Εθνικό Ιστορικό Μουσείο: Επανασύσταση με ορίζοντα το 2021

Στην αίθουσα που στέγασε τις συνεδριάσεις του ελληνικού Κοινοβουλίου από το 1875 και για 60 ολόκληρα χρόνια, το Εθνικό Ιστορικό Μουσείο παρουσίασε το εκθεσιακό του πρόγραμμα για τον εορτασμό της επετείου των 200 χρόνων από την Επανάσταση του 1821.

Το Μουσείο, το οποίο διαθέτει μία από τις σημαντικότερες συλλογές κειμηλίων και αρχείων που συνδέονται με την Επανάσταση, επιδιώκει να διαδραματίσει κεντρικό ρόλο στους εορτασμούς της δισεκατονταετηρίδας. Προκειμένου να το επιτύχει, προγραμματίζει τη διοργάνωση τριών μεγάλων εκθέσεων, που με κέντρο το Μέγαρο της Παλαιάς Βουλής θα εξακτινωθούν σε όλη την Ελλάδα.

Η πολεμική εξάρτυση και τα όπλα του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη.

Οι εκθέσεις αυτές, καθώς και οι υπόλοιπες δράσεις, εντάσσονται σε ένα ενιαίο πρόγραμμα, με τίτλο ΕΠΑΝΑCΥΣΤΑΣΗ ΄21, ένα γλωσσικό παιχνίδι μέσα από το οποίο το Μουσείο φιλοδοξεί, αφενός, να ενθαρρύνει τη συζήτηση και τον αναστοχασμό για «τις ιδέες, τις αιτίες, τα πρόσωπα, τα γεγονότα και τα αποτελέσματα του Αγώνα της Ανεξαρτησίας, μέσα από τη σύγκρουση, τη ζύμωση και τη σύνθεση ποικιλόμορφων συστατικών στοιχείων από διαφορετικές αφετηρίες και παραδόσεις», αλλά και, αφετέρου, να «επανασυστήσει στο σημερινό κοινό τα κειμήλια των συλλογών του», όπως τόνισε κατά την παρουσίαση του προγραμματισμού η αναπληρώτρια διευθύντριά του, Μαρία Παπαναστασίου.

Οι δράσεις του Εθνικού Ιστορικού Μουσείου, που εκτυλίσσονται εδώ και ενάμιση χρόνο γύρω από περιοδικές εκθέσεις με επίκεντρό τους το 1821, θα κορυφωθούν τον Μάρτιο του 2021 με μια μεγάλη επετειακή έκθεση για τον Αγώνα.

Η ενδυμασία του προκρίτου και πρωθυπουργού Δημητρίου Βούλγαρη (1802 – 1877), με το γκρίζο μεταξωτό αντερί (τζουμπέ), το χρυσοΰφαντο ζωνάρι, το ψηλό κόκκινο φέσι με τη μεταξωτή φούντα και τα κόκκινα ποδήματα.

Η κεντρική αυτή έκθεση επιδιώκει να αναδείξει την προετοιμασία, το ξέσπασμα, την ακτινοβολία και την παρακαταθήκη της Ελληνικής Επανάστασης μέσα από σπάνια κειμήλια και αρχειακό υλικό, περιγράφοντας όλη την ιστορική περίοδο. Η αφήγηση «θα εστιάσει στους ανθρώπους που αναδείχθηκαν σε ήρωες επειδή αντεπεξήλθαν σε εξαιρετικές περιστάσεις, και στις κοινωνικές και ιδεολογικές εμπειρίες που, πριν και μετά το ΄21, άλλαξαν τον τρόπο με τον οποίο γινόταν αντιληπτός ο κόσμος», τόνισε η Μαρία Παπαναστασίου.

Η έκθεση θα εμπλουτιστεί με διαδραστικά εκπαιδευτικά εκθέματα, που σχεδιάζονται από το Ινστιτούτο Πληροφορικής του Ιδρύματος Τεχνολογίας και Έρευνας, ξεχωριστή θέση ανάμεσα στα οποία κατέχει ένα διαδραστικό έκθεμα για τη Χάρτα του Ρήγα.

Ο Τομπάζης πυρπολεί το πρώτο τουρκικό δίκροτο στην Ερεσό (8 Ιουνίου 1821). Ο Ιάκωβος (Γιακουμάκης) Τομπάζης μυήθηκε στη Φιλική Εταιρεία και ανέπτυξε σημαντική δραστηριότητα για την προετοιμασία της Επανάστασης.Τον Απρίλιο του 1821 ανακηρύχθηκε ναύαρχος της υδραίικης μοίρας. Στα τέλη του 1821 αποσύρθηκε από την ενεργό δράση υπέρ του Ανδρέα Μιαούλη.

Ταυτόχρονα, η έκθεση θα εξακτινώνεται σε μουσεία και πολιτιστικούς οργανισμούς σε όλη την Ελλάδα. Από βορρά προς νότο, θα σταθμεύσει στην Αλεξανδρούπολη, στο Εθνολογικό Μουσείο Θράκης, στη Θεσσαλονίκη, στο Τελλόγλειο Ίδρυμα Τεχνών ΑΠΘ, στη Βέροια, στην Κοινωφελή Επιχείρηση Πολλαπλής Ανάπτυξης του Δήμου, στη Λάρισα, στο Λαογραφικό Ιστορικό Μουσείο, στο Μεσολόγγι, στη Βυρωνική Εταιρεία Ιεράς Πόλεως Μεσολογγίου, στο Γαλαξίδι, στο Ναυτικό και Ιστορικό Μουσείο, στο Ναύπλιο, στο Παράρτημα της Εθνικής Πινακοθήκης, και στα Χανιά, στο Ναυτικό Μουσείο Κρήτης. Επίσης, θα φιλοξενηθεί στο Μουσείο Αργυροτεχνίας Ιωαννίνων και στο Υπαίθριο Μουσείο Υδροκίνησης Δημητσάνας του Πολιτιστικού Ιδρύματος του Ομίλου Πειραιώς.

Η πρώτη πολιορκία των Αθηνών. Στο τέλος Απριλίου 1821 επανασταστημένοι Έλληνες κατέλαβαν την Αθήνα, αναγκάζοντας τους Τούρκους να καταφύγουν με τις οικογένειές τους στην Ακρόπολη. Η πολιορκία του κάστρου λύθηκε στις 20 Ιουλίου 1821, όταν ο Ομέρ Βρυώνης ανακατέλαβε την Αθήνα. Παναγιώτη Ζωγράφου, Εικόνες του Αγώνα της Ανεξαρτησίας κατά στοχασμόν Ιωάννη Μακρυγιάννη. Τέμπερα σε ξύλο, 1836-1839.

Ακόμη, μια ειδικά σχεδιασμένη πλωτή έκθεση με αυθεντικά αντικείμενα από τις συλλογές του ΕΙΜ και εκπαιδευτικό υλικό θα επισκεφθεί ιστορικά νησιά και λιμάνια της άγονης γραμμής (Ύδρα, Σπέτσες, Χίο, Ψαρά, Κάσο, Καστελόριζο κ.ά.) Το ιστιοφόρο που θα μεταφέρει την έκθεση θα διαπλεύσει το Αιγαίο τον Ιούνιο και τον Σεπτέμβριο του 2021, αναδεικνύοντας τον ναυτικό αγώνα ως την κρίσιμη παράμετρο που επέτρεψε την εδραίωση της ανεξαρτησίας.

Το ξύλινο δοχείο για κρασί (τσότρα) του Ιωάννη Μακρυγιάννη.

Για τις παραπάνω επετειακές δράσεις σχεδιάζεται μια ενιαία οπτική ταυτότητα, όχι απλώς ως στοιχείο της επικοινωνίας του Μουσείου αλλά ως προέκταση του περιεχομένου και της φιλοσοφίας του. Η νέα αυτή οπτική ταυτότητα επιδιώκεται, αφενός, «να λειτουργήσει ως όχημα για τη δυναμική επανασύσταση του Μουσείου και του ρόλου του στη σύγχρονη εποχή» και, αφετέρου, «να χαρτογραφήσει την πλουραλιστική πολιτιστική κληρονομιά της περιόδου του ’21 και να εμπνευστεί από αυτήν», όπως τόνισε ο σχεδιαστής της οπτικής επικοινωνίας Δημήτρης Παπάζογλου, δημιουργώντας ένα νέο πεδίο διαλόγου με την ευρύτερη κοινότητα για το τι τελικά ορίζουμε ως ελληνική ταυτότητα.

Η έκθεση του Εθνικού Ιστορικού Μουσείου πραγματοποιείται με την υποστήριξη του Προγράμματος «Πρωτοβουλία 2021» της Εθνικής Τράπεζας και Ιδρυμάτων, ενώ οι επιμέρους δράσεις χρηματοδοτούνται από πληθώρα κοινωφελών ιδρυμάτων. Την επιστημονική εποπτεία έχουν οι καθηγητές Νίκος Αλιβιζάτος, Θάνος Βερέμης και Μαρία Ευθυμίου. Από τη μεριά της, η «Πρωτοβουλία 2021» –που, όπως όλα δείχνουν, θα αποτελέσει την πλατφόρμα η οποία θα συγκεντρώσει υπό τη σκέπη της τις κυριότερες εκδηλώσεις για την επέτειο– θα ανακοινώσει αναλυτικά το δικό της πρόγραμμα για τους εορτασμούς της δισεκατονταετηρίδας τον Δεκέμβριο, όπως τόνισε στον χαιρετισμό του ο εκπρόσωπός της Ιωάννης Μάνος.