Moby Dick: Το αριστούργημα της παγκόσμιας λογοτεχνίας «ζωντανεύει» στο Παλλάς

Ο Moby Dick του Χέρμαν Μέλβιλ, «βουτάει» στο Παλλάς και υπόσχεται ένα αξέχαστο ταξίδι στις θάλασσες και στα βάθη της ανθρώπινης ψυχής, με μια εντυπωσιακή παραγωγή, πρωτόγνωρη για τα ελληνικά δεδομένα.

Μια κατάρα. Ένας οιωνός. Ένα ανθρωποφάγο κήτος. Ένα παράξενο παραμύθι-περιπέτεια ή ένα φιλοσοφικό εργαστήρι ιδεών; Μπορεί το κυνήγι μιας φάλαινας να κλείνει μέσα του όλες τις περίπλοκες λειτουργίες του ανθρώπινου νου και την ανάγκη του ανθρώπου να νικάει ό,τι τον ξεπερνάει; Μπορεί μια παράσταση να συλλάβει το μεγαλείο του Moby Dick του Χέρμαν Μέλβιλ, της πασίγνωστης ιστορίας για τη φιλία, την ανθρώπινη μοίρα και τη σχέση των ορίων του ανθρώπου με τον Θεό;

Το μιούζικαλ (λιμπρέτο και μουσική σύνθεση) του Δημήτρη Παπαδημητρίου, σε σκηνοθεσία Γιάννη Κακλέα, η πολυαναμενόμενη σύμπραξη του Onassis Culture με τις Θεατρικές Σκηνές, κάνει πρεμιέρα την Παρασκευή 28 Φεβρουαρίου, μετά από 9 μήνες προπαραγωγή και 3 μήνες προβών.

Η ιστορία του σύγχρονου πολιτισμού έχει ταυτιστεί με το έργο του Μέλβιλ. Από τον Τζάκσον Πόλοκ έως τον Όρσον Γουέλς και από τον Αλμπέρ Καμύ έως τον Μπομπ Ντύλαν, η μαγεία του Moby Dick, που συχνά φέρνει στον νου επικές στιγμές του Ομήρου, αρχαίες τραγωδίες, ακόμα και σαιξπηρικά δράματα, έχει επηρεάσει όσο λίγα έργα καλλιτέχνες κάθε είδους.

Η ιστορία ενός γοητευτικού, «τρελού» καπετάνιου που πείθει όλο του το πλήρωμα να τον ακολουθήσει στην εσωτερική του αποστολή: να νικήσει τα όριά του, τη Φύση, τη Μοίρα του, να φτάσει και να ξεπεράσει τον Θεό. Η σκοτεινή, παραμυθένια μεταφυσική του Moby Dick, η συγκλονιστική ναυτική περιπέτεια, η αδρή ιστορία, η θεοσοφική του αναζήτηση είναι μια δέσμη φωτός στους σκοτεινούς λαβύρινθους που ταξιδεύει –σήμερα, περισσότερο από ποτέ άλλοτε– ο άνθρωπος στην αναζήτηση της αυτογνωσίας του.

Στο έργο αυτό, ο διαβολικός καπετάνιος Αχαάβ καταλήγει ένας αμφιλεγόμενος Άγιος, ένας παραμελημένος και πληγωμένος Άνθρωπος που ζητά να ξανακερδίσει την προσοχή και την αγάπη του Πατέρα και Θεού του. Μέχρι το τέλος του έργου έχει συνεπάρει, μαζί με όλο του το πλήρωμα, και τους θεατές. Αυτοί καλούνται να διαλέξουν «στρατόπεδο» μεταξύ του τραγικού ήρωα, ανυποχώρητου μαχητή της Αλήθειας, καπετάνιου Αχαάβ, του μονοσήμαντου, ενάρετου οικογενειάρχη Στάρμπακ (πρώτος υποπλοίαρχος), του αδιάφορου πλακατζή Σταμπ (δεύτερος υποπλοίαρχος), του μονοδιάστατου, ρηχού υλιστή «τρίτου» Φλασκ και, τέλος, του ευαίσθητου διανοούμενου, «ιστορικού καταγραφέα» Ισμαήλ.

Όπως όλα τα αριστουργήματα, ο Moby Dick είναι ένα αιώνιο «γενετικό εργαστήρι» ιδεών. Αρκεί να βάλεις τις σωστές έννοιες στην ίδια ιστορία και αυτές με τη σειρά τους θα αναπαράγονται και θα αναπαράγουν εκατομμύρια νέες ιδέες και συνδυασμούς τους. Έτσι, το αριστουργηματικό έργο αναβαπτίζεται στους αιώνες.

Πρόκειται για μια μεγάλη παραγωγή, μ’ ένα λιμπρέτο 29.198 λέξεων, 430 ώρες προβών και 250 ώρες μουσικής διδασκαλίας, 23 ερμηνευτές επί σκηνής και 12 μουσικούς ζωντανά, 135 κοστούμια, αμέτρητες αλλαγές σκηνών, 70 τετραγωνικά οθόνη ολογραφικής προβολής, 96 τετραγωνικά LED οθόνη και εντυπωσιακές ολογραμματικές προβολές videos. Όλα αυτά πλήρως εναρμονισμένα με το παγκόσμιο αριστούργημα του Μέλβιλ.

Η σκηνοθεσία του Γιάννη Κακλέα ζωντανεύει το μιούζικαλ του Δημήτρη Παπαδημητρίου στο Θέατρο Παλλάς, με τη μεγάλη ζωντανή ορχήστρα υπό τη διεύθυνση του Πάνου Βλάχου, τα επιβλητικά σκηνικά του Μανόλη Παντελιδάκη, τα κοστούμια της Ηλένιας Δουλαδίρη, που μάς μεταφέρουν σε μια άλλη εποχή, τις ευφάνταστες χορογραφίες της Αγγελικής Τρομπούκη, τους μοναδικούς φωτισμούς της Στέλλας Κάλτσου που συνοδεύονται από τα εντυπωσιακά και καινοτόμα για το ελληνικό θέατρο, ολογράμματα και 3D animation του Candyshop VFX (Ευάγγελου Κουλουκύθα) σε συνεργασία με τον Hashem Alshaer, Visual Effects Director της CandyshopVFX “The Division”, και Art Direction video υλικών του Στάθη Αθανασίου που ξεπερνούν τα μέχρι τώρα γνωστά θεατρικά τεχνολογικά δεδομένα.

Πρωταγωνιστούν οι Μπάμπης Βελισσάριος, Θοδωρής Βουτσικάκης, Ορφέας Ζαφειρόπουλος, Ivan Svitailo και Αιμιλιανός Σταματάκης. 

Φωτογραφία από τη συνέντευξη τύπου για την παράσταση. / Ανδρέας Σιμόπουλος

Ο σκηνοθέτης της παράστασης Γιάννης Κακλέας αναφέρει πως κατα τη γνώμη του, το Moby Dick του Χέρμαν Μέλβιλ δεν διαφέρει από τον Όμηρο και την Ιλιάδα του και επεσήμανε το γεγονός της απουσίας των γυναικών από το έργο. «Ο Δημήτρης (Παπαδημητρίου) κατάφερε να βγάλει όλη την ουσία ενός μεγάλου και ογκώδους μυθιστορήματος, όπως είναι το Moby Dick.», αναφέρει μεταξύ άλλων και τονίζει τη σημασία ενός ανεβάσματος που θα έχει ενδιαφέρον για το κοινό, θα το καλεί να «ταξιδέψει» μαζί με τους ήρωες, θα περιλαμβάνει όλες τις φιλοσοφικές αναζητήσεις που κάνει ο Μέλβιλ στο κείμενο και ταυτόχρονα μια μουσική που θα «αγκαλιάζει» όλους τους χαρακτήρες και τις συγκρούσεις τους. «Αυτή είναι μια πολύ σπουδαία απόπειρα του Δημήτρη – να γράψει ένα μιούζικαλ – που ακόμα, για εμένα δεν έχει βρει το όνομά του · φιλοσοφικό μιούζικαλ, μιούζικαλ, μουσικό έργο κτλ. Σίγουρα θα βρεθεί κάποια στιγμή στο μέλλον, γιατί αυτή η μουσική θα μέινει!», τόνισε.

Έξι μήνες πέρασαν μέχρι ο συνθέτης Δημήτρης Παπαδημητρίου να γράψει το λιμπρέτο για την παράσταση. «Ήταν ένα παράτολμο εγχείρημα. Πρώτα ανακοίνωσα ότι θα το κάνω και μετά το σκέφτηκα, πρώτα το ξεκίνησα και μετά σκέφτηκα τον τρόπο με τον οποίο θα το κάνω. Με βοήθησε πάρα πολύ – όχι τόσο στο λιμπρέτο, όσο στη μουσική – αυτή η μνημειώδης μετάφραση του έργου από τον Θανάση Χριστοδούλου», δήλωσε, ενώ συμπλήρωσε λέγοντας πως είναι ένα έργο που απευθύνεται σε όλους τους ανθρώπους, κάθε ηλικίας. «Είναι ένα λαϊκό μυθιστόρημα, είναι ανάμεσα στα δέκα πιο πολυδιαβασμένα μυθιστορήματα όλων των εποχών!». Κάνοντας λόγο για το ανέβασμα της παράστασης, ανέφερε πως «θα είναι μια πολυεπίπεδη παράσταση, που θα απευθύνεται σε μεγάλους και βαθυστόχαστους ανθρώπους και την ίδια στιγμή σε παιδιά 4 ετων! Κι αυτή ήταν η πρόκληση για εμάς.».

Φωτογραφία από τη συνέντευξη τύπου για την παράσταση. / Ανδρέας Σιμόπουλος

Ο Moby Dick αφήνει πίσω του τις λέξεις και αποτυπώνεται με συναίσθημα σε μια συγκλονιστική περιπέτεια, χρησιμοποιώντας 3D graphics και ολογράμματα – την τελευταία λέξη της τεχνολογίας. Ο Ευάγγελος Κουλουκύθας εκπροσωπόντας όλη την ομάδα που φρόντισε για το τεχνολογικό κομμάτι της παράστασης, μίλησε για το όραμα των Παπαδημητρίου – Κακλέα, που είχαν να υλοποιήσουν. «Όλη η παράσταση θα λέγαμε πως είναι χωρισμένη σε 3 layers. Το ένα ειναι τα σκηνικά του Μανόλη Παντελιδάκη και τα άλλα δύο είναι τα βίντεο, το ένα με το ολόγραμμα της φάλαινας που προβάλλεται μπροστά και κάποια άλλα που θα προβάλλονται πίσω.», ενώ τόνισε πως «μιλάμε για συνολικά 3,5 ώρες βίντεο, για σκηνές που ειναι 12μιση χιλιάδες καρέ, για simulations… όσοι γνωρίζουν από αυτά καταλαβαίνουν την δυσκολία».

Η Φιλαρμόνια Ορχήστρα Αθηνών συμμετέχει στην παραγωγή ηχογραφώντας ολόκληρη τη μουσική που ακούγεται στην παράσταση παράλληλα προς τους ήχους του 10μελούς ζωντανού οργανικού συνόλου, υπό τη διεύθυνση του Πάνου Βλάχου. «Υπόσχομαι στους θεατές πως φεύγοντας από την παράσταση θα θυμούνται μελωδίες. Είναι ένα έργο γεμάτο μουσική, ακόμα και οι πρόζες είναι πάνω σε μουσική.», τόνισε με την σειρά του ο μαέστρος Πάνος Βλάχος.

Δύο πολύ σημαντικά στοιχεία, σε επιμέλεια Μανόλη Παντελιδάκη και Στέλλας Κάλτσου αντίστοιχα, που προσπαθούν αλληλένδετα να αποδώσουν τη μαγεία και την όλη ατμόσφαιρα του ταξιδιού.

23 διαφορετικές φιγούρες από διαφορετικά έθνη, με 23 διαφορετικά κοστούμια, με ιδιαίτερα χαρακτηριστικά, πολυδιάστατα – όλα επιμελημένα από την Ηλένια Δουλαδίρη.

Το βιβλίο από τις εκδόσεις Gutenberg σε μετάφραση του Θανάση Χριστοδούλου.

Την αποκαλυπτική δύναμη του έργου εύχονται όλοι οι συντελεστές, να νιώσουν οι θεατές αποχωρώντας από την παράσταση. «Και αυτό θα το νιώσουν μόνο αν αφεθούν στη μαγεία της τέχνης», τόνισε κλείνοντας, ο Δημήτρης Παπαδημητρίου, ανανεώνοντας το ραντεβού με το κοινό, την Παρασκευή 28/2 στο Θέατρο Παλλάς.