F_act#4: Στη Λατινική Αμερική, αδερφές μου, στη Λατινική Αμερική!

Κολλούν φτερά στην πλάτη και πετούν ξανά. Αυτή τη φορά οι «’Ορνιθες» ταξιδεύουν νοτιότερα, στη Χιλή. Στις 13 Ιανουαρίου η ομάδα του Νίκου Καραθάνου, αυτού του γητευτή των συναισθημάτων, απογειώνονται για το νότιο ημισφαίριο και την πόλη μιας μεγάλης, επαναστατικής ταραχής. Η 35μελής αποστολή ηθοποιών, μουσικών και τεχνικών – συμπεριλαμβανομένων και πέντε φοβερών street περφόρμερς από την φαβέλα Μαρέ του Ρίο – θα βρίσκονται σε μια εβδομάδα στο Σαντιάγκο, προσκεκλημένοι στο μεγαλύτερο φεστιβάλ της Λατινικής Αμερικής, το Santiago A Mil.
Εκεί θα παρουσιάσουν την δεύτερη εκδοχή των «Ορνίθων» όπως ακριβώς πρωτοπαίχτηκε στην κεντρική σκηνή της Στέγης, παραμονές Πρωτοχρονιάς. Δεύτερη εκδοχή χάρη στον ανανεωμένο θίασο – Αμαλία Μουτούση, Στεφανία Γουλιώτη, Μάρθα Φριντζήλα, Θανάση Αλευρά, Κλέλια Ρένεση – με τους “παλιούς”, τον ‘Αρη Σερβετάλη, το Μιχάλη Σαράντη, την Γαλήνη Χατζηπασχάλη, την ‘Εμιλυ Κολιανδρή, την Αλεξάνδρα Αϊδίνη, να παρακολουθούν από την πλατεία. Η συγκίνηση, ασφαλώς, το ίδιο αυθεντική, όσο την πρώτη φορά. Εξηγώντας γιατί αυτός ο τοπικός θρίαμβος μιλά, πλέον, γλώσσα παγκόσμια.

Το βλέμμα της Στέγης του Ιδρύματος Ωνάση είναι από καιρό στραμμένο στην Λατινική Αμερική. Αρκεί να θυμηθούμε το Transitions 2, το γεωπολιτικό φεστιβάλ για τη σύγχρονη λατινοαμερικανική σκηνή που είχε διοργανωθεί πριν από έξι χρόνια, το φθινόπωρο του 2014. Η τωρινή μετάκληση των «Ορνίθων» στο Σαντιάγκο, το δίμηνο ερευνητικό ταξίδι του Νίκου Καραθάνου ως Onassis Fellow στην Βραζιλία, την Αργεντινή, τη Χιλή, την Παταγονία αναζωπυρώνει την συνομιλία με το λατινοαμερικανικό τόξο των παραστατικών τεχνών, πόσω μάλλον κάτω από το καθεστώς εξέγερσης που τελεί η Χιλή. Μετά την συμμετοχή της Στέγης στο Santiago A mil σίγουρα θα έχουμε νεότερα από αυτό τον δημιουργικό διάλογο.

Ωστόσο, δεν είναι μόνο η Στέγη του Ιδρύματος Ωνάση που, αυτόν τον καιρό, συνδιαλλέγεται με καλλιτέχνες της Λατινικής Αμερικής. Το Solo Teatro, η πλατφόρμα της μεταφράστριας και θεατρολόγου Μαρίας Χατζηεμαννουήλ οικοδομεί ένα διετές σχέδιο συνεργασίας με τον θίασο La maldita vanidad από τη Μπογκοτά της Κολομβίας. Γνωστός στο αθηναϊκό κοινό – χάρη στην παράσταση «Οι δράστες» που συμμετείχαν στο «Transitions 2» της Στέγης – με βασικά μέλη τους τον συγγραφέα και σκηνοθέτη Χόρχε Ούγκο Μαρίν και την ηθοποιό Έλια Μαργαρίτα Μπεθέρα, πρόκειται να οργανώσουν τον προσεχή Μάρτιο ένα θεατρικό μαραθώνιο 12 αναλογιών. Τα έξι από αυτά θα είναι ελληνικά έργα και τα υπόλοιπα κολομβιανά, προκειμένου να προκύψουν ισάριθμα ζευγάρια κειμένων που θ’ αντιπαρατεθούν μεταξύ τους.
Πρόκειται για κείμενα των Λένας Κιτσοπούλου, Γιάννη Καλαβριανού, Γιάννη Μαυριτσάκη, Ανδρέα Φλουράκη, Αλεξάνδρας Κ* και του Κύπριου Χαράλαμπου Γιάννου, τα οποία και εισηγήθηκε η Μαρία Χατζηεμανουήλ καθώς ήταν ήδη μεταφρασμένα στα ισπανικά, μετά την ειδική έκδοση που είχε παρουσιαστεί πέρυσι στη Μαδρίτη.
Στο μαραθώνιο του αναλογίου, το παρόν θα δώσει και η ελληνίδα μεταφράστρια – που συνδέεται άρρηκτα με την άνθιση του ισπανόφωνου θεάτρου στην Ελλάδα τα τελευταία χρόνια – προκειμένου να μιλήσει συνολικά για την σύγχρονη ελληνική σκηνή όσο και ειδικότερα για τους επιλεχθέντες συγγραφείς.
Ωστόσο η συνεργασία, αναμένεται να προχωρήσει περαιτέρω την επόμενη σεζόν καθώς ο κολομβιανός θίασος La maldita vanidad θα επιλέξει ένα από τα έξι ελληνικά κείμενα που θα ανέβει σε πλήρη παραγωγή με κολομβιανούς ηθοποιούς αλλά με την υπογραφή Ελληνα σκηνοθέτη – συζητάται ήδη το όνομα του Βασίλη Μαυρογεωργίου.
Αντίστοιχα, η Μαρία Χατζηεμαννουήλ θα επιλέξει ένα έργο από την συλλογή των κολομβιανών κειμένων και θα το μεταφράσει με σκοπό να παρασταθεί στην Αθήνα σε σκηνοθεσία της Έλια Μαργαρίτα Μπεθέρα με ‘Ελληνες ηθοποιούς κατά την επόμενη χειμερινή περιόδο 2020-2021.

Απαραίτητη προϋπόθεση για να ολοκληρωθεί αυτό το φιλόδοξο εγχείρημα, τουλάχιστον κατά τη δεύτερη φάση του, είναι η ανεύρευση πόρων που θα διευκολύνουν την μετάβαση των Ελλήνων καλλιτεχνών στην Κολομβία. Η ομάδα La maldita vanidad έχει εξασφαλίσει χρηματοδότηση από το υπουργείο Πολιτισμού της Κολομβίας για την διοργάνωση του μαραθωνίου αναλογίων· όμως, παραμένει σε εκκρεμότητα το project ανταλλαγής παραστάσεων – που κανονικά θα είχε κιόλας βρει οικονομική στήριξη από το υπουργείο Πολιτισμού ή άλλο κρατικό φορέα παραστατικών τεχνών, όπως είναι το Φεστιβάλ Αθηνών με τον, έτσι κι αλλιώς, διεθνή χαρακτήρα. Στους λίγους μήνες που απομένουν μέχρι την οριστικοποίηση των όρων της συνεργασίας, οι έξι ελληνόφωνοι συγγραφείς καλούνται στο δικό τους μαραθώνιο εξασφάλισης πόρων προκειμένου να διαδώσουν κάποιες από τις ποιότητες της σύγχρονης ελληνικής σκηνής στην άλλη άκρη του κόσμου.

Εξωστρέφειας συνέχεια – αυτή τη φορά στο βόρειο ημισφαίριο. Ο Στάθης Λιβαθινός, λίγους μετά την ολοκλήρωση της θητείας του ως καλλιτεχνικός διευθυντής του Εθνικού Θεάτρου, ανακηρύχθηκε μέλος του ανώτερου Διεθνούς Μορφωτικού Συμβουλίου για την Επιστημονική και Καλλιτεχνική συνεργασία της Ρωσίας. Στο συμβούλιο συμμετέχουν θεατρικές προσωπικότητες απ’ όλο τον κόσμο αλλά και βραβευμένοι απόφοιτοι του Κρατικού Ινστιτούτου Θεάτρου – υπό την αιγίδα του οποίου τελεί το συμβούλιο – που περιποιεί μια μεγάλη τιμή για τον ‘Ελληνα σκηνοθέτη.

Η, αλά, Μποστ «Μήδεια» προστίθεται στo σερί των παραστάσεων που έχει δώσει μια ταυτότητα «κουνημένου» ρεπερτορίου στο θέατρο «Θησείον». Υπεύθυνος γι’ αυτές, εν πολλοίς, ο σκηνοθέτης Νικορέστης Χανιωτάκης με καλό κριτήριο επιλογής έργων και αισθητήριο επιλογής πρωταγωνιστών. Ωστόσο, αυτή τη φορά, επέλεξε ένα έργο για έναν πρωταγωνιστή. Γιατί χωρίς τον Μάκη Παπαδημητρίου στον επώνυμο ρόλο, η «Μήδεια» του ασφαλώς και δεν θα ήταν η ίδια παράσταση. Συνηθισμένος να κλέβει την παράσταση με τα καπρίτσια του – όσο ελάχιστοι κωμικοί της γενιάς του – ο Παπαδημητρίου την διασώζει τελικά από το κλίμα του υφέρπωντος επιθεωρησιακού τόνου. Μοιραία, το έργο μπαίνει σε δεύτερη μοίρα, μετακυλώντας την προσοχή μας στον Μάκη Παπαδημητρίου που παίζει τη «Μήδεια» κι όχι στην ίδια τη «Μήδεια» του Μποστ. Πάντως, δύο ώρες γέλιου και ευθυμίας είναι, εκ των προτέρων, εξασφαλισμένες.

‘Εχοντας σχετικά πρόσφατη τη μνήμη της «Πλατείας Ηρώων» – που αριστοτεχνικά είχε σκηνοθετήσει ο Δημήτρης Καραντζάς στο όμορο θέατρο της Οδού Κυκλάδων – η επιλογή του θεάτρου της οδού Κεφαλληνίας έρχεται να ξαναφωτίσει ένα ακόμα σπουδαίο αντιναζιστικό έργο του Τόμας Μπέρνχαρντ, ένα συνταρακτικό λιβελογράφημα για την μεταμφίεση των αξιωματούχων του εθνικοσοσιαλισμού σε ευυπόληπτους πολίτες της νέας Γερμανίας. Σ’ ένα φόντο ρεαλισμού – καθώς εμπνέεται από πραγματικά γεγονότα που συνέβησαν κατ’ επανάληψη στην Γερμανία και την Αυστρία – ο κορυφαίος Αυστριακός εκθέτει πλήρως την διεστραμμένη κοινωνία των ανθρώπων που εξασφαλίζουν μια ήσυχη, κανονική και πλουσιοπάροχη ζωή σε αιμοσταγείς και αμετανόητους δολοφόνους χιλιάδων. Αυτό το ιστορικό παράλογο που αναπαράγεται και στις μέρες μας, εκθέτει ο Νίκος Μαστοράκης με τις ποιότητες μιας τραγικής κωμωδίας. Σε μια παράσταση που υποδύεται την «κανονική» αλλά δεν είναι, όπως άλλωστε πράττουν και οι ήρωες της: Μια οικογένεια ναζιστών που γιορτάζει το κτηνώδες παρελθόν της σε ημέρες ειρήνης.
Σε μια αντίστοιχη αντιμετώπιση καθοδηγεί τους ηθοποιούς του: Την Μπέτυ Αρβανίτη στο ρόλο της αδελφής που επιχαίρει το έγκλημα που συνεχίζεται σε μια ερμηνεία έμπλεη ειρωνίας, τον Περικλή Μουστάκη που ενσαρκώνει απόλυτα την αφοσίωση στον ναζιστικό παραλογισμό στο πρόσωπο του πρώην διοικητή στρατοπέδου των SS αλλά και τη Σμαράδγα Σμυρναίου, τον μοναδικό υγιή θήλακα του οίκου τους που ανήμπορη και καθηλωμένη σ’ ένα αναπηρικό αμαξίδιο υπομένει την συντηρούμενη φρίκη.

Σε μια άλλη επιτυχημένη επάνοδο – αφού και η «Αποχώρηση» παίζει στο «Κεφαλληνίας» για δεύτερη φορά μετά από είκοσι χρόνια – «Η Γερτούδη Στάιν και η συνοδός της» επανένωσε σκηνικά την Λυδία Φωτοπούλου και τη Μαρία Κατσιαδάκη. Ομολογουμένως απολαυστικές ως συμπρωταγωνίστριες, σε μια δοκιμασμένη σχέση σκηνής και φιλίας, επιβεβαίωσαν το ένστικτο που βρισκόταν πίσω από την πρώτη τους συνύπαρξη, στο ίδιο έργο, σχεδόν 25 χρόνια πριν. Τους ευχόμαστε να είναι ακμαίες και να επανακάμψουν και στην επόμενη δεκαετία, τηρώντας το έθιμο της τακτικής επιστροφής στο έργο του Γουέλς.