Η Λίνα Μενδώνη ανοίγει τα χαρτιά της για τον πολιτισμό

Χρόνια είχε να δει το υπουργείο Πολιτισμού τέτοια κατάρτιση στο ανώτατο κλιμάκιο του. Η Λίνα Μενδώνη, η, επί δέκα χρόνια, Γενική Γραμματέας του ΥΠΠΟ επιβεβαιώνει την εμπειρία και τα γρήγορα αντανακλαστικά της (που την χαρακτήριζαν και κατά τη θητεία της στο πλευρό 12 υπουργών πολιτισμού) και, μόλις 20 ημέρες μετά την ανάληψη των καθηκόντων της, έχει να δώσει τεκμηριωμένες απαντήσεις στις δεκάδες ‘καυτές πατάτες’ που διαχειρίζεται, αυτόν τον καιρό, το Υπουργείο Πολιτισμού.

Στην πρώτη της συνάντηση με τους διαπιστευμένους δημοσιογράφους του ΥΠΠΟ, η κ. Μενδώνη δήλωσε ότι κινούμενη σύννομα, ακολουθώντας το παράδειγμα ευνομούμενων ευρωπαϊκών οργανισμών και αξιοποιώντας κάθε πιθανό πόρο (ως Γενική Γραμματέας ταυτίστηκε με τις διαδικασίες express στις οποίες εντάσσονται σημαντικά έργα σε προγράμματα ΕΣΠΑ) θα επιχειρήσει το συντομότερο να αποκαταστήσει την ομαλή λειτουργία σε όποια υπηρεσία ή οργανισμό του υπουργείου δεν υπάρχει.

Περιστοιχισμένη από την ομάδα της – «γιατί στόχος μας είναι να λειτουργήσουμε ομαδικά», όπως είπε – με επικεφαλής τους δύο νέους Γενικούς Γραμματείας του υπουργείου, τον μηχανικό και νέο πρόεδρο των συμβουλίων του υπουργείου, Γιώργο Διδασκάλου και τον επικεφαλής για τον σύγχρονο πολιτισμό, Νικόλα Γιατρομανωλάκη, η Λίνα Μενδώνη κατέστησε σαφές – πιθανώς σε παράφραση της περίφημης φράσης της Μελίνας Μερκούρη ότι ο πολιτισμός είναι «η βαριά μας βιομηχανία» – πως στα μάτια της «ο πολιτισμός είναι οικονομικό εργαλείο. Προωθεί την τοπική και την εθνική μας οικονομία. Εξασφαλίζει θέσεις εργασίας – και μάλιστα σε πρόσωπα με υψηλά προσόντα, σε γυναίκες και νέους. Γι’ αυτό πρέπει να ενισχύσουμε τις πολιτιστικές μας βιομηχανίες. Γιατί τα χρήματα αυτά είναι ανακυκλώσιμα, με την έννοια ότι ο πολιτισμός μπορεί να είναι αυτοχρηματοδοτούμενος», σημείωνε νωρίτερα η νέα υπουργός Πολιτισμού, ξεκαθαρίζοντας πως η μέριμνα της για επιπλέον έσοδα δεν μεταφράζεται σε απόσχιση του υπουργείου από τον κρατικό προϋπολογισμό.

Απεναντίας, προσανατολίζεται στην οικονομική επάρκεια οργανισμών και υπηρεσιών προκειμένου να διατίθενται χρήματα για έρευνα στον σύγχρονο πολιτισμό, στους εποπτευόμενους φορείς, σε εκδόσεις. «Μην μας παρεξηγείτε όταν μιλάμε για αξιοποίηση και εκμετάλλευση. Δεν είναι πάντα κακές λέξεις. Θέλουμε να δώσουμε τη μάχη για περισσότερους πόρους. Και όπου μιλάμε για πόρους δεν εννοούμε μόνο το ΕΣΠΑ – εκεί όπου, έτσι κι αλλιώς, υπάρχει πολύ χαμηλή απορροφητικότητα. Θα αναζητήσουμε οποιαδήποτε ευρωπαϊκή χρηματοδότηση είναι διαθέσιμη και θα ενεργοποιήσουμε την ιδέα (είχε τεθεί ξανά επί υπουργίας Κωνσταντίνου Τασούλα) τα χαμηλότοκα τραπεζικά δάνεια για νέους δημιουργούς».
Ο Αύγουστος αναμένεται ως μήνας εξελίξεων σε όλους τους τομείς του πολιτισμού και η νέα διοίκηση του υπουργείου ανοίγει την ατζέντα της για τις προτεραιότητες της. Παρόλα αυτά, η Λίνα Μενδώνη διευκρινίζει ότι οι παρεμβάσεις της δεν θα είναι οριζόντιες «γιατί οι οριζόντιες ρυθμίσεις ισοπεδώνουν κι εμείς δεν θέλουμε να λειτουργήσουμε ισοπεδωτικά», ενώ τόνισε πως δεν την αφορά μόνο η διαχείριση καταστάσεων αλλά και η σύσταση ενός οράματος, μια κακοποιημένη έννοια και στον πολιτισμό.
Ο άμεσος σχεδιασμός της προβλέπει:

Η νέα υπουργός με τους άμεσους συνεργάτες της, Γιώργο Διδασκάλου, Νικόλα Γιατρομανωλάκη και Αννα Παναγιωταρέα στον κήπο του Βυζαντινού και Χριστιανικού Μουσείου.

Οι ακέφαλοι οργανισμοί με κεντρικούς το Εθνικό Θέατρο, το Φεστιβάλ Αθηνών και το ΕΜΣΤ θ’ αποκτήσουν τις επόμενες εβδομάδες νέους καλλιτεχνικούς διευθυντές και Διοικητικά Συμβούλια. Η νέα υπουργός Πολιτισμού ξεκαθάρισε ότι το καλλιτεχνικό διοικητικό δυναμικό θα αντικατασταθεί με νέο – με εξαίρεση κάποια μέλη ΔΣ εποπτευόμενων φορέων – μολονότι η πρόθεση της δεν είναι να κινηθεί μέσω απευθείας αναθέσεων αλλά μέσω προκηρύξεων. Στο νομοσχέδιο για το επιτελικό κράτος, που έρχεται προσεχώς στη Βουλή, καταργείται το άρθρο 13 του Ν 4369/2016 βάσει του οποίου, η απερχόμενη υπουργός Πολιτισμού Μαρία Ζορμπά προκήρυξε στο παρά ένα διαγωνισμούς για την πλήρωση των θέσεων. Η Λίνα Μενδώνη προτίθεται να αντιμετωπίσει τα νομικά προβλήματα της παλιάς διάταξης, συμβουλευόμενη την πολιτική που ακολουθείται από ομότιμους ευρωπαϊκούς φορείς και να την εφαρμόσει ριζικά αναθεωρημένη. Μέχρι τότε, αναλαμβάνει την ευθύνη – όπως είπε – του διορισμού διευθυντών προκειμένου να μην μείνουν ακέφαλοι οι οργανισμοί. Μέριμνα της είναι να οριστούν και φίλια προς τον εκάστοτε διευθυντή Διοικητικά Συμβούλια προκειμένου να θεραπευτούν οι επικές συγκρούσεις του παρελθόντος, οι οποίες «δεν θα γίνουν ανεκτές», όπως ξεκαθάρισε.

Ο θεσμός στήριξης της σύγχρονης δημιουργίας στο θέατρο και στο χορό θα συνεχίσει κανονικά κι απρόσκοπτα με την υπουργό να υπενθυμίζει πως η πρώτη φορά που θεσπίστηκαν οι επιχορηγήσεις ήταν επί υπουργίας Παύλου Γερουλάνου και δικής της Γενικής Γραμματείας στο ΥΠΠΟ.

Στοχεύοντας «σε έναν αυτοδύναμο ισχυρό οργανισμό», το ΥΠΠΟ θα αξιοποιήσει τα καλά σημεία της δουλειάς των πρώην υπουργών αναφορικά με το νέο νόμο λειτουργίας του ΤΑΠΑ. Στο μεταξύ, υπάρχουν προβλήματα που αναζητούν επιτακτική λύση. Τα κλειστά ή άδεια πωλητήρια – εικόνα που αντιμετώπισε η ίδια η υπουργός απολογούμενη σε επισκέπτες του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου που θέλησαν να αγοράσουν ένα ενθύμιο – «είναι μια στενάχωρη εικόνα» που πρέπει να αποκατασταθεί άμεσα με την προμήθεια προς πώληση υλικού. Την ίδια ώρα, θα δοθεί εντολή να λειτουργήσουν και κάποια αναψυκτήρια για το διάστημα υψηλής επισκεψιμότητας που απομένει.

Ο Γενικός Γραμματέας και πρόεδρος των συμβουλίων του ΥΠΠΟ, Γιώργος Διδασκάλου.

Δρομολογείται η μετατροπή 7-8 μουσείων αιχμής σε Νομικά Πρόσωπα Δημοσίου Δικαίου. Αυτό μεταφράζεται στο ότι τα μουσεία θα λειτουργούν ως ξεχωριστές δημόσιες υπηρεσίες, θα έχουν δηλαδή μια αυτοτέλεια∙ χωρίς αυτό να σημαίνει ότι δεν θα εφαρμόζουν τη μουσειακή πολιτική που θα χαράζει το ΥΠΠΟ. Τα οφέλη αυτής της αλλαγής έγκειται στην αυτοδιαχείριση των μουσείων και συνάμα στην υποχρέωση να συνεργάζονται με όλες τις αρχαιολογικές υπηρεσίες προκειμένου να προβάλλονται με τον καλύτερο τρόπο οι συλλογές τους. Σε αυτό το πλαίσιο λειτουργίας, η σχέση των εργαζομένων με το ΥΠΠΟ δεν θα διαταραχθεί. Μέχρι το τέλος του 2019 προβλέπεται να κατατεθεί σε δημόσια διαβούλευση το πρώτο κείμενο του νέου νομικού πλαισίου, ανοιχτό σε διορθώσεις και τροποποιήσεις.

Σύμφωνα με την ενημέρωση από το ΑΣΕΠ μόλις σήμερα εγκρίθηκε η πρόσληψη – όπως την είχε προωθήσει η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ – 200 μόνιμων αρχαιοφυλάκων που θα δώσει σημαντική ανάσα στα ωράρια λειτουργίας των αρχαιολογικών χώρων σε όλη την Ελλάδα.

Για το μέτωπο της Πατησίων, η Λίνα Μενδώνη επιμένει στο όραμα της δημιουργίας ενός υπερτοπικού πολιτιστικού και εκπαιδευτικού πόλου. Σε πρώτο πλάνο βρίσκεται η επέκταση του Αρχαιολογικού Μουσείου εν υπογείω, κάτω δηλαδή από το χώρο του προκηπίου, το οποίο και θα μεγαλώσει το σημαντικότερο μουσείο της χώρας κατά δύο ή ακόμα και τρεις φορές. Αυτό αναμένεται να είναι το νέο σπίτι για τους 100.000 θησαυρούς του Αρχαιολογικού Μουσείου που στοιβάζονται σε αποθήκες, αλλά για όσους ήδη εκτίθενται με τρόπο χωροταξικά ασφυκτικό. Τα 16.500 τ.μ. στα οποία εκτείνεται, μέχρι σήμερα, το μουσείο θα αυξηθούν κατά 30.000 ή 45.000 τ.μ., αναλόγως με τη εισήγηση της μελέτης που θα κατατεθεί. Βάσει της, ήδη, εξασφαλισμένης χορηγίας του Ιδρύματος Νιάρχου θα ξεκινήσουν τις προσεχείς εβδομάδες οι μελέτες σκοπιμότητας, «που δεν έχουν προηγηθεί για κανένα ελληνικό μουσείο, παρότι θεωρούνται αυτονόητες διαδικασίες στην Ευρωπαϊκή ΄Ενωση», σημείωσε η κ. Μενδώνη. Η μελέτη θα υποδείξει και το ακριβές χρονοδιάγραμμα του σπουδαίου αυτού έργου.
Η επέκταση του μουσείου θα έχει ως απόληξη το αποκατεστημένο Ακροπόλ, «μια πολιτιστική θερμοκοιτίδα», όπως την ονόμασε η νέα υπουργός, το οποίο σχεδιάζεται να φιλοξενήσει, μεταξύ άλλων ένα ενισχυμένο πωλητήριο του ΤΑΠΑ καθώς κι ένα εστιατόριο με θέα στον 6ο όροφο.
Η σύνδεση του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου με το Μετσόβιο Πολυτεχνείο μεγεθύνει σημαντικά την αναβάθμιση της πολύπαθης περιοχής. Ο πρώτος σχεδιασμός αντιμετωπίζει το χαρακτηρισμένο ως μνημείο του ΕΜΠ και ένα εξέχον εκπαιδευτικό ίδρυμα για τη χώρα ως τόπο παραγωγής σύγχρονου πολιτισμού: Σε συνδυασμό με την συλλογή πινάκων, γλυπτών και σχεδίων που το ΕΜΠ διαθέτει, η Λίνα Μενδώνη προτείνει τη δημιουργία διαλόγων και συνεργειών – ξεκαθαρίζοντας ότι το Πανεπιστήμιο θα διατηρήσει πλήρως την αυτοτέλεια του. «Δεν στοχεύουμε μόνο στην εξυγίανση της περιοχής αλλά στη δημιουργία ενός διεθνούς πόλου ενδιαφέροντος που θα ξεπερνά και την Αθήνα και την Ελλάδα», ανέφερε χαρακτηριστικά.

Ο Γενικός Γραμματέας για το Σύγχρονο Πολιτισμό, Νικόλας Γιατρομανωλάκης.

Αποφασισμένη να τακτοποιήσει το συντομότερο τις εκκρεμότητες που κρατούν την υπόθεση του ‘φιλέτου’ του Ελληνικού παγωμένη, εμφανίζεται η κ, Μενδώνη. Η αυριανή της συνάντηση με τον πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη είναι βέβαιο πως θα έχει στην κορυφή της ατζέντας τη μεγάλη επένδυση, η οποία όπως εισηγήθηκε και η ίδια «πρέπει να προχωρήσει». «Ως υπουργείο δεν θα αποποιηθούμε το ρόλο μας για την προστασία της πολιτιστικής κληρονομιάς αλλά δεν θα επιτρέψουμε και την εργαλειοποίηση της από κάποιους». Ήδη δρομολογείται η τροποποίηση της Κοινής Υπουργικής Απόφασης (ΚΥΑ) και η επανεξέταση του ζητήματος από το Κεντρικό Συμβούλιο Νεωτέρων Μνημείων (ΚΣΝΜ) – κι όχι από το ΚΑΣ (Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο ΚΑΣ) αφού αφορά στα τέσσερα εμβληματικά κτίρια του αεροδρομίου.

Οι εξαγγελίες των προκατόχων της για τα εγκαίνια του ΕΜΣΤ το προσεχές φθινόπωρο βρίσκουν συγκρατημένη τη νέα υπουργό Πολιτισμού που βάζει σε προτεραιότητα την αποκατάσταση του διοικητικού καθεστώτος του μουσείου (διορισμό διευθυντή και ΔΣ) και στη συνέχεια τη λειτουργία του. «Ακόμα κι αν το μουσείο ανοίξει τον Οκτώβριο ή το Νοέμβριο μας ενδιαφέρει να λειτουργήσει σωστά», είπε χαρακτηριστικά.

Την βεβαιότητα της πως η Εθνική Πινακοθήκη δεν θα παραδοθεί σε λειτουργία το 2020 εξέφρασε η κ. Μενδώνη, αναγνωρίζοντας πως το στοίχημα θα είναι – σε συνεργασία με τους τεχνικούς και τις αρμόδιες υπηρεσίες – ν’ ανοίξει ξανά το 2021.

Κατά την υπουργό «ο πολιτισμός είναι οικονομικό εργαλείο. Προωθεί την τοπική και την εθνική μας οικονομία». 

Με τις εργασίες ευπρεπισμού στην είσοδο του Υπουργείου Πολιτισμού στη Μπουμπουλίνας να βρίσκονται σε εξέλιξη, η Λίνα Μενδώνη επαναφέρει το ζήτημα της μετακόμισης των εγκαταστάσεων σε άλλα κτίρια. Το παλιό σενάριο να μετακινηθεί στο βιομηχανικό χώρο Τσαούσογλου, έδρα του Φεστιβάλ Αθηνών, μοιάζει να έχει ατονήσει ενώ στο προσκήνιο μπαίνει το ξενοδοχείο Majestic στην οδό Πανεπιστημίου που ανήκει στο Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών. Η υπουργός Πολιτισμού αξιολογεί το κόστος αποκατάστασης του κτιρίου (από την προηγούμενη κυβέρνηση) σε 12 εκατομμύρια ευρώ εξαιρετικά υψηλό, γι’ αυτό και θα γίνει έλεγχος της κατατεθειμένης μελέτης, το οποίο βεβαίως δεν θα αναχαιτίσει την ανάγκη μετακόμιση του ΥΠΠΟ σε νέα στέγη.