Ένας άνδρας σε κρίση αναζητά την ταυτότητά του μέσα σε μια κοινωνία σε κρίση. Εγκαταλείπει το σπίτι του και ψάχνει την επιβεβαίωση στην αγορά του σεξ. Η βία με την οποία έρχεται αντιμέτωπος, απελευθερώνει έναν εαυτό που κανείς -ούτε καν ο ίδιος- δεν υποπτευόταν ότι έκρυβε μέσα του. Ο «Έντμοντ» του David Mamet, ένα είδος «σύγχρονης παραβολής», ή μια «σύγχρονη μεσοαστική τραγωδία» με στοιχεία παρωδίας, που μιλά για τη βαθιά νόσο της δυτικής κοινωνίας, έρχεται, από τις 6 Φεβρουαρίου 2020, στο Υπόγειο του Θεάτρου Τέχνης Καρόλου Κούν, σε σκηνοθεσία Μαριάννας Κάλμπαρη.
«Έντμοντ»: Λίγα λόγια για το έργο
Γιατί «η κοινωνία είναι άρρωστη, όχι ο άνθρωπος» διευκρινίζει ο Μάμετ. Μέσα από 23 σύντομες σκηνές, με λόγο αιχμηρό, πολιτικά μη ορθό, λόγο που με σκληρότητα αλλά και χιούμορ επιθυμεί να ενοχλήσει, να προκαλέσει και να ταρακουνήσει, το έργο σκιαγραφεί την κατάρρευση του American Dream σε μια κοινωνία σε σύγχυση, όπου τα πάντα είναι αναλώσιμα και εμπορεύσιμα.
«Τα κάναμε θάλασσα. Το Αmerican Dream απέτυχε. Η Αμερική κατάντησε μια τραγωδία.» Ποιό είναι όμως το περίφημο Αmerican Dream; Μα η υπόσχεση της αξιοκρατίας, της δικαιοσύνης, της ελευθερίας, της ισότητας, των ίσων ευκαιριών για όλους… Όμως μια κοινωνία στο σημείο μηδέν του πολιτισμού, μια κοινωνία χωρίς ιδεολογία, χωρίς πνευματικότητα, δεν είναι δυνατόν να τηρήσει καμία τέτοια υπόσχεση. Μια παράσταση για τους φόβους, τις προκαταλήψεις, τα στερεότυπα και το αδιέξοδο της σύγχρονης δυτικής καταναλωτικής κοινωνίας.
Ο ΄Εντμοντ είναι ο «everyman», ο μέσος άνδρας της δυτικής κοινωνίας: λευκός, ετεροφυλόφιλος, μεσοαστός, συντηρητικός, λίγο πριν τα σαράντα. Αδυνατώντας να βρει νόημα στην ασφυκτικά τακτοποιημένη ζωή του, εγκαταλείπει τη σύζυγό του για να αναζητήσει την ανταμοιβή που θεωρεί ότι του οφείλει η κοινωνία που πιστά έχει υπηρετήσει ως σκληρά εργαζόμενος και υπεύθυνος πολίτης: την υπόσχεση μιας απροσδιόριστης ευτυχίας. Ή έστω ηδονής.
Θα την αναζητήσει σε μια σειρά από άγνωστα πρόσωπα, που θα συναντήσει στην «άλλη», τη σκοτεινή πλευρά της πόλης, εκεί όπου απροκάλυπτα κυριαρχεί το κυνήγι του σεξ και του χρήματος, της αποπλάνησης και της παραπλάνησης. Εκεί όπου η βία είναι ο απόλυτος νόμος. Σε αυτή την αστική ζούγκλα όπου τα πάντα ορίζονται από την εμπορική τους αξία και όπου δεν απαιτείται πλέον ευγένεια, ούτε πολιτική ορθότητα, ο αφελής αλλά καθόλου αθώος Έντμοντ, αφού βιώσει την εξαπάτηση, την ταπείνωση και την απόρριψη, θα απελευθερώσει όλη τη συσσωρευμένη οργή, την αλαζονεία, τα άγρια ένστικτα και τις βαθιά ριζωμένες προκαταλήψεις του: το μισογυνισμό, το ρατσισμό, την ομοφοβία. Και θα φτάσει μέχρι το φόνο.
«Κάθε φόβος κρύβει μια ευχή», θα πει ο Έντμοντ όταν καταλήξει στη φυλακή, στο ίδιο κελί με έναν Αφρο-Αμερικανό κρατούμενο. Όμως η τελική του τιμωρία δεν έχει έρθει ακόμα. Ούτε και η «κάθαρση»…
Η διαδρομή του έργου στη σκηνή
Είναι η πρώτη φορά που έργο του Μάμετ παρουσιάζεται στο Θέατρο Τέχνης και η πρώτη φορά που ο «Έντμοντ» παρουσιάζεται στην Αθήνα. Η πανελλήνια πρεμιέρα του «Έντμοντ» έγινε το 1990 στο Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδας. Η παγκόσμια πρεμιέρα έγινε το 1982 στο Σικάγο στο Goodman Theatre και λίγους μήνες μετά στο Provincetown Theatre της Νέας Υόρκης.
Επιρροές
Ο «Έντμοντ» συγγενεύει με τον «Βόυτσεκ» του Μπύχνερ αλλά και τον «Μπάαλ» του Μπρεχτ, στη δομή (πολλές σύντομες σκηνές), στην πορεία και σε κάποια βασικά χαρακτηριστικά του κεντρικού ήρωα. Έντονη υπήρξε η επιρροή του Μάμετ και από τον «Μαλλιαρό πίθηκο» του Ο’Νηλ. Αξίζει να επισημανθεί ότι το όνομα αλλά και το επίθετο του ήρωα, Edmond Burke, ο συγγραφέας το δανείστηκε-διόλου τυχαία προφανώς-από τον Ιρλανδό φιλόσοφο και πολιτικό Edmund Burke (1729-1797) που υπήρξε σφοδρός πολέμιος της Γαλλικής Επανάστασης και έμεινε στην ιστορία ως ο πατέρας του σύγχρονου συντηρητισμού και του κλασικού φιλελευθερισμού. Χαρακτηριστικό του απόφθεγμα:
«Και τι είναι η ελευθερία δίχως τη σοφία; Δίχως την αρετή; Είναι το πιό επικίνδυνο από όλα τα δεινά. Είναι τρέλα, είναι διαστροφή χωρίς όρια.»
*Η παράσταση είναι ακατάλληλη για ανηλίκους.
