Σκύλος οδηγός τυφλού: Η ζωή του μετά τη σύνταξη

Ρωτήσαμε και μάθαμε τα πάντα για τα στάδια της ζώης του σκύλου οδηγού, από τη στιγμή που γεννιέται μέχρι που… εγκαταλείπει την ενεργό δράση. Εσάς πώς θα σας φαινόταν η ιδέα να υιοθετούσατε έναν σκύλο οδηγό τυφλού σε σύνταξη;

Μόλις το Κέντρο Σκύλοι Οδηγοί Ελλάδος ενημερωθεί από έναν εκτροφέα ότι υπάρχει μια γέννα, οι εκπαιδευτές του Κέντρου επισκέπτονται άμεσα τον εκτροφέα και παρατηρούν τα κουτάβια. Μέσα στις επόμενες 40 μέρες γίνονται άλλες δύο επισκέψεις και τελικά, μετά από αξιολόγηση, στις 75 μέρες αποφασίζουν ποιο από τα κουτάβια θα μπει στη διαδικασία κοινωνικοποίησης και εκπαίδευσης, για να γίνει τελικά σκύλος οδηγός τυφλού.

Τα λαμπραντόρ είναι πιο αποδεκτά από το σύνολο της κοινωνίας. Είναι πολύ καλοί χαρακτήρες, εκπαιδεύονται με θετική εκπαίδευση και είναι πολύ αγαπητά στον περισσότερο κόσμο. Στο εξωτερικό, εκτός από λαμπραντόρ και λαμπραντόρ γκόλντεν ριτρίβερ, εκπαιδεύονται γερμανικά ποιμενικά και άλλες ράτσες.

Φανταστείτε τώρα την εικόνα ενός ατόμου με οπτική αναπηρία και έναν σκύλο οδηγό γερμανικό ποιμενικό να θέλει να μπεί σε ένα λεωφορείο σε ώρα αιχμής! Δυστυχώς η ελληνική κοινωνία δεν έχει την εκπαίδευση να αποδεχτεί μία τέτοια ομάδα. Άλλωστε, τα γερμανικά ποιμενικά είναι ταυτισμένα στο νου των περισσότερων με την αστυνομία και τη δίωξη ναρκωντικών.

Αφού επιλεγεί, το κουτάβι περνά στα χέρια της ανάδοχης οικογένειάς του. Εκεί το κρατούν μέχρι την ηλικία των 12-14 μηνών για να το κοινωνικοποιήσουν, να το εκθέσουν σε πάρα πολλά περιβάλλοντα, θορύβους, καιρικές συνθήκες και να του μάθουν βασική υπακοή σε συνεργασία με τους εκπαιδευτές σκύλων οδηγών. Είναι σημαντικό το κουτάβι τον πρώτο χρόνο της ζωής του να εκτεθεί σε πολλά ερεθίσματα, προκειμένου να αποκτήσει αυτοπεποίθηση, σιγουριά και να μην φοβάται.

Αφού γίνει 12-14 μηνών και στειρωθεί, το κουτάβι παραδίδεται στον/στην εκπαιδευτή/τρια σκύλων οδηγών, προκειμένου να ξεκινήσει την εκπαίδευσή του στις τεχνικές οδήγησης.

Η εκπαίδευση ενός σκύλου οδηγού διαρκεί στα χέρια του/της εκπαιδευτή/τριας περίπου 12-14 μήνες. Συνήθως ένας σκύλος οδηγός είναι έτοιμος να αποφοιτήσει σε ηλικία 24-28 μηνών. Όμως, ένας σκύλος δεν είναι ποτέ ίδιος με έναν άλλο. Η αποφοίτηση εξαρτάται από την προσωπικότητά του και από το πόσο καλά πήγε η κοινωνικοποίησή του στην ανάδοχη οικογένεια.

Γενικά στην Ελλάδα, οι πόλεις είναι πολύ δύσκολες από άποψη προσβασιμότητας. Τα εμπόδια που θα πρέπει να μάθει να ξεπερνά ένας σκύλος οδηγός, είτε στο έδαφος είτε εμπόδια ύψους μέχρι και 2 μέτρων, είναι άπειρα. Στο εξωτερικό που οι συνθήκες είναι διαφορετικές, η εκπαίδευση κρατά λιγότερους μήνες, δηλαδή 8-10.

Το ταίριασμα ενός σκύλου οδηγού με τον χειριστή του είναι η πιο δύσκολη φάση όλης της διαδικασίας. Τα άτομα με οπτική αναπηρία, που έχουν κάνει αίτηση στο Κέντρο Σκύλοι Οδηγοί Ελλάδος, αξιολογούνται στην κινητικότητα και τον προσανατολισμό από ειδικούς, ως προς την ικανότητά τους να χρησιμοποιούν σωστά τις τεχνικές κίνησης με το λευκό μπαστούνι σε γνωστές και άγνωστες διαδρομές. Παράλληλα, οι εκπαιδευτές/τριες σκύλων οδηγών πραγματοποιούν συνεντεύξεις μαζί τους για να αποκτήσουν μια πλήρη εικόνα των αναγκών της καθημερινότητά τους.

Όταν έρθει η ώρα και ο σκύλος οδηγός είναι έτοιμος, οι εκπαιδευτές/τριες αποφασίζουν με ποιο άτομο από την λίστα των υποψηφίων χειριστών θα μπορούσε να γίνει το καλύτερο ταίριασμα. Η νέα ομάδα που θα προκύψει ξεκινάει εκπαίδευση, που διαρκεί περίπου 60-120 ώρες, ανάλογα με τις δυσκολίες των διαδρομών και του προγράμματος της καθημερινότητας του κάθε ατόμου.

Όμως, ακόμα και μετά την αποφοίτηση και παράδοση του σκύλου οδηγού στον χειριστή του, οι εκπαιδευτές επιστρέφουν και αξιολογούν την ομάδα στους 6 μήνες και στον 1 χρόνο. Ύστερα η αξιολόγηση γίνεται 1 φορά το χρόνο και εάν προκύψει νέα ανάγκη π.χ. αλλαγή πόλης λόγω δουλειάς, γίνεται συμπληρωματική εκπαίδευση.

Ένας σκύλος οδηγός είναι σημαντικό να διατηρεί την οξυδέρκειά του και την αξιοπιστία του όσον αναφορά τις αντιδράσεις του και τα αντανακλαστικά του. Γι’ αυτό, αρχικά παραδίδεται με “χρησιδάνειο” στον χειριστή-άτομο με οπτική αναπηρία για 6 χρόνια. Η ομάδα επαναξιολογείται τακτικά, μέχρι ο σκύλος οδηγός να γίνει 10 ετών. Σε περίπτωση που οι εκπαιδευτές/τριες σε αυτό το χρονικό διάστημα κρίνουν ότι πρέπει να αποσυρθεί και να συνταξιοδοτηθεί ο σκύλος οδηγός για συγκεκριμένο λόγο, προχωρούν στην συνταξιοδότησή του.

Όταν έρθει εκείνη η ώρα, ο χειριστής αποφασίζει εάν θέλει να κρατήσει τον σκύλο οδηγό ως κατοικίδιο. Στην περίπτωση που ο χειριστής θελήσει να αποκτήσει νέο σκύλο οδηγό, θα πρέπει πρώτα να ελεγχθεί αν τα δύο σκυλιά ταιριάζουν μεταξύ τους για να μένουν στο ίδιο σπίτι. Εάν δεν υπάρχει δυνατότητα, τότε το Κέντρο ρωτά την οικογένεια που κοινωνικοποίησε τον σκύλο οδηγό ως κουτάβι, αν τον θέλει ως κατοικίδιο. Εάν όχι, τότε το Κέντρο πρέπει να βρεί νέα οικογένεια να τον υιοθετήσει.

Το κουτάβι προσαρμόζεται πολύ εύκολα στην νέα του οικογένεια και γενικότερα τα σκυλιά προσαρμόζονται εύκολα σε νέα περιβάλλοντα. Η πιο δυνατή σχέση μετά την σχέση εκπαιδευτή-σκύλου είναι εκείνη μεταξύ χειριστή και σκύλου οδηγού. Είναι δύσκολος ο αποχωρισμός και γι’ αυτό είναι και πιο δύσκολο να βρεθεί η κατάλληλη οικογένεια που θα υιοθετήσει ένα σκύλο οδηγό σε απόσυρση ή σε συνταξιοδότηση.

Οι σκύλοι οδηγοί έχουν μάθει να είναι κομμάτι του εαυτού του ατόμου με οπτική αναπηρία, να βρίσκονται μαζί παντού και η ζωή τους είναι ταυτισμένη με την ζωή του χειριστή τους. Για να είναι ευτυχισμένοι μετά τη συνταξιοδότησή τους, θα πρέπει να βρεθεί οικογένεια που να τους προσφέρει ασφάλεια και αγάπη.

Ναι, φυσικά. Όσοι ενδιαφέρονται πραγματικά, μπορούν να επικοινωνήσουν με το Κέντρο Σκύλοι Οδηγοί Ελλάδος και οι εκπαιδευτές/τριες θα έρθουν σε επαφή μαζί τους. Έαν υπάρχει σκύλος οδηγός σε συνταξιοδότηση ή σε απόσυρση, θα γίνει υιοθεσία μετά από αξιολόγηση.

Ο Έκτορας ήταν ενας πολύ καλός σκύλος οδηγός τυφλού, από εκτροφείο της Ολλανδίας. Κοινωνικοποιήθηκε εξαιρετικά καλά από τις ανάδοχες εθελόντριές του, εκπαιδεύτηκε ως σκύλος οδηγός και αποφοίτησε με εξαιρετικά αποτελέσματα. Όμως, κατά τη διάρκεια του Α’ εξαμήνου της κοινής του πορείας με τον πρώτο του χειριστή, είχε την ατυχία να δεχτεί επιθέσεις από αδέσποτα σκυλιά. Το Κέντρο αποφάσισε να τον αποσύρει, να αξιολογήσει τις συνθήκες και να τον εκπαιδεύσει ξανά. Τα προβλήματα αντιμετωπίστηκαν ικανοποιητικά και για 2,5 χρόνια ο σκύλος οδηγός ταίριαξε με χειριστή, που αφιέρωσε πολύ χρόνο μαζί του, σε συνεργασία με τον εκπαιδευτή.

Δυστυχώς ο Έκτορας δέχτηκε ξανά επίθεση από δεσποζόμενο σκύλο, σε στιγμή που βρισκόταν σε ένα καφέ μαζί με τον χειριστή του. Το δάγκωμα από τον άλλον σκύλο του προκάλεσε μετατραυματικό στρες. Μετά από αξιολόγηση του σκύλου οδηγού και για την ασφάλεια του χειριστή, ο σκύλος οδηγός έπρεπε να αποσυρθεί. Η εμπειρία ήταν πολύ δύσκολη τόσο για τον σκύλο, όσο και για τον χειριστή του. Σήμερα ο Έκτορας έχει υιοθετηθεί από οικογένεια και συνεχίζει την ζωή του ως κατοικίδιο.