32o Πανόραμα Ευρωπαϊκού Κινηματογράφου: 14 μέρες με 60 ταινίες

Το πρόγραμμα των προβολών και των λοιπών παράλληλων εκδηλώσεων του φεστιβάλ περιλαμβάνει, όπως κάθε χρόνο, avant premieres, διαγωνιστικό τμήμα, αφιερώματα, masterclasses κλπ.

Με την ταινία του Ελία Σουλεϊμάν, “It Must Be Heaven”, που διακρίθηκε τον περασμένο Μάιο στο Φεστιβάλ των Καννών με την Ειδική Μνεία της Κριτικής Επιτροπής και το Βραβείο FIPRESCI, κάνει επίσημα έναρξη φέτος το 32ο Πανόραμα Ευρωπαϊκού Κινηματογράφου.

Την Πέμπτη 21 Νοεμβρίου στον κινηματογράφο ΤΡΙΑΝΟΝ (Κοδριγκτώνος 21), ο Παλαιστίνιος σκηνοθέτης που ζει μόνιμα στο Παρίσι, φίλος του Φεστιβάλ από το παρελθόν, θα επισκεφθεί την πόλη μας για να παραβρεθεί στην αθηναϊκή πρεμιέρα της ταινίας (έναρξη: 20.30), που πραγματοποιείται σε συνεργασία με τη SEVEN FILMS, και να απαντήσει, μετά τη λήξη της προβολής, στις ερωτήσεις του κοινού.

Στις 12.00 το μεσημέρι την Παρασκευή 22 Νοεμβρίου, ο Ελία Σουλεϊμάν θα παραδώσει masterclass στο βιβλιοπωλείο ΙΑΝΟΣ (Σταδίου 24, Αθήνα).

Σύντομο βιογραφικό:

Γεννημένος το 1960 στη Ναζαρέτ, ο Ελία Σουλεϊμάν έζησε στη Νέα Υόρκη από το 1981 μέχρι το 1993. Κατά τη διάρκεια της παραμονής του εκεί, σκηνοθέτησε τις δυο πρώτες (και πολυβραβευμένες) μικρού μήκους ταινίες του, “Introduction To The End Of An argument” και “Homage By Assassination”. Το 1994, εγκαθίσταται στην Ιερουσαλήμ, όπου του ανατίθεται από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή η αποστολή να δημιουργήσει ένα τμήμα σπουδών Κινηματογράφου & Μέσων Ενημέρωσης στο Πανεπιστήμιο Birzeit. Δοκίμια και άρθρα του έχουν δημοσιευθεί στα Αγγλικά, Αραβικά και Γαλλικά.

Το μεγάλου μήκους ντεμπούτο του, «To Χρονικό Μιας Εξαφάνισης» κέρδισε το Βραβείο Καλύτερης Ταινίας Πρωτοεμφανιζόμενου Σκηνοθέτη, στο Φεστιβάλ της Βενετίας (1996). Η επόμενη ταινία του, «Θεϊκή Παρέμβαση», κέρδισε το 2002 το Βραβείο της Κριτικής  Επιτροπής και το βραβείο FIPRESCI στο Φεστιβάλ των Καννών. Ακολούθησε «Ο Χρόνος Που Απομένει», που προβλήθηκε στο Διαγωνιστικό Τμήμα του Φεστιβάλ των Καννών, ενώ η τελευταία μεγάλου μήκους ταινία του “It Must Be Heaven”, διακρίθηκε, το 2019 ξανά στις Κάννες, με την Ειδική Μνεία της Κριτικής Επιτροπής και το βραβείο FIPRESCI.

Έναρξη: Πέμπτη 28/11 @ ΤΡΙΑΝΟΝ

ΑΛΥΤΗ – Μίνως Νικολακάκης (89’) | ΑΝΑΚΡΙΣΗ – Παναγιώτης Πορτοκαλάκης (80’) | ΕΞΟΡΙΑ – Βασίλης Μαζωμένος (110’)) | AJVAR – Ana Maria Rossi (107’) | ÊTRE VIVANT ET LE SAVOIR– Alain Cavalier (98’) | I WILL CROSS TOMORROW – Sebideh Farsi (90’) | GHOST TROPIC – Bas Devos (85’) | MY THOUGHTS ARE SILENT – Antonio Lukich (104’) | PASSED BY SENSOR – Serhat Karaaslan (96’) | STITCHES – Miroslav Terzic (105’)

(σε συνεργασία με την Πανελλήνια ‘Ενωση Κριτικών Κινηματογράφου – Π.Ε.Κ.Κ.)

O Στάνλεϊ Κιούμπρικ είναι από τους λιγοστούς εκείνους σκηνοθέτες που απέδειξαν πως, ακόμη και στο ελεγχόμενο από τους στραμμένους αποκλειστικά προς το κέρδος παραγωγούς του Χόλιγουντ, μπορεί κανείς να γυρίσει ταινίες προσωπικές, που να εκφράζουν τις δικές τους ανησυχίες, τους δικούς τους προβληματισμούς και να μετατρέψει, αυτό που συχνά χαρακτηρίζουμε ως βιομηχανία του κινηματογράφου, σε καθαρά προσωπική τέχνη. Κάποια στιγμή, βεβαίως, αναγκάστηκε να φύγει  από το Χόλιγουντ και τις πιέσεις του και να μετακομίσει στην Αγγλία (1961), όπου, ως το τέλος της ζωής του, θα μπορέσει να εκφραστεί με πλήρη ελευθερία και να μας χαρίσει τα μεγάλα του αριστουργήματα  («Λολίτα», «SOS Πεντάγωνο καλεί Μόσχα», «2001: Οδύσσεια του Διαστήματος», «Το Κουρδιστό Πορτοκάλι», «Η λάμψη», «Μπάρι Λίντον», «Μάτια Ερμητικά Κλειστά»).

Άνθρωπος που επεδίωκε την τελειότητα, που κατάφερνε να ελέγχει πλήρως την παραγωγή του (από το σενάριο και τη σκηνοθεσία μέχρι το τελικό μοντάζ), σε στενή πάντα σχέση με τους ηθοποιούς του, με καινοτόμες ιδέες στη χρήση της κινηματογραφικής γλώσσας αλλά και των τεχνικών μέσων, με μια φιλοσοφική προσέγγιση στα θέματά του (ορισμένοι μίλησαν για τη σχέση του με το έργο φιλοσόφων όπως ο Νίτσε και ο Χάιντεγκερ), με ένα έργο που καλύπτει, πάντα με την ίδια ιδιοφυή έμπνευση, τα περισσότερα κινηματογραφικά είδη (φιλμ νουάρ, θρίλερ, γουέστερν, δράματα εποχής, επιστημονική φαντασία), όλα ιδωμένα μ’ ένα ρεαλισμό, διανθισμένο με χιούμορ (συχνά μαύρο) αλλά και ποιητική διάθεση, με εξαιρετική φωτογραφία και εμπνευσμένη χρήση της μουσικής, ο Κιούμπρικ, σκηνοθέτης που ο Όρσον Γουέλς ονόμασε «γίγαντα ανάμεσα στους σκηνοθέτες της νεότερης», προσέφερε ένα έργο που δεν έχει παύσει να επηρεάζει αρκετούς από τους πιο γνωστούς σύγχρονους σκηνοθέτες, ανάμεσά τους και τους: Μάρτιν Σκορσέζε, Ντέιβιντ Λιντς, Στίβεν Σπίλμπεργκ, Γούντι Άλεν, Τζορτζ Ρομέρο, Τέρι Γκίλιαμ, Ρίντλεϊ Σκοτ, Πολ Τόμας Άντερσον, Κρίστοφερ Νόλαν, Τιμ Μπέρτον και άλλους. Ένα έργο που, με αφορμή τα 20 χρόνια από τον θάνατό του, παρουσιάζεται στο 32ο Πανόραμα για να τον γνωρίσουν οι νεότεροι και να τον απολαύσουν, για μια ακόμη φορά, οι παλιότεροι.

A CLOCKWORK ORANGE | BARRY LYNDON | DR. STRANGELOVE | FEAR AND DESIRE | KILLER’S KISS | LOLITA | PATHS OF GLORY | THE KILLING

Τις ταινίες του αφιερώματος προλογίζουν οι σκηνοθέτες Κώστας Φέρρης και Δημήτρης Παναγιωτάτος, και οι κριτικοί κινηματογράφου – μέλη της Π.Ε.Κ.Κ. Τάσος Γουδέλης, Κωνσταντίνος Καϊμάκης, Ιφιγένεια Καλαντζή, Νίνος Φένεκ Μικελίδης και Χρήστος Σκυλλάκος.

Η σύνθεση μιας σύντομης αλλά περιεκτικής λίστας ταινιών, με πρωταγωνιστές τους Ευρωπαίους μετρ της κωμωδίας αποτέλεσε πολύ απαιτητικό στοίχημα για το φετινό Πανόραμα και ολοκληρώθηκε με γνώμονα το ουσιώδες ερώτημα «τι μας κάνει να γελάμε;». Μήπως το κοντράστ περσόνων και χαρακτήρων και οι συγκρούσεις τους; Μήπως οι αναποδιές ή οι κακοτυχίες που συμβαίνουν; ‘Η τα ακραία ή εξωπραγματικά σχέδια και οι γκροτέσκες συμπεριφορές; Καταλήξαμε πως αυτό που έχει σημασία είναι η θέση και η στάση που έχουμε απέναντι στην κάθε ιστορία. Η οπτική μας γωνία δηλαδή, σε συνδυασμό με τη διάθεσή μας. Συνεπώς, τα πάντα δύνανται να είναι αστεία, αρκεί να θέλουμε να τα δούμε έτσι. Γι’ αυτό και χαχανίζουμε με την καυστική σάτιρα των Monty Python, καθώς αναζητούν το νόημα της ζωής και απολαμβάνουμε χαριεντιζόμενοι τον κύριο Hulot, ενώ εκείνος απολαμβάνει τις διακοπές του.

Γι’ αυτό χασκογελάμε με τις κόντρες και τα παθήματα των Stan Laurel και Oliver Hardy και μειδιούμε πονηρά ή ειρωνικά με την οικτρή αποτυχία των Toto, Vittorio Gassman, Marcello Mastroianni, Renato Salvatori στο O Κλέψας Του Κλέψαντος. Γι’ αυτό καγχάζουμε με την ανούσια φρενίτιδα των Μοντέρνων Καιρών του Chaplin ή χαμογελάμε παρηγορητικά με τον μελαγχολικό μεγιστάνα του Yo-Yo ο οποίος έχει τα πάντα εκτός από αγάπη. Και τέλος, όταν ο Θανάσης Βέγγος παίρνει τ’όπλο του, γι’ αυτό δεν τρομάζουμε αλλά γελάμε δυνατά. Γιατί καλύτερα να γελάς παρά να κλαις, εκτός αν κλαις από τα γέλια.

Θανάση, πάρε τ’ όπλο σου με τον Θανάση Βέγγο (93’)
Μοντέρνοι Καιροί με τον Charlie Chaplin (87’)
Ο Κλέψας του Κλέψαντος με τους Vittorio Gasman & Marcello Mastroianni (111’)
Les Vacances de monsieur Hulot – Jacques Tati (89’)
The Meaning of Life με τους Monty Python (109’)
YOYO με τον Pierre Etaix (95’)

+ Stan Laurel & Oliver Hardy tribute
Θα προβληθεί επιλογή βωβών ταινιών μικρού μήκους, από τη φιλμογραφία του κωμικού διδύμου.

Άλλοτε χάρη στα αστυνομικά μυθιστορήματα αλλά και τα σενάρια του Γιάννη Μαρή («Ο άνθρωπος του τρένου», «Έγκλημα στα παρασκήνια» και «Έγκλημα στο Κολωνάκι», Αμφιβολίες») κι άλλοτε χάρη στην αγάπη και την επιμονή των Ελλήνων σκηνοθετών για το είδος αυτό, που γεννήθηκε και αναπτύχθηκε στο Χόλιγουντ τις δεκαετίες του ‘40 και ‘50, το φιλμ νουάρ έκανε, στις αρχές της δεκαετίας του ‘60, την πρώτη του σημαντική εμφάνιση και στη χώρα μας. Ένας κινηματογράφος που ξεχώρισε χάρη στη «μαύρη» του ατμόσφαιρα (όλες οι ταινίες γυρίζονταν σε μαυρόασπρο φιλμ που βοηθούσε στο να τονιστεί η κατάλληλη, σκοτεινή, με στοιχεία δανεισμένα από τον γερμανικό εξπρεσιονισμό, ατμόσφαιρα), τους χαρακτήρες (μοιραίες γυναίκες, αποτυχημένοι άντρες) και τη θεματική του: εγκλήματα, υπόκοσμος, προδοσίες, ωμή βία. Ξεκινώντας με σκηνοθέτες όπως ο Ντίνος Κατσουρίδης, ο Ερρίκος Ανδρέου, ο Ντίνος Δημοπουλος και ο Σωκράτης Καψάσκης, και στη συνέχεια με νεότερους, όπως οι Γιώργος Καρυπίδης, Δημήτρης Σταύρακας, Δημήτρης Παναγιωτάτος, Νίκος Γραμματικός, Γιάννης Οικονομίδης και Κάρολος Ζωναράς, ο ελληνικός κινηματογράφος έδωσε τα δικά του δείγματα του είδους, με ταινίες που δεν έχασαν στο πέρασμα του χρόνου την ομορφιά, την ατμόσφαιρα και τη δύναμή τους.

Στο πλαίσιο του αφιερώματος «Φιλμ Νουάρ στο Ελληνικό Σινεμά», θα προβληθούν οι παρακάτω βραβευμένες ταινίες (σε αλφαβητική σειρά):

Έγκλημα στα παρασκήνια – Ντίνος Κατσουρίδης, 1960
Εφιάλτης – Ερρίκος Ανδρέου, 1961
Η Αναμέτρηση / Επικίνδυνο Παιχνίδι – Γιώργος Καρυπίδης, 1982
Η νύχτα με τη Σιλένα – Δημήτρης Παναγιωτάτος, 1986
Η Παρεξήγηση – Δημήτρης Σταύρακας, 1983
Κλειστή Στροφή – Νίκος Γραμματικός, 1991
Μαχαιροβγάλτης– Γιάννης Οικονομίδης, 2010
Μπιγκ Χιτ – Κάρολος Ζωναράς, 2012
Ο Ζεστός Μήνας Αύγουστος  – Σωκράτης Καψάσκης, 1966
Πανικός – Σταύρος Τσιώλης (1969)

Στις αρχές του 1969 στις Ηνωμένες Πολιτείες, κι ενώ βρισκόμαστε στο απόγειο του πολέμου του Βιετνάμ, ο Λίντον Τζόνσον αποχωρεί από την προεδρία του έθνους και στη θέση του ορκίζεται ο Ρίτσαρντ Νίξον, στα στούντιο του Μέμφις ο Έλβις Πρίσλεϊ γράφει το “Long Black Limousine” (στο περίφημο άλμπουμ του, “From Elvis in Memphis”), στα πανεπιστήμια του Χάρβαρντ και του Μπέρκλεϊ ξεκινούν οι πρώτες καταλήψεις, με ελικόπτερα της Εθνικής Φρουράς να ψεκάζουν τους φοιτητές με ειδική σκόνη που καταστρέφει το δέρμα, στη Νέα Υόρκη ξεκινάει η κίνηση για τα δικαιώματα των γκέι, ο κόσμος σ’ ολόκληρο τον πλανήτη παρακολουθεί τον αστροναύτη Νιλ ‘Αρμστρονγκ να κάνει τα πρώτα του βήματα στη Σελήνη, τα διεθνή τηλεοπτικά μέσα παρουσιάζουν τη Σφαγή στο Μάι Λάι, οι μαζικές διαδηλώσεις ενάντια στον πόλεμο του Βιετνάμ αυξάνονται καθημερινά, οι οπαδοί του Μάνσον δολοφονούν τη Σάρον Τέιτ και αστυνομικοί του Σικάγου δολοφονούν στον ύπνο τους μέλη των Μαύρων Πανθήρων. Ενώ, τον Αύγουστο (15-18) διεξάγεται το φεστιβάλ του Γούντστοκ, όπου συμμετέχουν οι πιο διάσημοι τραγουδιστές και τα συγκροτήματά τους, φεστιβάλ που θα καταγράψει με την κάμερά του ο Michael Wadleigh.

Την ίδια χρονιά το «Νέο Χόλιγουντ», όπως θα γίνει στη συνέχεια γνωστό, αρχίζει να παραμερίζει το γκλάμουρ και τον ψευτο-συναισθηματισμό των παραδοσιακών ιστοριών του, εμφανίζοντας μια σημαντική ανανέωση στα θέματά του, μαζί με ένα είδος αυτοκριτικής, επηρεασμένο από τα διάφορα εθνικά και διεθνή γεγονότα. Αυτό εκφράζεται σε μια σειρά ταινιών, μ’ επικεφαλής τους “Δυο ληστές” (που έγινε η πιο εμπορική ταινία της χρονιάς) και τον “Καουμπόι του μεσονυκτίου” (Όσκαρ καλύτερης ταινίας). Ταινίες που άλλοτε άμεσα και άλλοτε έμμεσα καταπιάνονται με θέματα όπως τον πόλεμο του Βιετνάμ, τους αγώνες για τα ανθρώπινα και πολιτικά δικαιώματα, τις φοιτητικές εξεγέρσεις, τις πολιτικές δολοφονίες, το φεμινιστικό κίνημα, την ελευθερία στον έρωτα και τις εκτρώσεις, ταυτόχρονα θέτοντας ερωτήματα γύρω από το ρόλο της εξουσίας, της κρατικής βίας και γενικότερα το ρόλο του κράτους. Θέματα με τα οποία καταπιάνονται οι ταινίες που επιλέξαμε στο αφιέρωμα αυτό.

Προβάλλονται οι ταινίες:

Alice’s Restaurant – Arthur Penn
Butch Cassidy and the Sundance Kid – George Roy Hill
Midnight Cowboy (Ο Kαουμπόι Του Μεσονυχτίου) – John Schlesinger
Tell Them Willie Boy Is Here – Abraham Polonsky
They Shoot Horses, Don’t They? – (Σκοτώνουν Τα Άλογα Όταν Γεράσουν) – Sydney Pollack
The Wild Bunch (Άγρια Συμμορία) – Sam Peckinpah
Woodstock – Michael Wadleigh
Zabriskie Point – Michelangelo Antonioni

Αντουανέττα Αγγελίδη
Κλέφτης ή η πραγματικότητα (80’) | Οι Ώρες: Μια Τετράγωνη Ταινία (85’)

Αλίντα Δημητρίου
Πουλιά στον βάλτο (107’) | Η ζωή στους βράχους (98’)

Το Εργαστήριο του Δρ. Καλιγκάρι – Robert Wiene (1920 – 71’)
συνοδεία ζωντανής μουσικής

Μουσική σύνθεση & πιάνο: Νίκος Πλάτανος
Ηλεκτρική κιθάρα, MIDI κιθάρα, αναλογικό synthesizer, theremin: Τηλέμαχος Μούσας
Μουσικό πριόνι + effects: Νίκος Γιούσεφ

Η κάθοδος των εννιά – Χρίστος Σιοπαχάς (125’)

Δείτε εδώ ολόκληρο το πρόγραμμα του φεστιβάλ.