμως τίποτα δεν προμήνυε την επιτυχία που θα είχε η επόμενη δουλειά τους, «Το δαχτυλίδι της μάνας». «Η παράσταση ήρθε σε πολύ καλό timing, στα δέκα χρόνια της πορείας μας. Μας παρακολουθούσε ήδη μια μερίδα κόσμου αλλά το ‘Δαχτυλίδι’ ήρθε να επαληθεύσει την εξέλιξη μας. Σαν να απέδειξε ότι αξίζουμε κάτι παραπάνω» σημειώνει ο Παναγιώτης Γαβρέλας.

Δημήτρης Κίτσος, Χρύσα Κοτταράκου, Νατάσσα Ρουστάνη και Νικόλας Παπαδομιχελάκης.

Το μουσικό δράμα του Γιάννη Καμπύση που εκθέτει το δαιμονικό ρυθμό, τη νεανική ενέργεια και το ρομαντισμό της ομάδας να διαχειριστεί ένα έργο άρρηκτα συνδεδεμένο με παλιές παραδόσεις, βάζει τους C for Circus  στον κύκλο των σχημάτων πρώτης γραμμής. Που εντοπίζουν όμως, το λεξιλόγιο τους; «Εκείνο που μας ενώνει είναι η οικειότητα μας, η οποία δημιουργεί μια ενέργεια την οποία σπάνια βλέπω αλλού. Και φυσικά, συνεκτικό στοιχείο της γλώσσας μας είναι η μουσική. Από τη μουσική ξεκινάμε κάθε μας πρόβα» λέει ο Παύλος Παυλίδης που χρίζεται ο πρώτος σκηνοθέτης από τους κόλπους των C for Circus.

Η πολυσυλλεκτικότητα των καταβολών τους αποτυπώνεται και στο γλωσσικό τους ιδίωμα αφού όπως διαπιστώνει ο Παναγιώτης Γαβρέλας «η γλώσσα μας είναι πολύ σύνθετη. Ο καθένας έχει σπουδάσει διαφορετική μεθοδολογία στο θέατρο, έχει άλλες εμπειρίες και γνώσεις, ο ένας προσπαθεί να μεταδώσει στον άλλο αυτά που ξέρει. Και κάπως έτσι επιδιδόμαστε σ’ ένα μόνιμο αγώνα ώστε βρούμε έναν κοινό τόπο». Και πάλι, όμως, αυτός ο αγώνας ενέχει γοητεία. Η Νατάσσα Ρουστάνη την ονομάζει «άρρητη συνεννόηση». «Μπορεί πολλές φορές να μην βγάζουμε άκρη, ωστόσο πάνω στη σκηνή συμβαίνει μια σύμπραξη που δεν μπορούμε ακριβώς να την εξηγήσουμε και που μάλλον κατακτιέται με το χρόνο, την τριβή και με την αγάπη».

«Ανέκαθεν μας συνέδεε το εξής ερώτημα: Αν είμαστε θεατρική ομάδα ή ομάδα θεάτρου. Και μπορεί ο τρόπος μας να μοιάζει, στα μάτια πολλών, χαοτικός και αναρχικός, για εμάς όμως είναι ένας τρόπος επιλογής στη ζωή», λένε.

Η επιτυχία του «Δαχτυλιδιού» επιστεγάζεται από το φεστιβαλικό credit καθώς σε μερικές ημέρες οι C for Circus κάνουν το ντεμπούτο τους στην Πειραιώς 260 με τις «Μεταμορφώσεις» του Οβίδιου. «Μέχρι τώρα μας ήξερε ένα πιο θεατρόφιλο κοινό αλλά πλέον ετοιμαζόμαστε να εκτεθούμε σ’ έναν πιο ανοιχτό θεσμό. Κι ενδόμυχα αυτό λειτουργεί τόσο ως περηφάνια όσο και ως βάρος. Υπάρχει, δηλαδή, μια ανάγκη να αποδειχθεί κάτι – έστω και υποσυνείδητα» ομολογεί η Βαλέρια Δημητριάδου. Ο Παύλος Παυλίδης που, αυτή τη φορά συν-σκηνοθετεί με την Ειρήνη Μακρή, υπενθυμίζει πως το χρέος της ομάδας είναι να ακούει «το έργο που παίζουμε, όπου κι αν παίζουμε. Ναι, το Φεστιβάλ είναι μια ετικέτα για την ομάδα – πιθανώς για κοινωνικούς λόγους – αλλά αν ασχοληθούμε με την ετικέτα κι όχι με τη δουλειά μας, τότε αυτή θα είναι η… ταφόπλακα μας».

Η ενασχόληση με τον Οβίδιο – που υμνεί τις μεταμορφώσεις του ανθρώπου μέσα από τα μεγάλα και τα μικρά συναισθήματα – τους απασχολούσε καιρό τώρα. Η παράσταση τους περιστρέφεται γύρω από ένα κόσμο ποίηση και βίας, «η παράσταση είναι το αποτέλεσμα αυτού του πηλίκου» λένε. Για πρώτη φορά ερευνούν τη φόρμα του Χορού της αρχαίας τραγωδίας όπως και για πρώτη φορά προσαρμόζονται σε μια νέα χωροταξική συνθήκη αφού η αίθουσα Ε στην οποία θα βρεθούν θέτει από μόνη της νέους κανόνες διαχείρισης του λόγου και του σώματος.

Στην πραγματικότητα, εκτιμά η Ειρήνη Μακρή, δεν δοκιμάζουν κάτι καινούργιο αφού «ποτέ δεν στοχεύσαμε σε παραστάσεις ρόλων και πρωταγωνιστών. Είναι μια φυσική τάση της ομάδας να δουλεύει ως ensemble. Και αυτή τη φορά επιβάλλουμε στο ensemble πιο συγκεκριμένους κανόνες».

Η Ειρήνη Μακρή και ο Παύλος Παυλίδης συν-σκηνοθετούν τις φεστιβαλικές «Μεταμορφώσεις». 

Η αξία του συνόλου έναντι της μονάδας βρίσκει κάποτε και διαφωνούντες, πόσω μάλλον όταν το σχήμα αποτελείται από έντεκα διαφορετικές γνώμες. Ο Δημήτρης Κίτσος είναι εκείνος που συχνότερα παίρνει τις αποστάσεις του. «Δεν μπαίνει η ματαιοδοξία στη μέση, δεν επιδιώκω να είμαι πρωταγωνιστής της παράστασης αλλά είναι ζήτημα άλλων εσωτερικών ζητημάτων. Γι’ αυτό και αναπτύσσω τάσεις φυγής, επειδή συχνά νιώθω ότι κάποιες αποφάσεις δεν με εμπεριέχουν» παραδέχεται με σθένος.

Παρόλα αυτά, ακόμα και μπροστά στις σθεναρές διαφωνίες «υπάρχει ανάγκη να τις συναισθανθούμε» επιμένει η Ειρήνη Μακρή. «Κατανοώντας ωστόσο πως αν κάποιος είναι εδώ πρωταγωνιστής είναι το c for circus».

Οι τριβές, οι χρονοτριβές, οι ισχυρές προσωπικότητες και το σύστημα της… τέλειας δημοκρατίας που εφαρμόζουν δεν έχουν, αυτά τα δέκα χρόνια, σταθεί καταλυτικά για τη συνοχή της ομάδας. «Η ομάδα δεν έφτασε ποτέ στο σημείο να τιναχτεί στον αέρα. Ο καθένας μας, στέκεται απέναντι στη συλλογικότητα και αφουγκράζεται που και αν χωρά. Κανείς δηλαδή, δεν έθεσε το ζήτημα να διαλυθούν οι c for circus. Ίσως φταίει και το γεγονός ότι είμαστε πρώτα απ’ όλα φίλοι» λένε.

Πρώτα φίλοι, μετά ομάδα θεάτρου.

Σχεδόν όλοι – αν όχι όλοι – κοιτάζουν το μέλλον της ομάδας. Η Μαρία-Ελισάβετ Κοτίνη ακούγεται πιο αισιόδοξη απ’ όλους. «Μέχρι στα βαθιά γηρατειά! Εξάλλου, όταν ξεκινούσαμε δεν φανταζόμασταν αυτή την εξέλιξη. Να που είμαστε ακόμα μαζί και δημιουργούμε. Η αίσθηση μου είναι ότι και τώρα ελπίζουμε στη συνέχεια μας. Άλλωστε, η εξέλιξη μας έχει αποκτήσει μιαν άλλη ποιότητα. Συνέχεια επαναπροσδιορίζεται ο λόγος που κάνουμε θέατρο και είναι ωραίο που το κάνουμε αυτό όλοι μαζί γιατί ο ένας δίνει κουράγιο στον άλλο. Και κάπου μαζί σκαρφαλώνουμε». Ο Σπύρος Χατζηαγγελάκης πάλι οραματίζεται μιαν άλλη ωριμότητα για την ομάδα που έχει να κάνει με το ίχνος της στην κοινωνία κι όχι μόνο στη θεατρική κοινότητα. «Μακάρι να είμαστε ικανοί να θέτουμε ερωτήματα και με τις παραστάσεις μας να θέτουμε θέματα σε δημόσια συζήτηση».

Ονειροπόλοι ως γνήσιοι τσιρκολάνοι, γειώνουν τα σχέδια τους στη φεστιβαλική τους παρουσία, στο διπλό (ίσως και τριπλό) χτύπημα που θα κάνουν τον επόμενο χειμώνα, στις επιθυμίες να στεγάσουν κάπου τη δουλειά τους και να συνεργαστούν με μεγάλους εγχώριους θεσμούς.

Πάντα, όμως, θα παραμένουν εκείνη η παρέα των άγουρων παιδιών που ξεκίνησαν από τη Θεσσαλονίκη με μια μεγάλη αθωότητα προς το άγνωστο. Που έπαιρναν τα «τσιτσιμπλίκια» (το credit στην Βαλέρια Δημητριάδου και αναφέρεται σε κάθε λογής αντικείμενα) και ξεκινούσαν το «ντάμπα ντούμπα», το μουσικό τους ζέσταμα δηλαδή, τραγουδούσαν και παρασύρονταν σε μια ενστικτώδη δημιουργική φιέστα. Να αυτό, το ένστικτο είναι που δεν θέλουν να χάσουν, ό,τι κι αν γίνει.