F_act#10: Θέατρα ανοιχτά, ταμεία μισό-κλειστα

Μέχρι και το βράδυ του Σαββάτου στους καλλιτεχνικούς κύκλους κυκλοφορούσε έντονα η φήμη ότι οι θεατρικές σκηνές θα αναστείλουν τη λειτουργία τους από την Δευτέρα 9 Μαρτίου – για τουλάχιστον τρεις εβδομάδες. Η απόφαση για την λήψη μέτρων μετά την σχετική σύσκεψη στο Μαξίμου, ωστόσο, δεν περιελάμβανε “λουκέτο” στα θέατρα και τους κινηματογράφους. Μικρή ανάσα για τους δημιουργούς, τουλάχιστον για την ώρα.

Η πρώτη μεγάλη θεατρική παραγωγή που πέφτει θύμα της επιδημικής κρίσης είναι «Η δασκάλα με τα χρυσά μάτια». Η παραγωγή του θεάτρου Βέμπο σε σκηνοθεσία του Πέτρου Ζούλια πάνω στο πεζογράφημα του Στράτη Μυριβήλη και με τη Λένα Παπαληγούρα στον επώνυμο ρόλο πλήττεται και αυτή από τον covid 19. Αιτία οι μαζικές ακυρώσεις κρατήσεων των τελευταίων δύο εβδομάδων. Η παράσταση είχε προγραμματιστεί να ολοκληρώσει τον κύκλο της την Κυριακή των Βαϊων.

Το σύνολο των θεάτρων – όπως και δεκάδων άλλων επιχειρήσεων που σχετίζονται με τη συνάθροιση – έχουν διαπιστώσει μεγάλη πτώση στην προσέλευση. Από τις πρώτες, κιόλας, ημέρες ο περιορισμός στο ποσοστό προσέλευσης των θεατών ξεπερνούσε το 50%, ακόμα και σε παραστάσεις με διαμορφωμένη καλή πορεία όπου τα εισιτήρια είχαν προπωληθεί. Σε άλλους, η πτώση άγγιξε και το 70% – 80%. Σε αυτή την κατάσταση έρχεται να προστεθεί και η οδηγία για ακύρωση των σχολικών εκδρομών – πολλές από τις οποίες είχαν προορισμό θεατρικές παραστάσεις.

Τους ανοιξιάτικους μήνες η θεατρική πραγματικότητα στρέφει την προσοχή της στον προγραμματισμό της επόμενης σεζόν. Ωστόσο, πολλά από τα ανεβάσματα που αφορούν στον χειμώνα 2020-2021 θα καθοριστούν με βάση τις τελευταίες εξελίξεις της επιδημίας του κοροναϊού που, ως φαίνεται, τινάζει (και) τα θεατρικά ταμεία στον αέρα. ‘Ολα αυτά, στην εκπνοή της χρονιάς.

Η απόφαση του Αιμίλιου Χειλάκη και της Αθηνάς Μαξίμου να διακόψουν την συνεργασία τους με τις θεατρικές παραγωγές Τάγαρη, ωστόσο, προηγείται της επίθεσης του κοροναϊού και διόλου δεν συνδέεται με αυτήν. Μετά από δύο καλοκαιρινές περιοδείες («Ιφιγένεια» και «’Ονειρο καλοκαιρινής νύχτας» και δύο χειμερινές παραγωγές στο επανιδρυθέν θέατρο «Βεάκη» με κορύφωση τις «Τρεις αδελφές» του Τσέχωφ σε σκηνοθεσία Δημήτρη Καραντζά, το ζευγάρι των πρωταγωνιστούν λύνει τη συνεργασία του με τον παραγωγό. Πληροφορίες αναφέρουν ότι ο Αιμίλιος Χειλάκης θα επιστρέψει στη Βουκουρεστίου – έδρα του Κάρολου Παυλάκη – και συγκεκριμένα στο θέατρο Βρετάνια, σε έργο που θα σκηνοθετήσει άλλος ένας άξιος της νεότερης γενιάς, ο Γιάννης Καλαβριανός.

Εκτός από την εποχική ανησυχία υπάρχει και η διαχρονική αξία. Γιατί ο θεσμός του βραβείου Χορν συμπληρώνει απόψε τον 20ο χρόνο παρουσίας του στα θεατρικά πράγματα, χάρη στο πείσμα μερικών ανθρώπων που το πίστεψαν, προεξάρχοντος του Σταμάτη Φασουλή. Είκοσι χρόνια μετά την πρώτη βράβευση – του Δημήτρη ‘Ημελλου το 2001 – ακούγεται πως θα πνεύσει ανανεωτικός αέρας στο θεσμό, ξεκινώντας (όπως ο ίδιος ο Σταμάτης Φασουλής είχε εξαγγείλει από πέρυσι) την ανανέωση μελών της κριτικής επιτροπής.

Κάθε νέα του σκηνοθεσία αποδεικνύει πως ο Μάνος Βαβαδάκης είναι ένας δημιουργός με συγκροτημένη σκέψη και ενδιαφέρον κριτήριο στην επιλογή κειμένων. Πρόσφατο παράδειγμα, η δουλειά του στο «Βικτώρ ή τα παιδιά στην Εξουσία» που ανεβαίνει στο θέατρο Σφενδόνη. ‘Εδωσε ένα παιγνιώδες, νεανικό τέμπο σε μια κατ’ εξοχήν μελαγχολική ιστορία (ένα 9χρονο παιδί εκθέτει, απαρνείται τον κόσμο των μεγάλων και “αποχωρεί”), έφερε ανάγλυφους τους χαρακτήρες του Βιτράκ στη σκηνή – κατασκεύασε τις φιγούρες τους σχεδόν με σατιρική διάθεση – αλλά επείγει να αναθεωρήσει το ρυθμό της παράστασης στο δεύτερο μισό της αν θέλει να την απογειώσει. ‘Ηδη πάντως η Μαρία Παρασύρη, η Φωτεινή Παπαχριστοπούλου, ο Θανάσης Ζερίτης, η Στέλλα Βογιατζάκη και ο Πάνος Παπαδόπουλος ακροβατούν υπέροχα ανάμεσα στο παράλογο και το γκροτέσκο.

Δεν είναι δα και καινούργια η διαπίστωση. ‘Εχει μεσολαβήσει το ανέβασμα αρκετών κειμένων ώστε να μπορούμε με ασφάλεια να εισηγηθούμε πως ο Θανάσης Τριαρίδης συνιστά απόκτημα και για το θέατρο και για τα ελληνικά γράματα. Στο «Leopold» όμως – το έργο που ανεβάζει με γεμάτη πλατεία εδώ και εβδομάδες η ομάδα ex.anima στο Faust – εκσυγχρονίζει το ύφος του: Το αποδομεί, το απαλλάσει από την πιο λόγια φυσιογνωμία του, το καθιστά πιο νευρικό, πιο σημερινό, με αλληλεπιδραστικό χαρακτήρα. Κι όλα αυτά γιατί η σκέψη του έχει φιλτραριστεί μέσα από το συναίσθημα και την προσωπική ενοχή του. Και αυτό το φορτίο, μας λέει ο Τριαρίδης, πρέπει να το σύρουμε όλοι μαζί αφού η ενοχή είναι συλλογική. Αφού οι ακρωτηριασμένοι σκλάβοι του Κονγκό – το έργο αναφέρεται στην γενοκτονία 20 εκατομμυρίων ιθαγενών από τον βασιλιά του Βελγίου Λεοπόλδο, ένα Χίτλερ πριν τον Χίτλερ – είναι έργο μιας διαφωτισμένης Ευρώπης.
Μια παράσταση έχει μείνει για τους ex.anima (αυτή την Πέμπτη στο Faust) που έχουν παρασυρθεί τόσο καθολικά από το κείμενο του Τριαρίδη ώστε το ανεβάζουν εξίσου παράφορα – ερμηνεύει η Μαίρη Ξένου – και με αυτό μπαίνουν στο χάρτη των μικρών νέων ομάδων που κάνουν την διαφορά.