Αλεξία Καλτσίκη: Μπορώ πια να πω, πως ό,τι έχω κάνει, το έχω καταφέρει με τη δουλειά μου

Παρακολουθώντας την πορεία της Αλεξίας Καλτσίκη και, πολύ περισσότερο, συνομιλώντας μαζί της δεν μπορείς παρά να εκτιμήσεις τον πλούτο ενός ανθρώπου χαμηλών τόνων. Ευτυχώς, είκοσι χρόνια μετά, εκτός από την έμφυτη συστολή της υπάρχουν και κάμποσα σκηνικά ξεσπάσματα που πείθουν πως αυτό το κορίτσι – στο οποίο τηλεφώνησε μια μέρα ο Λευτέρης Βογιατζής για να της προτείνει να συνεργαστούν – κρύβει ένα θηρίο της σκηνής μέσα της.

Πιθανώς, το ίδιο ν’ ανακάλυψε αργότερα, ο Ανατόλι Βασίλιεφ και ο Ντίμιτερ Γκότσεφ, με τους οποίους δούλεψε, παρά το φόβο της να το διεκδικήσει. Και στους οποίους, όπως άφοβα λέει, «χρωστάει πολλά».
Σήμερα, μοιάζει να απολαμβάνει περισσότερο τους καρπούς των κόπων της. Μολονότι ποτέ δεν ενέδωσε σε δημοσιότητες, θεατρικούς κύκλους, προσωπικές σχέσεις.

Αυτόν τον καιρό, ετοιμάζεται ν’ ανέβει στη σκηνή για την επική «Αποκάλυψη» που ετοιμάζει ο Θάνος Παπακωνσταντίνου για τη Στέγη του Ιδρύματος Ωνάση. Κι αργότερα για τα «Top Girls» που θα σκηνοθετήσει ο Θωμάς Μοσχόπουλος στο «Πόρτα». Είναι μια πολύ παραγωγική χρονιά αυτή που έρχεται για την Αλεξία Καλτσίκη. Κι ας στερείται περισσότερες ώρες από την ανατροφή του δίχρονου γιου της, Μάρκου.

Η Αλεξία Καλτσίκη πρωταγωνιστεί στην «Αποκάλυψη» του Ιωάννη που ανοίγει το θεατρικό πρόγραμμα της Στέγης του Ιδρύματος Ωνάση στις 3 Οκτωβρίου.

Δεν θα έλεγα πως είναι, ακριβώς, έμπνευση. Πρόκειται για μια αμφίδρομη σχέση με κοινά θεατρικά αιτήματα και όχι μόνο. Πέραν από συνεργάτης, ο Θάνος είναι ένας ακέραιος άνθρωπος. Τον θεωρώ φίλο.

Ξαφνιάστηκα. Ήθελα να συνεργαστούμε με αφορμή και ένα εξωθεατρικό κείμενο. Κι επειδή ο Θάνος δουλεύει συνθετικά, φτιάχνει πάντα παράλληλους σκηνικούς κόσμους, αυτή τη φορά οι ηθοποιοί θα είναι περισσότερο συνοδοιπόροι, παράσυνδημιουργοί – όπως ενδεχομένως να ήταν αν είχαμε μια καθορισμένη δραματουργία.

Μου πήρε πολύ καιρό να δεχθώ ότι έχει αλλάξει η φύση της δουλειάς μας

Εκ των πραγμάτων, υπάρχουν και τα δύο. Κλίνω, πάντως, προς στη σταθερότητα. Οι μακροχρόνιες συνεργασίες βοηθούν να διαμορφωθούν κοινά ζητούμενα, κοινή γλώσσα ακόμα και χώρος για έρευνα. Όταν πηγαίνεις από θίασο σε θίασο αυτές οι αναζητήσεις αποτελούν προσωπική υπόθεση. Ζητούμενο είναι, κυρίως, η παράσταση. Χαίρομαι, λοιπόν, και όταν ξανασμίγω με σκηνοθέτες όπως τώρα με τον Θάνο ή του χρόνου με τον Δημήτρη Καραντζά, αλλά απολαμβάνω εξίσου και τις νέες καινούριες συναντήσεις, που με ανανεώνουν – όπως αυτήν με τον Θωμά Μοσχόπουλο για την παράσταση «Top girls». Το θέατρο, πάντως, είναι ζωντανός οργανισμός, γι’ αυτό και προσαρμόζεται όχι μόνο στις αισθητικές αλλά και στις οικονομικές ανάγκες της εποχής του.

Φέτος συνεργάζεται για τρίτη φορά με τον σκηνοθέτη Θάνο Παπακωνσταντίνου και για πρώτη με το Θωμά Μοσχόπουλο.

Μου πήρε πολύ καιρό να δεχθώ ότι έχει αλλάξει η φύση της δουλειάς μας. Είναι άλλες οι προσωπικές ανάγκες που εγώ έχω από το θέατρο κι άλλες οι ανάγκες που έχει το θέατρο αυτό καθαυτό. Το ιδεατό, για μένα, θα ήταν οι ηθοποιοί να καταφέρνουν, μ’ έναν τρόπο, να τροφοδοτούν και να εξελίσουν τα μέσα τους όχι μόνο μέσω των παραστάσεων. Φυσικά, όλα αυτά αναμετρώνται με την πραγματικότητα της επιβίωσης που ζητάει απο όλους μας να δουλεύουμε κτηνωδώς για τα αναγκαία. Τη συγκεκριμένη περίοδο ομολογώ ότι είμαι πάρα πολύ κουρασμένη. Ευτυχώς το τέλος των προβών της «Αποκάλυψης» με βρίσκει στις αρχές αυτών του «Top girls».

Μ’ έναν πολύ διαφορετικό τρόπο, και τα δύο έργα μιλούν για κάτι οικουμενικό αλλά και βαθιά προσωπικό και ανθρώπινο. Μ’ ενδιαφέρει πάρα πολύ η ευθραυστότητα της ανθρώπινης ύπαρξης. Αναρωτιέμαι, τι μένει, τι έχει αξία τελικά; Μέσα από τέτοιες εσωτερικές διαδρομές, μπορώ να πω ότι, πλέον, αντιμετωπίζω τον εαυτό μου και το θέατρο πιο ανάλαφρα – η πραγματικότητα με αναγκάζει. Αν το έπαιρνα πιο σοβαρά, μπορεί και να αυτοακυρωνόμουν, να έπαυα να δουλεύω μέχρι να βρώ ή να διαμορφώσω τις ιδανικές συνθήκες εργασίας.

Αντιμετωπίζω τον εαυτό μου και το θέατρο πιο ανάλαφρα – η πραγματικότητα με αναγκάζει

Προσπάθησα να εξασκήσω, και δεν ξέρω ακόμα αν τα έχω καταφέρει, την διαθεσιμότητα μου. Το άνοιγμά μου στα κείμενα, στον σκηνοθέτη, στους συνάδελφους, στους συνεργάτες επί σκηνής.

Μαθαίνω να κάνω πίσω, ν’ αφήνω χώρο στον άλλο – όχι, όμως, τόσο που θα απειλούσε να με εξαφανίσει. Η συμβίωση πάντα δεν είναι μια μετακίνηση, μια παραχώρηση, ένα δούναι λαβείν;

Ναι, έχω χάσει. Μέρη του, κομμάτια του. Ειδικά στη δουλειά μας όπου κρίσιμο εργαλείο είναι ο εαυτός σου είναι αναγκαίο να στέκεσαι στα πόδια σου για να τα βγάλεις πέρα. Στο θέατρο σου ζητείται να χάσεις σκηνικά τον εαυτό σου, να μετακινηθείς από αυτό που είσαι ή να παίξεις με αυτό που είσαι. Κι αν το μέσα σου είναι κλονισμένο περιπλέκει τα πράγματα. Από την άλλη, σκέφτομαι κάτι έχασα, κάτι κέρδισα. Κέρδισα να βλέπω τον εαυτό μου από πολλές γωνίες. Να συμφιλιωθώ με πολλούς εαυτούς μου – εντός κι εκτός σκηνής.

«Ειδικά στη δουλειά μας όπου κρίσιμο εργαλείο είναι ο εαυτός σου είναι αναγκαίο να στέκεσαι στα πόδια σου για να τα βγάλεις πέρα», λέει.

Με έχουν καθορίσει. Και οι δύο είχαν διαφορετικούς τρόπους αλλά ένα κοινό αίτημα: Zητούσαν να μετατοπίσεις την αντίληψη σου, κι αυτό είναι πάρα πολύ λεπτό. Δεν ζητούσαν ένα άλμα, μα μια ανεπαίσθητη αλλά κρίσιμη εσωτερική αλλαγή. Κάποια στιγμή, οι υποχρεώσεις μου απέναντι τους, συνέπεσαν. Θυμάμαι, πως είχε έρθει ο Βασίλιεφ για ένα σεμινάριο πάνω στον «Βυσσινόκηπο» όπου μου είχε ζητήσει να συμμετέχω, την ώρα που έκανα πρόβες για το «Θερμοκήπιο» στο Κυκλάδων με τον Λευτέρη (Βογιατζή). Είχα αχγωθεί φοβερά για αυτές τις παράλληλες συναντήσεις.

Μαθαίνω να κάνω πίσω, ν’ αφήνω χώρο στον άλλο – όχι, όμως, τόσο που θα απειλούσε να με εξαφανίσει

Μπορώ πια να πω, πως ό,τι έχω κάνει, το έχω καταφέρει με τη δουλειά μου. Όμως, πήρε πολύ χρόνο για να καρποφορίσει, χρειάστηκε μεγάλη υπομονή. Έχω περάσει μεγάλα διαστήματα ανεργίας και στιγμές αναρωτιόμουν γιατί, από τη μια, βρισκόμουν σε ισχυρούς θιάσους και μετά περνούσα σε μικρότερα σχήματα. Αναρωτιόμουν γιατί δεν υπήρχε μια προοδευτική κλιμάκωση στην πορεία μου. Αποδέχτηκα με τον καιρό, ότι ο χαρακτήρας είναι βασικό στοιχείο στην εξέλιξη του καθενός. Είναι κι αυτό κομμάτι της δουλειάς μας.

Κατόρθωσα να μην φοβάμαι. Βλέπεις, όταν ήμουν νεότερη ντρεπόμουν, ντρεπόμουν πολύ. Ντρεπόμουν ακόμα και να δώσω το βιογραφικό μου. Δούλευα μόνο επειδή πήγαινα σε ακροάσεις. Και η συνεργασία με τον Βογιατζή ξεκίνησε ερήμην μου. Με είδε σε μια παράσταση ο Χρήστος Λούλης κι ενημέρωσε τον Λευτέρη. Δεν θα ξεχάσω ποτέ το τηλεφώνημα του Λευτέρη. Πίστεψα ότι είχε γίνει λάθος!

Ισως, γιατί ήλπιζα χωρίς να το ξέρω πως το θέατρο θα με ξεκλειδώσει – όπως κι έγινε. Το θέατρο έχει αποτελέσει έναν τρόπο για να μπορέσω να δεχθώ και να αντιληφθώ τη ζωή.

Παραδέχεται πως «μεγαλώνοντας μαθαίνεις να συνομιλείς με τους παλιούς εαυτούς σου. Να τους ακούς, να τους αποδέχεσαι, αλλά και να τους οριοθετείς».

΄Εχω κακή σχέση με το χρόνο οπότε όλα έρχονται καθυστερημένα στη ζωή μου. Θυμάμαι, κάποια στιγμή στην πρόβα τον Βασίλιεφ να μας ρωτάει «χτυπάτε την πόρτα όσων θέλετε να συνεργαστείτε;». Κάτι πολύ στοιχειώδες, ανθρώπινο και αυτονόητο.

Δυο φορές. Την μια φορά μ’ εναν ξένο σκηνοθέτη, με τον οποίο ήθελα πολύ να δουλέψω και, αποφάσισα να κινητοποιηθώ για να βρω τρόπο να συναντηθώ μαζί του. Και τη δεύτερη μ’ ένα ΄Ελληνα σκηνοθέτη.

Ναι, τελικά, ναι.

Το θέατρο έχει αποτελέσει έναν τρόπο για να μπορέσω να δεχθώ και να αντιληφθώ τη ζωή

Πάντα ήμουν κλειστός άνθρωπος. Δυσκολευόμουν να κάνω φιλίες, σχέσεις. Θυμάμαι, ακόμα πως, τα καλοκαίρια φορούσα μόνο παντελόνια, επειδή ήμουν πολύ άσπρη. Προτιμούσα τις διακοπές στο βουνό, γιατί ντρεπόμουν να βάλω μαγιό και να βγω στην παραλία, έτσι λευκή λευκή και με φακίδες που ήμουν.

Τον σκέφτομαι με τρυφερότητα με όλα τα θετικά και τα αρνητικά του. Δεν γίνεται διαφορετικά. Μεγαλώνοντας μαθαίνεις να συνομιλείς με τους παλιούς εαυτούς σου. Να τους ακούς, να τους αποδέχεσαι, αλλά και να τους οριοθετείς. Έχω συμφιλιωθει πλέον με την αδέξια Αλεξία.

«Ενα παιδί δεν μπορεί παρά να σου αλλάξει τον τρόπο που βλέπεις τη ζωή. Πλέον, έχω πιο ισχυρούς φόβους. Σαν να έχω ξαφνικά συνειδητοποιήσει πως από τύχη ζούμε» ομολογεί η Αλεξία Καλτσίκη.

Ο άντρας μου, ο Μισέλ. Είνα μια βασική αναφορά στη ζωή μου. Είναι σημαντικό να μοιράζεσαι τη ζωή σου με κάποιον που υπάρχει μια διαρκής επιθυμία συνύπαρξης. Από τότε ειδικά που μπήκε στη ζωή μας και ο Μάρκος, αυτή η σχέση ζωής, εμπλουτίστηκε και με νέο περιεχόμενο.

Ηταν κάτι που το ήθελα, αλλά ήρθε φυσικά. ΄Οσο περνούσαν τα χρόνια σκεφτόμουν πως μπορεί να μην γίνω μητέρα – χωρίς να με τρομάζει η σκέψη. Τελικά, ο γιος μου είναι ένα δώρο πολύ μεγάλο.

Ενα παιδί δεν μπορεί παρά να σου αλλάξει τον τρόπο που βλέπεις τη ζωή. Πλέον, έχω πιο ισχυρούς φόβους. Σαν να έχω ξαφνικά συνειδητοποιήσει πως από τύχη ζούμε. Πως από κάτι ελάχιστο μπορεί να συμβεί κάτι μοιραίο.

Έχω συμφιλιωθεί, πλέον, με την αδέξια Αλεξία

Αυτήν την περίοδο πιστεύω στο Θεό – και το υπογραμμίζω διότι δεν ήμουν πάντα έτσι κι ούτε φυσικά γνωρίζω που θα με βγάλει αυτή η εσωτερική σχέση με κάτι εξίσου απροσδιόριστο και συνάμα απτό.

Πίστευα και πριν την γέννηση του Μάρκου.

Για την Αλεξία Καλτσίκη στη Συρία οι άνθρωποι έχουν ζήσει την Αποκάλυψη.

Σίγουρα σκέφτομαι πως θα προετοιμάσω αυτό το παιδί σ’ έναν κόσμο που είναι τόσο ρευστός και ακραίος. Με τρομάζει η πραγματικότητα. Γιατί πριν από μερικά χρόνια δεν θα μιλούσαμε για μια προδιαγεγραμμένη, αν δεν ληφθούν τα αναγκαία μέτρα, κλιματική καταστροφή.

Νιώθω ότι διανύουμε μια εποχή όπου το αδιανόητο δεν είναι πια και τόσο αδιανόητο

Ο Ιωάννης δεν μιλάει μόνο για την καταστροφή της γης αλλά και για την μετάλλαξη του ουρανού. Αυτοί οι τόποι διαγράφουν μια παράλληλη πορεία για να δημιουργηθεί κάτι καινούργιο που θα τους ενώσει. Ο Ιωάννης προφητεύει μιαν αναγέννηση. Από εκεί και πέρα, σκέφτομαι πως οι άνθρωποι έχουν επιβιώσει, μέχρι τώρα, λόγω προσαρμοστικότητας. Συνεπώς προσπαθώ να είμαι αισιόδοξη, γιατί η περιρρέουσα κατάσταση είναι εντελώς αποκαρδιωτική. Δείτε, ας πούμε, στη Συρία, εκεί οι άνθρωποι έχουν ζήσει την Αποκάλυψη. Αλλά και οι παππούδες μας που πολέμησαν στον Β’ Παγκόσμιο κι έζησαν την Αποκάλυψη. Απλώς, τώρα νιώθω ότι διανύουμε μια εποχή όπου το αδιανόητο δεν είναι πια και τόσο αδιανόητο.