Μάκης Θεοφυλακτόπουλος: Η ορμή της ζωγραφικής με ένα μαρκαδόρο

«Όλα έχουν ειπωθεί» λέγεται συχνά, κι αυτή η μεταμοντέρνα οικειοποίηση της ρήσης του Εκκλησιαστή «ουδέν καινόν υπό τον ήλιον» αποτελεί συνήθως το έδαφος όπου εδράζεται ο σύγχρονος κυνισμός: «όλα τα έχουμε δει, τίποτα καινούργιο δεν υπάρχει»…

Κι όμως, η ορμητική ζωντάνια ενός 80χρονου καλλιτέχνη που, έχοντας κατακτήσει πλέον τα μέσα της τέχνης του, ανανεώνει τη χαρά της ζωγραφικής χάρη σε ένα καινούργιο και ταπεινό υλικό –έναν μαύρο μαρκαδόρο– κάνει πέρα με μιας όλα τα στερεότυπα αυτής της άψυχης συγκατάβασης.

«Νέα έργα»: Με αυτόν τον, φαινομενικά ουδέτερο, τίτλο, ο Μάκης Θεοφυλακτόπουλος, ένας από τους πλέον αναγνωρίσιμους έλληνες ζωγράφους, αποδεικνύει ότι, ακόμη και στην ηλικία των 80 ετών, μπορεί να πει, μέσα από τη ζωγραφική του, τα ίδια πράγματα ίσως, αλλά με τρόπο καινοφανή.

Μάκης Θεοφυλακτόπουλος, Χωρίς Τίτλο, 2019, λάδι σε χαρτί, 70×50

Πίσω από τα είκοσι ένα νέα έργα που παρουσιάζει από την Πέμπτη 28 Νοεμβρίου στην Γκαλερί Citronne της Αθήνας βρίσκεται η ανακάλυψη ενός καινούργιου υλικού. «Είναι ανεξίτηλοι μαρκαδόροι που σχεδιάζουν γρήγορα», λέει ο καλλιτέχνης, «ένα υλικό που μπορώ να το πλάσω όπως τα υλικά της ζωγραφικής. Αυτό το άγνωστο υλικό με ζωντάνεψε. Μου έδωσε κέφι καθώς το δούλευα, κέφι για δράση. Σιγά-σιγά το μάθαινα όλο και πιο πολύ και μπορούσα να το δουλεύω όπως τα λάδια. Αν και είμαι γκρινιάρης, το αποτέλεσμα μάλλον μου αρέσει».

Όπως τόνισε ο επιμελητής της έκθεσης Θεόφιλος Τραμπούλης, στον νέο αυτό κύκλο έργων ο Θεοφυλακτόπουλος ανακαλύπτει τη δύναμη να φτιάχνει «έργα ωριμότητας, που συνδυάζουν μια έκπληξη σωματικού τύπου με μια ζωγραφική που μιλάει στο συναίσθημα. Σε παλαιότερες δουλειές του η σωματικότητα αυτή ήταν εγγεγραμμένη στον καμβά, εδώ αναδύεται διαθέτοντας υπαρξιακό βάθος».

Μάκης Θεοφυλακτόπουλος, Χωρίς Τίτλο, 2019, ακρυλικό και λάδι σε χαρτόνι, 70×50

Όπως σε ολόκληρο το έργο του καλλιτέχνη, έτσι και στις νέες του δημιουργίες αυτό που κυριαρχεί είναι η ανθρώπινη μορφή –ή κάτι που τη θυμίζει. Μορφές που χάνουν το περίγραμμά τους και γίνονται όλο και λιγότερο οικείες, θυμίζοντας, όπως παρατήρησε ο επιμελητής, τον πλατωνικό μύθο του σπηλαίου. Μορφές που μοιάζουν να διαλύονται, διασώζοντας, εντέλει, μόνο την επιτελεστική χειρονομία του καλλιτέχνη.

Η έκθεση του Μάκη Θεοφυλακτόπουλου, μια δουλειά βιωματική, όπως την χαρακτήρισε η Τατιάνα Σπινάρη, «ψυχή» της Γκαλερί Citronne, διαδέχεται την έκθεση στον ίδιο χώρο του έργου «Mappemonde» του Γιώργου Λάππα, τον οποίο ο ζωγράφος χαρακτήρισε έναν από τους μεγαλύτερους σύγχρονους έλληνες καλλιτέχνες. Για να προσθέσει: «Έχω συνείδηση ότι γύρω μου υπάρχουν μεγάλα έργα και καλλιτέχνες θηρία. Αλλά αυτό δεν με αφοπλίζει, με τα μέσα που διαθέτω παλεύω. Στη ζωή και στην τέχνη με ό,τι έχουμε προχωράμε…»

Ο Μάκης Θεοφυλακτόπουλος γεννήθηκε στην Αθήνα το 1939. Σπούδασε στην ΑΣΚΤ με καθηγητή τον Γιάννη Μόραλη (1961-1967). Το 1964 πήρε το πρώτο βραβείο στην Γ’ Πανελλαδική Έκθεση Νέων και δυο χρόνια αργότερα έκανε την πρώτη του ατομική έκθεση στην Αθήνα (1966, Άστορ). Το έργο του εκτιμήθηκε αμέσως ως έκφραση των εντάσεων της εποχής, αλλά και λόγω της εκρηκτικής ιδιοσυγκρασίας του ζωγράφου, που σταδιακά καθιερώθηκε ως ένας από τους κυριότερους εκπροσώπους του σύγχρονου ελληνικού εξπρεσιονισμού. Από το 1969 έζησε εκτός Ελλάδας, εργαζόμενος κατά διαστήματα στην Ελβετία, τη Γαλλία και τέλος στη Νέα Υόρκη με υποτροφία του Ιδρύματος Ford (1971). Επέστρεψε οριστικά στην Ελλάδα το 1975. Το 1988 εκλέχτηκε καθηγητής ζωγραφικής στη Σχολή Καλών Τεχνών του ΑΠΘ, όπου δίδαξε έως το 2005. Ζει και εργάζεται στην Αθήνα. Έχει παρουσιάσει το έργο του σε τριάντα περίπου ατομικές εκθέσεις και σε πολλές ομαδικές, στην Ελλάδα και στο εξωτερικό. Συμμετείχε στην Μπιενάλε της Αλεξάνδρειας (1977), στα Europalia (Βρυξέλλες 1982), στην Περιοδεύουσα Έκθεση Ελληνικής Ζωγραφικής της Τουλούζης (1986) κ.ά. Το 2010 οργανώθηκε μεγάλη αναδρομική του έκθεση στο Μουσείο Μπενάκη με τίτλο Τύχες της Ύλης, Ζωγραφική 1960-2010.