Μέσα απ’ τα μάτια των εφήβων: Ομιλία για την εφηβεία στο Ίδρυμα Θεοχαράκη

Το Σάββατο 1 Φεβρουαρίου 2020 θα πραγματοποιηθεί στο Ίδρυμα Εικαστικών Τεχνών & Μουσικής Β. & Μ. Θεοχαράκη ομιλία, στο πλαίσιο του νέου κύκλου συναντήσεων με θέμα «Εφηβεία, μία αφορμή για να συνεχίσουμε να αγκαλιαζόμαστε.» και τίτλο «Μέσα απ’ τα μάτια των εφήβων».

H πρώτη αυτή συνάντηση εστιάζει στο σχολείο και τις συνολικές ανάγκες των παιδιών που αναδεικνύονται κρίσιμες για την ψυχική τους υγεία. Αξίζει να θέσουμε τα ερωτήματα: Αρκούν μονάχα τα γράμματα και οι αριθμοί; Με το κεφάλι μαθαίνουμε ή με την καρδιά;

Ομιλητής: Στέφανος Γανωτής, Καθηγητής Δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, Συγγραφέας

Στο φετινό, έκτο κατά σειρά, κύκλο ομιλιών, με τίτλο «Μέσα απ’ τα μάτια των εφήβων», που διοργανώνουν οι εκδόσεις Πορφύρα σε συνεργασία με το Ίδρυμα Β. & Μ. Θεοχαράκη, το ενδιαφέρον στρέφεται στην ψυχοκοινωνική λειτουργικότητα των εφήβων, αλλά και σ’ όλη την ιστορία της, ξεκινώντας από τη βρεφική ηλικία.

O κύκλος αυτός των ομιλιών πραγματοποιείται μ’ αφορμή την επικείμενη έκδοση του βιβλίου των Lori Desautels και Michael McKnight, «Τα Μάτια Δεν Σωπαίνουνε Ποτέ: Παρακολουθώντας την συμπεριφορά των πιο δύσκολων μαθητών μας» (Eyes Are Never Quiet: Listening Beneath the Behaviors of Our Most Troubled Students) από τις εκδόσεις Πρώτη Ύλη (Ιανουάριος 2020).

Επιστημονικός υπεύθυνος της παρούσας διοργάνωσης, η οποία περιλαμβάνει τέσσερις συναντήσεις ανταλλαγής σκέψεων και προβληματισμού, είναι ο Σπύρος Κασιμάτης, Εκπαιδευτικός και Σύμβουλος Ψυχικής Υγείας.

Ομιλήτρια: Ελένη Χοντολίδου, Παιδαγωγός, Καθηγήτρια ΑΠΘ

Εισηγητής: Στέφανος Γανωτής, Καθηγητής Δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, Συγγραφέας.

«Δεν ξέρω αν υπάρχει κάποια άλλη φράση στην οποία να συνοψίζεται πιο παραστατικά η σχέση του μαθητή με το σχολείο. Και όταν λέω «του μαθητή» εννοώ τη λέξη αυτή διαχρονικά, από τότε που η «σχολική εκπαίδευση» μονοπωλεί θεσμικά το αντικείμενο της παιδείας. Μιας παιδείας, η οποία δυστυχώς ποτέ δεν είναι αυτή που θα μπορούσε να είναι, καθώς απέχει παρασάγγας από αυτό που προσδοκά, τόσο ο μαθητής όσο και ο δάσκαλος.

Μέσα από την 15ετή πείρα μου ως καθηγητής στο γυμνάσιο και άλλα τόσα χρόνια ως εκπαιδευτικός σε διάφορες βαθμίδες εκπαίδευσης πιστεύω ότι ο θεσμός του σχολείου -τουλάχιστον με τα χαρακτηριστικά που έχουμε συνηθίσει να του δίνουμε- είναι ένας παρωχημένος και καταδικασμένος σε αποτυχία θεσμός. Η ευθύνη για αυτό βαραίνει πρωτίστως τη γενιά τη δική μας, τόσο ως εκπαιδευτικούς όσο και ως γονείς, αλλά και το ίδιο το πολιτικό σύστημα, το οποίο στηρίζει την επιβίωσή του στο έλλειμμα ουσιαστικής παιδείας που χαρακτηρίζει τους νέους.

Η αληθινή παιδεία, αυτή που στηρίζεται στην αγαπητική σχέση δασκάλου-μαθητή και που μπορεί να οδηγήσει στην ευτυχία, μέσω της γνώσης και της αλήθειας είναι για εμένα το ζητούμενο.»

Εισηγήτρια: Αγγελική Καριώτογλου, Θεολόγος Εκπαιδευτικός-Διδάκτωρ παιδαγωγικού τμήματος του ΦΠΨ, συγγραφέας

«Μέσα στην τάξη, αλλά και στους διαδρόμους και στα σκαλιά ενός σχολείου, γεννιέται και ανδρώνεται η σχέση του δασκάλου με τους μαθητές του. Αν αυτή η σχέση περιορισθεί μέσα στους τέσσερις τοίχους μιας τάξης, αν εγκλωβισθεί στις λέξεις και στο γρανάζι του αναλυτικού προγράμματος, είναι μια υπόθεση σχεδόν χαμένη.

Ο στόχος της παιδαγωγικής πράξης δεν είναι απλώς να γεμίσει το κεφάλι του μαθητή με λέξεις, αλλά ταυτόχρονα να αποκτήσει δεξιότητες επικοινωνίας και ικανότητα επαφής με τον κοινωνικό του χώρο και με τους ανθρώπους.

Αυτό είναι αδύνατο να συμβεί, αν ο δάσκαλος δεν έχει ξεπεράσει τη δική του ατομικότητα, αν δεν έχει το άνοιγμα και την απλωσιά να λειτουργεί το επάγγελμά του πέρα από τη διδασκαλία ενός μαθήματος, αν έχει βαθιά την αίσθηση όταν μπαίνει στην τάξη ότι μπροστά του έχει ανθρώπους που αναπτύσσονται και ότι ο δικός του ρόλος στην κοινωνικοποίησή τους και στην πνευματική τους ολοκλήρωση μπορεί να είναι θεμελιακός. Είναι ο ρόλος του ανθρώπου-δασκάλου να ενισχύει τους μαθητές του να ξεπερνούν την πνευματική νηπιότητα και να τους βοηθά να κατακτήσουν την πνευματική τους ελευθερία.»

Ομιλήτρια: Αγγελική Καριώτογλου, Θεολόγος Εκπαιδευτικός-Διδάκτωρ παιδαγωγικού τμήματος του ΦΠΨ, συγγραφέας

Εισηγήτρια: Ελένη Χοντολίδου, Παιδαγωγός, Καθηγήτρια ΑΠΘ

«To παιδί ως «κείμενο» μας υποχρεώνει να το «διαβάσουμε» ώστε να είμαστε αποτελεσματικοί ως εκπαιδευτικοί στη δουλειά μας. Στη διαδικασία αυτή οφείλουμε να κάνουμε σοβαρή κριτική στον λανθασμένο από παιδαγωγική άποψη όρο «Ο μέσος όρος του μαθητή» και να εξετάζουμε την επιβεβλημένη εξατομικευμένη διδασκαλία. Αυτό δεν σημαίνει ότι βάζω «ετικέτες», αξιολογώντας τους μαθητές μου. Η αξιολόγηση γίνεται για να αξιολογηθεί η δική μας δουλειά και όχι τα παιδιά.

Με την αξιολόγηση καταλαβαίνουμε πώς θα βοηθήσουμε τους μαθητές μας που δεν κατανόησαν, είτε γιατί εμείς δεν κάναμε αυτό που έπρεπε ή απλώς γιατί όλοι οι μαθητές δεν είναι ίδιοι: ίδιοι σε προσληπτική ικανότητα, ίδιοι στον ρυθμό αφομοίωσης, ίδιοι ως προς την κοινωνική προέλευση (και όχι ως προς τον δείκτης ευφυΐας). Μεγάλη συζήτηση γίνεται ως προς το εάν «βαθμολογούμε τα αποτελέσματα ή την προσπάθεια των μαθητών». Στο πλαίσιο αυτό πρέπει να απαντηθεί το ερώτημα πώς βοηθώ τα παιδιά να καλλιεργήσουν τη φαντασία τους. Αυτό δεν σημαίνει καθόλου ότι γίνομαι φίλος με τους μαθητές μου.

Ως εκπαιδευτικός αφήνω τις αντιλήψεις μου στο σπίτι όταν διδάσκω και θυμάμαι ότι η σωστή συμπεριφορά οφείλει να είναι «κυκλική» και, επίσης, καλλιεργώ τις σχέσεις μου με τους γονείς των μαθητών μου.»

Γανωτής Στέφανος, Καθηγητής Δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, Συγγραφέας: «Μαμά, δε θέλω να πάω σχολείο!»

Καριώτογλου Αγγελική, Θεολόγος Εκπαδευτικός-Διδάκτωρ παιδαγωγικού τμήματος του ΦΠΨ, συγγραφέας: «Ξεπερνώντας τις λέξεις. Η προσωπική σχέση του δασκάλου με τον μαθητή ως βασική προϋπόθεση για τη μάθηση»

Χοντολίδου Ελένη, Παιδαγωγός, Καθηγήτρια ΑΠΘ: «Τι να περιμένουμε από το σχολείο;»

Μπουκουβάλα Νέλλη, Ψυχοθεραπεύτρια, Παιγνιοθεραπεύτρια: «Η θεραπευτική δύναμη του παιχνιδιού και της γονεϊκής σχέσης».

Παπαληγούρα Ζαΐρα, Ομότιμη Καθηγήτρια Αναπτυξιακής Ψυχολογίας ΑΠΘ, Ψυχολόγος: «Οι εμπειρίες στη βρεφική ηλικία και οι συνέπειές τους στη σχολική προσαρμογή».

Μεταλληνού Όλγα, Ψυχολόγος, Σύμβουλος παιδικού πένθους, Συνεργάτης στη «Μέριμνα»: Πώς στηρίζουν οι ενήλικες το παιδί που θρηνεί-Το Σπίτι».

Ράλλη Ελευθερία, Ψυχολόγος, Σύμβουλος παιδικού πένθους, Συνεργάτης στη «Μέριμνα»: «Πώς στηρίζουν οι ενήλικες το παιδί που θρηνεί-Το Σχολείο».

Κόντη Μαίρη, Εικαστικός, επί πτυχίω εικαστική ψυχοθεραπεύτρια, Καθηγήτρια Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης: «Η καλλιέργεια της αυτογνωσίας με την προσέγγιση της Εικαστικής Θεραπείας. Μια δοκιμή με μικρούς εφήβους μέσα στο σχολείο».

Ντάβου Μπετίνα, Γνωστική Ψυχολόγος, Καθηγήτρια ΕΚΠΑ: «Συναισθηματικές πτυχές της μάθησης και η περιέχουσα λειτουργία του δασκάλου».