Τι μου έμαθε το Φεστιβάλ Αθηνών 2019

Σαραπέντε ημέρες συμπυκνωμένου παραστατικού θεάματος από όλο τον κόσμο μόνο το Φεστιβάλ Αθηνών μας προσφέρει. Οι εμπειρίες έρχονται το ίδιο πυκνές και διαδοχικές. Εδώ φτιάχνουμε ένα ημερολόγιο εντυπώσεων από τη φετινή διοργάνωση, όπως εκτυλίχθηκε στην Πειραιώς 260, στο θέατρο και στο χορό.

Νίκος Καραθάνος και Ράνια Οικονομίδου στο «Χρύσιππο».

• Η Ράνια Οικονομίδου είναι η ερμηνεύτρια εκείνη του “κλασικού” θεάτρου με τα περισσότερα και τα μεγαλύτερα twist στις επιλογές της. Η ερμηνεία της στο «Χρύσιππο» που σκηνοθέτησε ο Θάνος Σαμαράς ήταν απολαυστικά κουνημένη, τόσο που έκλεψε την παράσταση από όλους τους άξιους συμπρωταγωνιστές της.
• Με την ετικέτα του ολικού καλλιτέχνη φλερτράρει ο Θάνος Σαμαράς. Η σκηνοθεσία και κυρίως η ευρύτερη καλλιτεχνική επιμέλεια του «Χρύσιππου» τον έβαλε στην περιοχή του μεγάλου και απαιτητικού εικαστικού θεάματος με μοντερνικό πρόσημο. Παρότι, ο «Χρύσιππος» του Δημήτρη Δημητριάδη αδικήθηκε μέσα στην ακαμψία της απόδοσης του.

Νίκος Ψαρράς και Δημήτρης Παπανικολάου στο «Himmelweg».

• Πρόταση μπορεί να είναι και η γνωριμία με ένα έργο, όπως το «Himmelweg» του Χουάν Μαγιόρκα. Πόσω μάλλον, όταν στήνεται επιμελώς (σκηνοθεσία: ΄Ελενας Καρακούλη) και ερμηνεύεται με το βάρος της ιστορικής μνήμης (Νίκος Ψαρράς, Δημήτρης Παπανικολάου, Θανάσης Δήμου). Από τις καλύτερες παραστάσεις του ελληνικού ρεπερτορίου φέτος.
• Σε αποστολή μαγικού ρεαλισμού επιδόθηκε η νέα αγαπημένη ομάδα του αθηναϊκού κοινού Mapa Teatro για να αφηγηθεί στιγμές από την ταραγμένη κοινωνικο-πολιτική πραγματικότητα της Κολομβίας τον 20ο αιώνα. Σαφώς και δεν ήταν εύκολη η διείσδυση στους «Αγνοούμενους» της· παρόλα αυτά, το ιδιαίτερο λεξιλόγιο της αθροίζεται στις αρετές της.

Βάσω Καμαράτου και Κώστας Κουτσολέλος στα «Καλοκαιρινά μπάνια»

• Η ΄Ελενα Τοπαλίδου είναι πρωταγωνίστρια. Είναι έτοιμη, από καιρό, να παίξει ρόλους μεγάλους, να “σηκώσει” στους ώμους της μια παράσταση – πράγμα που απέδειξε και στην «Γιαννούλα, την κουλουρού», παρά το δραματουργικό έλλειμα της.
• Είναι μεγάλο επίτευγμα να γελάς με κάτι σπαρακτικό – ακόμα κι αν αυτό αναφέρεται σ’ έναν πολύ κλειστό χωρό, σαν τον επαγγελματικό χώρο του θεάτρου. Ο Κώστας Κουτσολέλος και η Βάσω Καμαράτου έκαναν την πιο μελαγχολική ανατομία στη δουλειά του ηθοποιού που έχουμε δει στο ελληνικό θέατρο και την ίδια ώρα έσπασαν πλάκα με αυτήν. Την ονόμασαν «Καλοκαιρινά μπάνια».

«Γιαννούλα, η κουλουρού» σε σκηνοθεσία Γιώργου Παπαγεωργίου.

• Καιρό είχαμε να δούμε μια μετάκληση που μπόρεσε να βρει το κέντρο της ευαισθησίας του θεατή, χωρίς θόρυβο και εντυπωσιασμούς. Αλλά με σύνεση και λυρικότητα. Η Καρολίν Γκυγελά Ενγκυγέν, η Γαλλο-Βιετναμέζα, που έγινε η νέα σταρ στο φεστιβάλ της Αβινιόν, καταπιάστηκε με το αιώνιο ζήτημα της ταυτότητας και του ανήκειν κι έπλασε ένα ήσυχο αριστούργημα που θύμησε τις καλές μέρες της Σαουμπίνε – με πολύ παραπάνω τρυφερότητα. Χωρίς αμφιβολία, η μετάκληση του καλοκαιριού.
• Η αξία της διαρκούς, συλλογικής, τεταμένης κίνησης αναδείχθηκε στο πυρετικό «Brother» του Πορτογάλου Μάρκο Ντα Σίλβα Φερέιρα που ηλέκτρισε τις καρέκλες των θεατών του. Πρωτοεμφανιζόμενος στην ελληνική σκηνή αλλά, όπως όλα δείχνουν, θα μας ξανάρθει.

Η Ανν Τερέζα Κεερσμάκερ στο Ηρώδειο.

• Ξένισε η Ανν Τερέζα Κεερσμάκερ με την, σχεδόν, ‘άτεχνη’ χορογραφία της πάνω στις σουίτες για τσέλο του Μπαχ, προδίδοντας το αποτύπωμα του χρόνου στο σώμα και τις δυνάμεις της. Αλλά, μήπως, την ίδια ώρα, αυτό ήταν το νόημα της παράστασης της (με τίτλο το λουθηρανικό στίχο «εν τω μέσω της ζωής, βρισκόμαστε στον θάνατο»); Ενας φυσικός αποχαιρετισμός εκτεθειμένος στα μάτια του κοινού της;
• ΄Οσα χρόνια κι αν περάσουν στο χώρο του εικαστικού θεάτρου, ο Ρομέο Καστελούτσι θα παραμένει ασυναγώνιστος. Ακόμα κι αν οι παραστάσεις του είναι δραματουργικά δυσλειτουργικές – όπως και το φετινό «La vita nuova» που μας παρουσίασε – το τελικό τους ίχνος θα βρίσκεται πάντα στην απαράμιλλη εικόνα και ατμόσφαιρα.

«Η νέα ζωή» του Ρομέο Καστελούτσι.

• Είναι απορίας άξιο γιατί δεν είχαμε ξαναδεί – ούτε καν στο Φεστιβάλ Χορού της Καλαμάτας – την ιταλική ομάδα χορού Aterballetto. Συνεκτικοί, ηλεκτρισμένοι αλλά και γαλήνια μεθυστικοί, χόρεψαν Χόφες Σέχτερ και Γιόχαν Ινγκερ και σηματοδότησαν την καλύτερη παραστασιακή εμπειρία χορού της φετινής διοργάνωσης.
• ‘Αλλη μια ευκαιρία να αποδείξει τη δεινότητα της στην τέχνη της ερμηνείας ήταν οι «Ξένες πόρτες» για τη Νένα Μεντή. Τα κατάφερε ακόμα και σε μια άτακτη αφήγηση σαν αυτή του αείμνηστου Μάνου Ελευθερίου, που σκηνοθέτησε ο Μάνος Καρατζογιάννης.

«Wolf and bliss» από την ομάδα Fondazione Nazionale della Danza / Aterballetto.

• Γνήσιος συνεχιστής του ποιητικού πολιτικού θεάτρου που υπηρέτησε για δεκαετίες η Αριάν Μνούσκιν, αποδείχθηκε ο Ρομπέρ Λεπάζ. Η μέγιστη μορφή του γαλλικού θεάτρου, τον βάπτισε στο «Θέατρο του ΄Ηλιου» ως τον πρώτο φιλοξενούμενο σκηνοθέτη της κολλεκτίβας και, παρά την άτεχνη απόδοση κάποιων ηθοποιών, το «Kanata» εξελίχθηκε σε μια υποδειγματική εποποιία για την αποικιοκρατία στη Βόρεια Αμερική.
• Η άσκηση της Ελένης Ευθυμίου στους μικτούς θιάσους για άτομα με αναπηρία και μη, έλαμψε όσο ποτέ πριν στα «Ερωτευμένα άλογα». Ενα σκηνικό βάθρο όπου η τόλμη, η αλήθεια, το συναίσθημα μιας κοινωνικής κατηγορίας συνανθρώπων μας εκτέθηκαν απόλυτα και εκ βαθέων. Παράσταση καθηλωτική που, και μόνο ως πηγή κοινωνικής εκπαίδευσης, αξίζει να επαναληφθεί.

«Ερωτευμένα άλογα» σε σκηνοθεσία Ελένης Ευθυμίου.

• ‘Εχοντας απολαύσει την αναγνώριση που λίγες ομάδες κατάφεραν να απολαύσουν τα τελευταία χρόνια, οι C for Circus έκαναν άτακτη οπισθοχώρηση στην γλώσσα και την αισθητική τους. Μακάρι, οι «Μεταμορφώσεις» του Οβίδιου, να είναι μια κακή παρένθεση ερασιτεχνισμού στην πορεία τους.
• Η χαοτική υστερία της Ανχέλικα Λίντελ επιβεβαιώθηκε για μια ακόμα φορά. Επιστρέφοντας στην Αθήνα, με το «Γένεσις» κατάφερε να “πετάξει” έξω το κοινό της, παρουσιάζοντας ένα απωθητικό, αν όχι επώδυνο θέαμα.

«Μεταμορφώσεις» από τους C for Circus.

• Οσο κι αν είναι έξυπνη η αρχική ιδέα μιας παράστασης, τόσο αυτοαναφορική μπορεί να γίνει και να εξαντληθεί σε μερικά λεπτά. Δυστυχώς, η παράσταση του Τομ Λουτς «Το κορίτσι από το εργοστάσιο της ομίχλης» κράτησε πολύ παραπάνω.
• Μπορεί το multimedia σύμπαν της Σούζαν Κένεντι στις «Αυτόχειρες παρθένοι» του Τζέφρι Ευγενίδη να ήταν εικαστικά ευφάνταστο, ωστόσο, η αποκωδικοποίηση του θεάματος συνολικά ήταν δύσκολη υπόθεση. Γιατί, αλήθεια, οι δημιουργοί επιδιώκουν την αποξένωση από το θεατή τους κι όχι τη σύνδεση με αυτόν;

«Αυτόχειρες παρθένοι» σε σκηνοθεσία Σούζαν Κένεντι.

• Μας τίμησε μεν, δίνοντας εδώ την παγκόσμια πρεμιέρα του «Infini», αλλά την ίδια ώρα μας τιμώρισε σε μια βασανιστική λούπα μέτρησης του χρόνου, που έμοιαζε να κρατάει για πάντα. Γιατί, Μπορίς Σαρμάτς;