Ένα από πιο αστεία, σχεδόν σπαρταριστά έργα του ελληνικού ρεπερτορίου, γραμμένο στον προσφιλή του 15σύλαβο. Μια ξεκαρδιστική παρωδία ηθών βασισμένη σε ένα από τα γνωστά παραδοσιακά τραγούδια του τόπου μας εμπνευσμένο από αληθινά περιστατικά.
Η Μαρία η Πενταγιώτισσα, κατά κόσμον Μαρία Δασκαλοπούλου, ήταν γνωστή στο χωριό της – Πενταγιοί Φωκίδας – για τις ερωτικές της περιπέτειες. Εραστές και αγαπητικοί δημιουργούσαν συχνά επεισόδια, ενώ η ίδια θεωρείται μέχρι σήμερα μία από τις πρώτες φεμινίστριες στην Ελλάδα.
Ο λαός τραγούδησε την ομορφιά της και τα ερωτικά της καμώματα: «Στα Σάλωνα σφάζουν αρνιά και στο Χρισσό κριάρια / και στης Μαρίας την ποδιά σφάζονται παληκάρια Μαρίτσα Πενταγιώτισσα, μωρή δασκαλοπούλα, / εσύ τα ’καμες ούλα!».
Με όχημα την ιστορία της θρυλικής Μαρίας του τόπου μας ο Μποστ και πάντα «σε ζωντανή σύνδεση» σαρκάζει τους θεσμούς και αμφιβάλλει για τη νέα κοινωνική πραγματικότητα.
Πάνε εξήντα χρόνια ακριβώς από τότε που ο Μποστ παρουσίασε στη στήλη του με τον τίτλο «Το μποστάνι του Μποστ», τους τρεις χαρακτηριστικότερους ήρωες του: Μαμά Ελλάς, Πειναλέων και Ανεργίτσα που με τον ένα ή τον άλλο τρόπο διατρέχουν το σύνολο του έργου του μέχρι και το 1995 που γράφει και το τελευταίο του θεατρικό έργο.
Διαβάζοντας ξανά σήμερα το έργο του Μέντη Μποσταντζόγλου αντιλαμβάνεται κανείς αμέσως τι είναι αυτό που κινητοποίησε τη νεαρή τότε Λούλα Αναγνωστάκη – που σφράγισε τη μετέπειτα νεοελληνική δραματουργία- να γράψει το πρώτο της ουσιαστικά δημοσιευμένο κείμενο, στην Επιθεώρηση Τέχνης του 1962, αναφορικά με το πρώτο του σχεδόν θεατρικό έργο Όμορφη Πόλη υπερισπιζόμενη την ποιητικότητα και το σουρεαλισμό της θεατρικής γραφής του Κωνσταντινοπολίτη καλλιτέχνη.
Μοναδική μορφή στην ελληνική τέχνη και τα γράμματα ο Χρύσανθος Μέντης Μποσταντζόγλου, κατά συντομογραφία Μποστ – σκιτσογράφος, εικονογράφος, γελοιογράφος, ζωγράφος, θεατρικός συγγραφέας, στιχουργός, σατυρικός αρθρογράφος – κατάφερε να δημιουργήσει ένα εντελώς αναγνωρίσιμο σατιρικό ύφος και μια βαθιά προσωπική σχέση με τις λέξεις που αποκτούσαν αυτονομία ως σχόλια αυθύπαρκτα η κάθε μια, χρησιμοποιώντας την καθαρεύουσα σε ακραία σύνταξη για να υπογραμμίσει την ημιμάθεια της εποχής του.
Το έργο του Μποστ τα έχει όλα: χιούμορ, συγκίνηση, πολιτικό στοχασμό, αγάπη για τους ανθρώπους, μα κυρίως δυο στοιχεία συχνά αντικρουόμενα στη νεοελληνική συνείδηση: τη λαϊκότητα και τη λογιοσύνη. Μπορεί να πει με λίγα πολλά και να θίξει με τη φαινομενική αλαφράδα του βαθιά ζητήματα του καιρού μας.
