“Weightless”: μια χορευτική εμπειρία εικονικής πραγματικότητας στη Στέγη

“Αν έλειπε αυτή η αόρατη δύναμη που κρατάει τα πάντα πάνω στο έδαφος, πώς θα έμοιαζε η ίδια η ζωή; Πώς θα έμοιαζε ο κόσμος αν ήταν ελαφρύτερος; Χωρίς βαρύτητα, θα ήταν δυνατό να μεταφέρουμε σπίτια ή ολόκληρες κοινωνίες σε έναν άλλο πλανήτη; Κι αν αυτό προκαλούσε χάος, πώς θα επέστρεφε η αρμονία;”

Αυτά είναι τα ερωτήματα που ο Andrej Boleslavský, ο δημιουργός του έργου Weightless, θέλει να μεταφέρει στο κοινό μέσα από ένα περιβάλλον εικονικής πραγματικότητας σε μία κινηματογραφική εμπειρία σύγχρονου χορού.

Με αφορμή την παρουσίαση του έργου στον Εκθεσιακό Χώρο της Στέγης του Ιδρύματος Ωνάση στις 4 και 5 Ιουλίου, μιλήσαμε με τον δημιουργό Andrej Boleslavský για το πρωτοπόρο αυτό έργο, το οποίο βρίσκεται υπό εξέλιξη και αναπτύχθηκε κατά τη φιλοξενία του στη Στέγη το καλοκαίρι του 2019, στο πλαίσιο του European Media Artists in Residence Exchange (EMARE) της Ευρωπαϊκής Πλατφόρμας για την Τέχνη των Νέων Μέσων (EMAP), που συγχρηματοδοτείται από το πρόγραμμα «Δημιουργική Ευρώπη» της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Το Dust που ουσιαστικά ήταν μια κινηματογραφική εμπειρία σύγχρονου χορού εικονικής πραγματικότητας, παρουσιάστηκε δύο φορές στην Ελλάδα, στο Athens Digital Art Festival και στο Athens Video Dance Project. Κατά τη διάρκεια του Athens Video Dance Project έκανα brainstorming με την ομάδα τους, ειδικά με την Χρυσάνθη Μπαδέκα και τον σύζυγο της Μάριο Ζέρβα, που αποτελούν βασικά μέλη της ομάδας αυτής. Και οι δύο έχουν εμπειρία με την κινηματογράφηση χορού και τις καταδύσεις, που είναι το βασικό στοιχείο του Weightless. Συζητήσαμε για το πώς θα μπορούσαμε να εξελίξουμε περισσότερο τις ιδέες πίσω από το Dust, κυρίως την ογκομετρική μαγνητοσκόπηση. Συγκριτικά με τον παραδοσιακό τρόπο μαγνητοφώνησης φιλμ, που αποθηκεύει πληροφορίες χρώματος από μία συγκεκριμένη οπτική γωνία, η ογκομετρική καταγραφή αποθηκεύει επίσης πληροφορίες για το χώρο και επιτρέπει στο θέαμα να κινείται μέσα στο καταγεγραμμένο υλικό. Σε συνδυασμό με την εικονική πραγματικότητα, δημιουργεί την αίσθηση ότι ο χορευτής είναι όντως παρών στον χώρο.

Φωτογραφία από την έκθεση “Dust” © Nye Williams

Η πρώτη ώθηση για να σκεφτώ αυτή την ιδέα ήρθε πριν λίγα χρόνια όταν προσπαθούσαμε να βρούμε μια ιδέα που δεν θα περιοριζόταν από τα όρια του budget. Αυτή τη φορά σκεφτήκαμε με την Maria Judova, την καλλιτεχνική μου συνεργάτιδα, την ιδέα να δημιουργήσουμε μια χορογραφία για χώρους με τροποποιημένη βαρύτητα.

Φωτογραφίες από το νέο εγχείρημα του Andrej Boleslavský, το Weightless

To “Weightless” είναι ένα έργο που επωφελείται από πολλές προηγμένες τεχνολογίες, που έχουν γίνει προσβάσιμες τα τελευταία δύο ή τρία χρόνια. Χρησιμοποιήσαμε ειδικά σχεδιασμένες αδιάβροχες κάμερες. Ο ρόλος που σκοπεύουμε να έχει η τεχνολογία είναι να μας επιτρέπει να δημιουργούμε εμπειρίες που είναι μοναδικές και πρωτοπόρες, εμπειρίες που δεν θα ήταν δυνατές χωρίς την τεχνολογία. Ένας “αθέλητος” ρόλος της τεχνολογίας είναι ότι αποτελεί πηγή άγχους και ρίσκου καθ’ όλη αυτή τη διαδικασία. Η τεχνολογία λειτουργεί μόνο με ένα τρόπο, αλλά αποτυχαίνει εύκολα με χιλιάδες διαφορετικούς τρόπους. Από μια πιο γενική οπτική, οι καλλιτέχνες πάντα εξερευνούσαν νέες τεχνολογίες και τους επέτρεψε να σκεφτούν νέους τρόπους έκφρασης. Αυτό σήμερα είναι ακόμα πιο σημαντικό, καθώς η τεχνολογία επηρεάζει την ανθρωπότητα με πρωτοφανείς τρόπους.

Το VR δίνει και στους δημιουργούς τη δυνατότητα να περιβάλλουν το κοινό με έναν κόσμο που είναι εντελώς στον έλεγχο τους, αλλά και να έχουν την αναπόσπαστη προσοχή τους.

Προφανώς το κράνος μπορεί να λειτουργήσει περιοριστικά όσον αφορά την άνεση και την δυνατότητα να παρουσιάσεις το έργο σου σε ένα μεγαλύτερο κοινό, αλλά και πάλι πιστεύω ότι τα πλεονεκτήματα είναι περισσότερα από τα μειονεκτήματα. Το “Weightless” είναι ένα έργο που σχεδιάστηκε για εικονική πραγματικότητα. Βρίσκω το VR (Virtual Reality, εικονική πραγματικότητα) το καλύτερο μέσο, καθώς μπορεί να δημιουργήσει μια κιναισθητική ενσυναίσθηση, συναισθήματα που δημιουργούνται απλά κοιτάζοντας κάποιον άλλον να κινείται, να χορεύει. Το VR δίνει και στους δημιουργούς την δυνατότητα να περιβάλλουν το κοινό με έναν κόσμο που είναι εντελώς στον έλεγχο τους, αλλά και να έχουν την αναπόσπαστη προσοχή τους.

Το ταξίδι στο διάστημα και η μετακίνηση σε άλλους πλανήτες έγινε πάλι ένα πολυσυζητημένο θέμα. Συγκριτικά με τη δεκαετία του ’60 που ξεκίνησε η περιπετειώδης εξερεύνηση των νέων συνόρων, σήμερα συζητιέται ως μια στρατηγική επιβίωσης των ανθρώπων, και πιθανόν μόνο των πιο πλούσιων. Η ιδέα του να μετακομίσουμε σε έναν πλανήτη με ενθουσιάζει, αλλά και με γεμίζει με άγχος και σκεπτικισμό. Δεν μπορούμε απλά να σώσουμε τη Γη; Η έκθεση στη Στέγη βρίσκεται ακόμα υπό εξέλιξη κατά τους δύο μήνες παραμονής μου εδώ. Υπάρχουν πολλά για να εξερευνήσω και να τελειοποιήσω ακόμα. Προσωπικά ενδιαφέρομαι να δω πώς αυτή η εμπειρία θα κάνει τους ανθρώπους να νιώσουν, αν θα τους φανεί ότι βρίσκονται πραγματικά σε άλλον πλανήτη.